Nỗ lực chuyển đổi nhiên liệu trong các nhà máy nhiệt điện than

Để triển khai thực hiện các cam kết đưa mức phát thải ròng về "0" vào năm 2050 của Chính phủ Việt Nam tại COP26 cũng như lộ trình chuyển đổi năng lượng được nêu trong Quy hoạch điện VIII, Bộ Công Thương đã tổ chức họp với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), 3 Tổng công ty phát điện 1, 2, 3 cùng các chủ đầu tư các nhà máy nhiệt điện đốt than. Cuộc họp cũng là dịp để các chủ đầu tư, chủ sở hữu các nhà máy nhiệt điện than trao đổi, chia sẻ những khó khăn, vướng mắc, đề xuất các cơ chế, chính sách cần có để thực hiện chuyển đổi nhiên liệu.

Tại cuộc họp, Bộ Công Thương đề nghị EVN, PVN, TKV và chủ đầu tư các nhà máy nhiệt điện đốt than nghiên cứu, đánh giá dựa trên các điều kiện thực tế của từng nhà máy về thời gian vận hành, đặc tính kỹ thuật để đưa ra giải pháp và lộ trình chuyển đổi phù hợp, đáp ứng các yêu cầu nêu trên với các nội dung trọng tâm. Trong đó, tập trung nghiên cứu, xây dựng Kế hoạch chuyển đổi nhiên liệu than sang sử dụng nhiên liệu sinh khối và amoniac để triển khai áp dụng khi đủ 20 năm vận hành, đảm bảo hiệu quả kinh tế của nhà máy.

Đối với các nhà máy điện than không thể thực hiện chuyển đổi nhiên liệu hoặc không thu giữ CO2, đề nghị nghiên cứu xây dựng phương án dừng hoạt động khi nhà máy đã vận hành đủ 40 năm.

Trước đó, Bộ Công Thương đã có Văn bản số 3606/BCT-ĐL gửi các Tập đoàn, Tổng Công ty và chủ đầu tư các nhà máy nhiệt điện than yêu cầu các nhà máy nhiệt điện than xây dựng kế hoạch, giải pháp "chuyển đổi điện than sang nguồn năng lượng sạch hơn" và báo cáo trước 15/7/2023.

Tham luận tại cuộc họp, ông Nguyễn Tài Anh, Phó Tổng giám đốc EVN cho rằng, khó khăn chính là công nghệ đốt trộn amoniac hiện nay trên thế giới chưa hoàn thiện, mới chỉ trong giai đoạn thử nghiệm; chưa có nhà máy nào ở Việt Nam cải tiến, thử nghiệm đồng đốt amoniac và có đánh giá về tính kinh tế, kỹ thuật cũng như các ảnh hưởng tác động đến con người, môi trường và thiết bị. Chưa kể đến khả năng cung cấp nhiên liệu amoniac/sinh khối trong giai đoạn hiện nay của các đơn vị trong nước và trên thế giới còn hạn chế, chưa đảm bảo nguồn nguyên liệu sinh khối, amoniac để vận hành lâu dài và ổn định…

Trong khi đó, ý kiến từ các chủ đầu tư khác như TKV, Tổng công ty phát điện 1, 2, 3, cùng các chủ đầu tư khác đều băn khoăn về giá biomass trên thị trường cao hơn giá than, chưa có cơ chế chính sách về hỗ trợ giá chuyển đổi cho nhà máy thực hiện đồng sinh khối, amoniac để các nhà máy mở rộng thử nghiệm, tìm kiếm đối tác cung cấp nguyên liệu lâu dài và chất lượng. Hay như việc chuyển đổi nhiên liệu mới có ảnh hưởng đến công nghệ hiện hữu của nhà máy?

Ở một góc độ khác các chủ dự án nhiệt điện đốt than BOT như: Nghi Sơn 2, Vĩnh Tân 1, Duyên Hải 2 băn khoăn về vấn đề các điều khoản của hợp đồng mua bán điện đã được ký kết… vậy khi chuyển đổi nhiên liệu giá thành sản xuất sẽ cao hơn giá đã thỏa thuận trong hợp đồng mua bán điện, vậy thời gian còn lại của hợp đồng sẽ thực hiện như thế nào, phần chi phí tăng thêm cho chuyển đổi công nghệ, chi phí nhiên liệu chuyển đổi - bên nào phải chịu?...

Ngoài ra còn các khó khăn vướng mắc khác liên quan đến các thủ tục cấp phép liên quan, thủ tục môi trường ở Việt Nam do chưa có quy định cho loại hình mới này; chi phí đầu tư cải tạo, nâng cấp lớn, giá thành sản xuất điện sẽ có xu hướng tăng và tính hiệu quả kinh tế không cao trong khi tuổi thọ các hệ thống, thiết bị đã qua nhiều năm vận hành sẽ ảnh hưởng đến thời gian thu hồi vốn của dự án…

Cuộc họp đã ghi nhận 11 ý kiến đóng góp đại diện cho 29 nhà máy nhiệt điện than và ý kiến của Thứ trưởng Đặng Hoàng An, Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Bộ Công Thương cùng chủ đầu tư các nhà máy nhiệt điện than đã thống nhất việc thực hiện lộ trình giảm phát thải carbon trong các lĩnh vực, đặc biệt lĩnh vực năng lượng. Phù hợp với quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước Việt Nam và phù hợp cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế, điều này đã được thể hiện trong Quyết định 500 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt tổng thể Quy hoạch điện VIII.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng đề nghị các chủ đầu tư, các chủ sở hữu nhà máy nhiệt điện than cần tổ chức, nghiên cứu, quán triệt kỹ trong Hội đồng thành viên, tập thể lãnh đạo doanh nghiệp của mình để quán triệt nội dung, nhiệm vụ phải thực hiện. Bên cạnh đó, chú trọng tìm hiểu, đề xuất cơ chế, chính sách của các quốc gia, các tổ chức quốc tế, khu vực dựa trên các cam kết, tuyên bố của họ trên các diễn đàn… Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương sẽ tập hợp và có kiến nghị với tổ chức quốc tế.

“Việc này cần làm khẩn trương và không trì hoãn, thực hiện báo cáo trước ngày 15/7/2023. Đồng thời nghiên cứu hợp tác và chủ động tìm kiếm các nguồn lực thay thế, các nguồn nhiên liệu thay thế như sinh khối, amoniac” - Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ đạo.

Bộ trưởng Bộ Công Thương đã giao Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo chủ trì với các đơn vị có liên quan tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các cơ chế chính sách từ phía Việt Nam dựa vào những cam kết của các tổ chức quốc tế để đưa ra một số cơ chế chính sách ban đầu.