Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà: Xây dựng Luật Đất đai sửa đổi để mọi người dân đều hiểu và áp dụng thực hiện

Chiều 21/2, Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam đã tổ chức Hội nghị lấy ý kiến các tổ chức, nhà khoa học về Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi (Dự thảo).

Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến; Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải;  Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà; Chủ tịch Liên Hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam Phan Xuân Dũng chủ trì Hội nghị.

Góp ý thẳng vào từng điều, chương trong dự thảo

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà nhấn mạnh, quản lý đất đai là vấn đề hết sức rộng lớn, quan trọng, bao quát tất cả các lĩnh vực. Có thể coi Luật Đất đai là đạo luật gốc trong quản lý nhà nước về đất đai, giải quyết đúng chính sách pháp luật về đất đai không chỉ kiến tạo môi trường pháp lý ổn định minh bạch, kiến tạo nên nguồn lực mà góp phần đảm bảo an ninh quốc phòng, chính trị an toàn xã hội, góp phần phát triển bền vững bảo vệ môi trường, cũng như quyền lợi chính đáng của người dân và đặc biệt chính là tiền đề phát triển kinh tế - xã hội.

Quá trình lấy ý kiến dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) cũng góp phần đánh giá năng lực của cơ quan hành pháp, lập pháp, hệ thống chính trị trong việc thể chế hoá những chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước về lĩnh vực này, cụ thể là Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 16/6/2022 của Trung ương về “Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao”.

Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Luật Đất đai đã được Quốc hội đã cho phép tổ chức lấy ý kiến nhân dân, Phó Thủ tướng mong muốn các ý kiến đi thẳng vào các chương, điều nào chưa chặt chẽ, khoa học, khả thi đối với chính sách mà nghị quyết Trung ương ban hành thì tập trung góp ý để làm sao chính sách đó được thể chế một cách đầy đủ, đủ điều kiện pháp lý thực hiện và người dân nào đọc cũng hiểu và áp dụng thực hiện.

Theo Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, 8 nội dung của dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) lấy ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học, các tổ chức thành viên của Liên hiệp các hội khoa học-kỹ thuật Việt Nam, vừa mang tính chất trí tuệ, chuyên sâu, vừa thể hiện tinh thần dân chủ, tập thể.

Phó Thủ tướng mong muốn các nhà khoa học, nhà quản lý góp ý thẳng vào từng điều, chương trong dự thảo chưa thể chế hoá đầy đủ, khoa học, chặt chẽ, đủ điều kiện pháp lý thực hiện như Nghị quyết 18-NQ/TW; ngôn ngữ diễn đạt phải có tính đại chúng, dễ hiểu, dễ thực hiện.

Trong đó tập trung vào một số nội dung chính. Thứ nhất là các công cụ quản lý để thực hiện hiệu quả việc kiểm soát, phân bổ, sử dụng đất đai; giải quyết mối quan hệ giữa quy hoạch sử dụng đất và các quy hoạch quốc gia, liên ngành khác nhằm tạo ra những công cụ quản lý tốt hơn, không chồng chéo.

Thứ hai là tính khả thi của các quy định về kinh tế đất đai, tài chính đất đai, định giá đất đai theo cơ chế thị trường.

Thứ ba là thiết kế cơ chế thu hồi đất, hỗ trợ, đền bù, tái định cư bảo đảm người dân có điều kiện sống, sinh kế tốt hơn sau tái định cư, được hưởng lợi từ các dự án trên cơ sở đánh giá toàn diện, đầy đủ các tác động kinh tế, xã hội, chuyển dịch lao động, mối quan hệ giữa nhà nước và người dân.

Thứ tư là chính sách chuyển, nhượng quyền thuê đất nhằm bảo đảm sự ổn định về tài chính, đưa nguồn lực đất đai vào phát triển, không tạo ra lợi ích nhóm, theo nhiệm kỳ.

Bên cạnh đó là những vấn đề về phân cấp, phân quyền, thanh tra, kiểm tra hoạt động quản lý đất đai.

Quy định chặt chẽ nhằm bịt các lỗ hổng pháp luật

Nhất trí với nhận định Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà về ý nghĩa quan trọng của Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), các đại biểu đã trực tiếp góp ý về các quy định của Dự thảo về chính sách đất đai cho đồng bào dân tộc; quy hoạch kế hoạch sử dụng đất; việc cho phép chuyển nhượng, thế chấp quyền thuê trong hợp đồng thuê đất trả tiền hàng năm…

Góp ý về Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), ông Phan Trung Lý, Viện trưởng Viện nghiên cứu pháp luật và xã hội cho rằng, cần rà soát kỹ hơn để các quy định của Luật Đất đai lần này thực sự phù hợp với quy định của Hiến pháp, cụ thể hóa để thực hiện hiệu quả quy định tại Điều 54 của Hiến pháp năm 2013 “Đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, nguồn lực quan trọng phát triển đất nước”. Đây là yêu cầu trước hết và quan trọng nhất để bảo đảm phát huy giá trị của đất đai.

