tỉ lệ dương tính với vi rút corona cao trên chuột đồng

Tỉ lệ dương tính với vi rút corona khá cao trên chuột đồng (Ảnh minh họa)

Nghiên cứu vừa được đăng trên trang bioRxiv do một nhóm các nhà khoa học thuộc Hiệp hội bảo tồn Động vật hoang dã (WCS), Cục Thú y thuộc Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, EcoHealth Alliance và Viện Một sức khỏe thuộc Đại học California, Davis thực hiện.

Tại các mắt xích của chuỗi cung ứng, ĐVHD thường bị căng thẳng và bị nuôi nhốt trong điều kiện chật chội cùng với các loài động vật khác du nhập từ nhiều nguồn, điều này làm gia tăng khả năng lây truyền vi rút corona. Các tác giả cũng đã cảnh báo nguy cơ bùng phát lây lan vi rút từ động vật sang người trong quá trình buôn bán ĐVHD.

Các tác giả cho rằng, tình trạng căng thẳng và dinh dưỡng kém góp phần làm suy giảm chức năng miễn dịch của các loài vật, dẫn tới việc gia tăng nguy cơ lây lan và phát tán vi rút corona trong chuỗi cung ứng. Kết quả nghiên cứu trên các loài gặm nhấm cũng chỉ ra nguy cơ lây lan vi rút corona tới những loài ĐVHD khác (cầy, tê tê) ở những nơi có số lượng lớn động vật bị thu gom, vận chuyển và nuôi nhốt.

Nhóm nghiên cứu đã thu thập mẫu tại 70 địa bàn ở Việt Nam và phát hiện 6 loại vi rút corona đã biết. Nghiên cứu cho thấy tỉ lệ dương tính với vi rút corona khá cao trên chuột đồng được chế biến làm thực phẩm cho con người.

Tỉ lệ dương tính tăng lên một cách đáng kể dọc theo chuỗi cung ứng từ thương lái (21%), tới các khu chợ (32%) và nhà hàng (56%). Tại 2/3 số trang trại ĐVHD và 6% số động vật gặm nhấm được nuôi ở trang trại ở các điểm tham gia vào nghiên cứu cũng cho kết quả vi rút corona dương tính. Trên mẫu phân của loài gặm nhấm tại các trang trại gây nuôi ĐVHD cũng cho thấy có chung loại vi rút corona như trên dơi và chim, điều này cho thấy có sự chia sẻ về cả môi trường sống và/hoặc lây lan vi rút giữa các loài. Từ mẫu của các loài động vật gặm nhấm được lấy từ môi trường sống ‘tự nhiên’ cho kết quả vi rút corona ở khoảng 0 – 2 %.

Bà Amanda Fine, Giám đốc Chương trình Sức khỏe động vật hoang dã - Châu Á của tổ chức WCS, đồng tác giả của nghiên cứu, chia sẻ: “Các chuỗi cung ứng ĐVHD và điều kiện tại mỗi mắt xích của chuỗi cung ứng làm gia tăng một cách đáng kể mức độ xuất hiện của vi rút corona. Bên cạnh đó, chúng tôi đã ghi nhận được sự phơi nhiễm với vi rút corona từ dơi và chim trên các loài gặm nhấm được nuôi tại các trang trại. Tỉ lệ xuất hiện và mức độ đa dạng của vi rút corona, bên cạnh việc nuôi nhốt chung nhiều loài động vật mà chúng tôi quan sát được trong hoạt động buôn bán ĐVHD đang tạo ra cơ hội cho các chủng vi rút corona kết hợp và lan rộng.”

Các tác giả cảnh báo hoạt động buôn bán ĐVHD đang góp phần đưa con người tiếp xúc gần hơn với nhiều loài hoang dã có khả năng phát tán vi rút corona. Điều này dẫn tới nguy cơ lây truyền vi rút trong loài và giữa các loài với nhau và làm tăng khả năng kết hợp của các chủng vi rút corona với nhau.

Chuỗi cung ứng ĐVHD từ trang trại và tự nhiên tới nhà hàng tạo ra vô số cơ hội dẫn tới bùng phát dịch bệnh. Để giảm thiểu nguy cơ xuất hiện các bệnh dịch lây nhiễm từ ĐVHD đe dọa sức khỏe cộng đồng và để bảo vệ ngành chăn nuôi của Việt Nam, các tác giả khuyến nghị một số biện pháp phòng ngừa cụ thể như hạn chế hoạt động giết mổ, gây nuôi thương mại, vận chuyển, mua bán, tàng trữ, chế biến và tiêu thụ ĐVHD.

Theo bà Hoàng Bích Thủy, Giám đốc Chương trình WCS Việt Nam, một trong các đồng tác giả của nghiên cứu: “Nghiên cứu này sẽ cung cấp các thông tin cơ sở quan trọng và đề xuất các lĩnh vực cần tập trung nghiên cứu trong thời gian tới nhằm cung cấp thêm các bằng chứng hỗ trợ xây dựng các chính sách mới và/hoặc sửa đổi khung pháp lý ở Việt Nam để ngăn ngừa các đại dịch có thể xảy ra trong tương lai bằng cách giảm thiểu các nguy cơ lây truyền dịch bệnh từ động vật sang người tại các mắt xích chính trong chuỗi cung ứng ĐVHD. Các biện pháp can thiệp nếu muốn thành công phải hướng tới mục tiêu là làm giảm thiểu đáng kể số lượng và mức độ đa dạng của các loài động vật bị buôn bán, cũng như số người tham gia vào hoạt động buôn bán ĐVHD”.