Phòng, chống tác hại thuốc lá dựa vào cộng đồng: Nhân rộng các mô hình điểm cai nghiện thuốc lá

Để hướng dẫn công tác tổ chức cai nghiện thuốc lá, Bộ Y tế đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 77/2013/NĐ-CP ngày 17/7/2013 quy định chi tiết thi hành Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá về một số biện pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá. Nghị định này quy định chi tiết thi hành Khoản 4 Điều 12, Khoản 7 Điều 15, Khoản 2, Khoản 4 Điều 17 của Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá về điều kiện thành lập và tổ chức hoạt động cai nghiện, tư vấn cai nghiện thuốc lá.

Để hướng dẫn về chuyên môn cho các cơ sở khám chữa bệnh trên toàn quốc đối với hoạt động tư vấn cai nghiện thuốc lá, ngày 17/12/2018 Bộ Y tế đã ban hành bộ tài liệu: Hướng dẫn quốc gia về tư vấn điều trị cai nghiện thuốc lá, Sổ tay hướng dẫn tư vấn và điều trị cai nghiện thuốc lá, Cẩm nang tư vấn cai nghiện thuốc lá...

Bên cạnh đó, Bộ Y tế, Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá đã xây dựng mạng lưới, đào tạo, nâng cao năng lực cho cán bộ y tế về công tác cai nghiện thuốc lá. Hơn 10 năm qua, đã có 1.367 giảng viên nòng cốt và 2.665 cán bộ y tế tại 63 tỉnh, thành phố được đào tạo và cấp chứng chỉ hoàn thành khóa tập huấn về tư vấn, điều trị cai nghiện thuốc lá.

Mạng lưới tư vấn cai nghiện thuốc lá rộng khắp

Theo Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá, đến nay, đã có mạng lưới các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế (24 bệnh viện) tổ chức hoạt động cai nghiện thuốc lá, trong đó có những bệnh viện chuyên khoa có liên quan đến các bệnh có sử dụng thuốc lá và có lượng bệnh nhân lớn.

Điển hình như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Phổi trung ương, Bệnh viện Ung bướu Hà Nội, Bệnh viện Nhân dân Gia Định, Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Y học cổ truyền trung ương, Bệnh viện đa khoa trung ương Quảng Nam, BV Hữu nghị Việt Nam Cu Ba Đồng Hới, Bệnh viện E, Bệnh viện Đa khoa trung ương Cần Thơ, trong đó, Bệnh viện Bạch Mai là bệnh viện nòng cốt hỗ trợ kỹ thuật về cai nghiện thuốc lá trên toàn quốc.

Từ năm 2015 đến nay, các hoạt động tư vấn cai nghiện thuốc lá chủ yếu được thực hiện thông qua sự hỗ trợ của Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá với việc thành lập và tổ chức tư vấn cai nghiện thuốc lá miễn phí qua điện thoại và tư vấn trực tiếp tại các cơ sở khám, chữa bệnh. Tất cả người dân có nhu cầu cai nghiện thuốc lá đều được tư vấn và hỗ trợ cai nghiện thuốc lá miễn phí và thuận tiện qua 2 tổng đài cai nghiện thuốc lá 1800-6606 và 1800-1214; và tư vấn cai nghiện tại 10 Bệnh viện trong toàn quốc.

Bên cạnh đó, Quỹ đã hỗ trợ một số tỉnh, các tổ chức thí điểm mô hình như phòng tư vấn tại một số bệnh viện quận/huyện tại thành phố Hồ Chí Minh, Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, Bệnh viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Viện Y Dược học dân tộc, Bệnh viện Quận Thủ Đức, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, Bệnh viện huyện Cần Giờ và Bệnh viện huyện Bình Chánh (2017-2018).

Trong giai đoạn 2021-2023, Quỹ đã phối hợp với Bệnh viện Bạch Mai triển khai mô hình phòng khám, tư vấn cai nghiện thuốc lá lồng ghép vào phòng quản lý bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và hen phế quản thí điểm tại một số cơ sở y tế tuyến huyện với mong muốn tạo điều kiện cho người hút thuốc dễ tiếp cận hơn với dịch vụ cai nghiện thuốc lá.

Phát huy vai trò các mô hình điểm cai nghiện thuốc lá

Tại cộng đồng, Quỹ cũng đã phối hợp với Viện Nghiên cứu Y xã hội học để triển khai thí điểm một số mô hình cai nghiện thuốc lá dựa vào cộng đồng như mô hình tư vấn cai nghiện thuốc lá tại tuyến y tế xã, phường triển khai tại tỉnh Thái Nguyên (2014-2017); Chương trình xây dựng và thử nghiệm tính phù hợp và khả thi của hệ thống tin nhắn điện thoại hỗ trợ cai thuốc lá tại Việt Nam (2017-2019).

Trên cơ sở đó, mô hình tư vấn cai nghiện thuốc lá tại cộng đồng được phát triển và hình thành thông qua việc đào tạo về tư vấn ngắn cai nghiện thuốc lá cho các cán bộ y tế thôn bản, cộng tác viên tại các tỉnh, thành phố.

Hoạt động nghiên cứu các phương pháp y học cổ truyền để hỗ trợ bệnh nhân cai nghiện cũng đã được Bộ Y tế quan tâm và triển khai. Từ năm 2015, Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá đã hỗ trợ Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương triển khai nghiên cứu thử nghiệm một số phương pháp Y học cổ truyền hỗ trợ điều trị cai nghiện thuốc lá như phương pháp dùng thuốc (viên ngậm bỏ thuốc lá, trà nhúng bỏ thuốc lá) và phương pháp không dùng thuốc (dán nhĩ áp kết hợp xoa bóp bấm huyệt).

Các phương pháp y học cổ truyền để hỗ trợ cai nghiện với giá thành thấp nhằm giúp người dân có thể dễ dàng tiếp cận hơn với các sản phẩm cai nghiện phù hợp thu nhập và tăng khả năng cai nghiện thuốc lá thành công.

Về kết quả tư vấn cai nghiện thuốc lá, hoạt động tư vấn cai nghiện thuốc lá cho người dân đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Kết quả điều tra hút thuốc lá trong người trưởng thành (trên 15 tuổi) PGATS cho thấy tỷ lệ người dân được cán bộ y tế tư vấn bỏ thuốc tăng từ 40,5% năm 2015 lên 90% năm 2023.

Theo báo cáo của 10 bệnh viện nhận hỗ trợ của Quỹ, trong giai đoạn 2015-2023, đã có hơn 208.000 lượt bệnh nhân được tư vấn cai nghiện thuốc lá. Đáng chú ý, trong số hơn 50.000 bệnh nhân được tư vấn chuyên sâu cai nghiện thuốc lá, đã có 8.630 người đã cai nghiện thành công trong 3 tháng; 3.200 người cai nghiện thành công trên 1 năm.