Điều đó cũng có nghĩa phải có các quy định chặt chẽ nhằm bịt các lỗ hổng pháp luật, khắc phục tình trạng khai thác giá trị đất đai phục vụ cho lợi ích riêng, lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm; ngăn chặn hiện tượng tham nhũng chính sách, lợi dụng chính sách đất đai để làm giàu cho cá nhân.

Theo ông Phan Trung Lý, Dự thảo lần này chưa làm rõ được cơ sở pháp lý của chủ sở hữu đất đai, mối quan hệ giữ chủ sở hữu và đại diện của chủ sở hữu. Theo quy định của Hiến pháp thì đất đai thuộc sở hữu toàn dân, Luật Đất đai phải quy định rõ quyền hạn và trách nhiệm của chủ sở hữu đó.

Quyền hạn nào phải của toàn dân với tư cách chủ sở hữu quyết định (thông qua việc trưng cầu ý dân); quyền hạn nào chủ sở hữu được ủy quyền cho người đại diện thực hiện quyền hạn, trách nhiệm của Quốc hội, Chính phủ với cơ quan nhà nước khác với tư cách là đại diện cho chủ sở hữu đất đai cũng phải được làm rõ. Cơ chế báo cáo kiểm tra giám sát và vai trò của các tổ chức đoàn thể của nhân dân, nhất là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng phải được làm rõ.

Liên quan đến tài chính và giá đất, ông Phan Trung Lý nhấn mạnh đây là vấn đề quan trọng và phức tạp nhất hiện nay, vì thế quy định trong Dự thảo cần được gia cố thêm. Cụ thể, cần thể hiện rõ trong luật yêu cầu có cơ chế định giá đất theo nguyên tắc thị trường, bảo đảm khách quan, chính xác theo tinh thần Nghị quyết 18/NQ-TW.

Góp ý vào chính sách đất đai cho đồng bào dân tộc, TS. Quàng Văn Hương, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội cho rằng, qua nghiên cứu dự thảo Luật cho thấy các quy định đối với đồng bào DTTS có 04 điều khoản quy định riêng cho DTTS (Điều 17, Điều 52; khoản 2 Điều 174; điểm a, khoản 3 Điều 175); 04 điều khoản quy định cho một số đối tượng ưu tiên, trong đó có DTTS (khoản 1 Điều 40; điểm d, khoản 2 Điều 125; khoản 1 Điều 137; khoản 1 Điều 152).

Trong đó: Các chính sách đã được quy định cụ thể là: Giao đất ở; Giao đất sản xuất; Được ưu tiên hơn so với đối tượng khác khi thực hiện giao đất, cho thuê đất; Được chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất sau 10 năm, kể từ khi được giao đất theo chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Tuy nhiên, đề nghị thể chế đầy đủ tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW; các chính sách đối với DTTS trong các điều luật chưa thể hiện được nguyên tắc nêu tại Điều 17 quy định về trách nhiệm của Nhà nước về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số là: “…có đất để sản xuất, kinh doanh, đảm bảo sinh kế”, do đó cần tiếp tục xem xét, sửa đổi, bổ sung.

TS. Quàng Văn Hương đề nghị thiết kế lại Điều 17 gồm 04 khoản: Khoản 1: Quy định nguyên tắc chung việc bảo đảm chính sách đất đai cho đồng bào DTTS trong dự thảo Luật; Khoản 2: Quy định các mục chính sách cụ thể, ưu tiên cho đồng bào DTTS; Khoản 3: Quy định trách nhiệm của Chính phủ/Thủ tướng Chính phủ và chính quyền địa phương về việc ban hành chính sách đất đai cho đồng bào DTTS; Khoản 4: Quy định về trách nhiệm của Nhà nước bố trí nguồn lực thực hiện chính sách đất đai cho đồng bào DTTS.

“Để thuận lợi cho việc thi hành Luật, có thể nghiên cứu phương án giao Chính phủ có nghị định riêng cho DTTS”, TS. Quàng Văn Hương nói

Góp ý về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất TS. KTS. Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, so với Luật 2013, dự thảo Luật lần này đã có nhiều quy định cụ thể hơn và khoa học hơn. Tuy nhiên, tại quy định vè hệ thống quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất (điều 61) về nội dung quy hoạch sử dụng đất từng loại nhất là với cấp tỉnh, huyện cần rà soát kỹ hơn để tránh trùng lặp với QH cấp Tỉnh, Huyện đang triển khai theo Luật Quy hoạch 2017 đã quy định lồng ghép trong quy hoạch cấp Tỉnh (điều 27, Luật Quy hoạch).

Về quy định quy hoạch sử dụng đất được phê duyệt trong năm đầu tiên của kỳ quy hoạch (khoản 5 điều 67) cần nghiên cứu vì với khối lượng lớn thì quy định này chưa sát với nguồn lực thực tế cần nghiên cứu từ kết quả giám sát Quốc hội của Quốc hội sau Luật Quy hoạch 2017…