“Di chuyển ô nhiễm từ vùng này sang vùng khác”
Khoảng những năm 2012 – 2013, người dân khối Dốc Cao, phường Quang Tiến, thị xã Thái Hòa sống hết sức khổ sở vì bãi rác Rú Lê nằm gần khu dân cư của khối, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Để giải quyết vấn đề bức xúc trước mắt về ô nhiễm môi trường, UBND thị xã đã chỉ đạo và hỗ trợ kinh phí cho chính quyền địa phương tiến hành đóng cửa bãi rác tạm tại Rú Lê, phường Quang Tiến, xử lý dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường. Mặt khác, một số bãi rác tạm khác của các phường, xã quản lý trên địa bàn thị xã sau đó cũng đã được ngân sách hỗ trợ để di dời theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc hỗ trợ có mục tiêu kinh phí nhằm xử lý triệt để ô nhiễm môi trường cho các đối tượng thuộc khu vực dịch vụ công ích đô thị.
Với mong muốn khắc phục triệt để tình trạng này, Thị xã Tái Hòa đã triển khai dự án xây dựng bãi xử lý rác thải mới ở xã Nghĩa Hòa với diện tích chôn lấp dự kiến khi đó là hơn 63.500m2, công suất xử lý hơn 30.000 tấn rác/năm.
Theo đó, bãi rác tập trung nói trên được đặt tại xóm 4, xã Nghĩa Hòa. Đây là địa bàn khá xa khu dân cư, dù là đất thuộc xóm 4, xã Nghĩa Hòa nhưng chỉ có một bộ phận dân cư xóm Đông Quang (xã Đông Hiếu) là ở gần với bãi rác này nhất. Tuy nhiên, sau vài năm đi vào hoạt động thì bãi rác này đã tiếp tục gây ô nhiễm môi trường và ngày càng có dấu hiệu nghiêm trọng.
Theo phản ánh của người dân, mặc dù được đầu tư nhiều tỷ đồng và mới đi vào hoạt động từ năm 2014 nhưng hiện nay bãi rác đã có dấu hiệu quá tải. Lượng rác thải tập kết về ngày càng lớn và được chôn lấp một cách khá sơ sài, không được đổ đất lu lèn theo từng lớp nên lượng nước rỉ rác phát sinh khá nhiều, chảy lênh láng khắp nơi và tập trung xuống một con mương với màu đen kịt rồi chảy ra môi trường xung quanh, ra sông Hiếu, gây ô nhiễm môi trường.
“Từ khoảng 2 năm nay bãi rác này đã bắt đầu gây ô nhiễm. Rác được các xe chở vào đây tập kết nhưng không được xử lý nên lượng rác tồn đọng lớn, phân hủy bốc mùi hôi thối. Hàng ngày một số hộ gia đình ở xóm Đông Quang, xã Đông Hiếu bị ảnh hưởng bởi mùi hôi của rác; còn những hộ gia đình có đất canh tác xung quanh bãi rác mỗi khi vào sản xuất cũng bị mùi hôi thối từ bãi rác “tra tấn” nên vô cùng khổ sở” – Một người dân đang cắt cỏ gần khu vực bãi rác, phản ánh.
Cung theo người dân thị xã Thái Hòa, từ khi thị xã mới thành lập thì một vài bãi rác thải tạm gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân xung quanh. Những tưởng bãi rác thải mới đưa vào hoạt động khoảng 5 năm nay ở xóm 4, xã Nghĩa Hòa sẽ là lời giải cho bài toán rác thải của đô thị trẻ này. Thế nhưng, với thực tế đang diễn ra thì người dân cho rằng, thị xã Thái Hòa chỉ là “di chuyển ô nhiễm từ vùng này sang vùng khác”.
Còn tại huyện Quỳ Hợp, hiện nay rác thải được đổ tập trung tại bãi rác nằm ngay đầu thị trấn huyện Quỳ Hợp. Đây là bãi rác nằm sát Cụm công nghiệp nhỏ Thung Khuộc, tại địa bàn khối 1, cách đường QL48C chỉ khoảng...50m đã được quy hoạch từ nhiều năm trước.
Theo người dân sống xung quanh khu vực này, hàng ngày lượng rác thải đổ vào bãi rác nói trên là rất lớn, vì thế chỉ sau một thời gian ngắn bãi rác đã đầy ắp, quá tải. Thị trấn Quỳ Hợp giao cho một trong 2 hộ gia đình sống ngay sát cửa bãi rác để làm nhiệm vụ đốt rác hàng ngày. Cứ mỗi lần đốt rác là khói bụi bao trùm khắp khu vực, bốc mùi hôi thối, khét lẹt khiến cho môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng.
Anh Nguyễn Văn Sơn, nhà chỉ cách bãi rác này khoảng 30m, phản ánh: “Gia đình tôi có xưởng đá và nhà nằm ngay gần bãi rác từ nhiều năm nay phải chịu ảnh hưởng lớn từ ô nhiễm môi trường của bãi rác. Hàng ngày xe chở rác vào đổ, xong người quản lý bãi rác đốt, khói mù mịt, ô nhiễm lắm”.
Dự án mới triển khai… ì ạch
Theo tìm hiểu của PV, do nhận thấy bãi rác nói trên ở xã Nghĩa Hòa tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm cao nên ngày 03/11/2017, UBND tỉnh Nghệ An ra quyết định số 5326/ QĐ.UBND về việc chấp thuận chủ trương đầu tư xây dựng nhà máy xử lý chất thải Thái Hòa. Đồng thời chấp thuận cho Công ty CP Năng lượng và Môi Trường VN làm chủ đầu tư, nhà máy trên dự kiến cũng được đặt tại xã Nghĩa Hòa, thị xã Thái Hòa. Theo Quyết định này, dự án sẽ được khởi công trong Quý I/2018 và xây dựng hoàn thành dự án đưa vào hoạt động trong thời hạn 24 tháng kể từ ngày 03/11/2017 (tứ đến ngày 03/11/2019 dự án phải hoàn thành và đi vào hoạt động). Thế nhưng, thời hạn đầu tháng 11/2019 đã đến gần nhưng dự án vẫn chưa được triển khai xây dựng.
Cũng cần phải nói thêm rằng, ngày 25/12/2018 UBND tỉnh Nghệ An mới ra quyết định số 5701/QĐ.UBND về việc phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng nhà máy. Theo đó, nhà máy được xây dựng trên diện tích 75.009,50 m2. Tính chất, chức năng là nhà máy xử lý chất thải rắn cho thị xã Thái Hòa và vùng phụ cận.
Cơ cấu phân khu chức năng và tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan, bao gồm khu nhà điều hành xây 2 tầng, nhà ăn, nhà để xe, nhà nghỉ nhân viên. Cụm công trình này được bố trí phía Đông Nam; đảm bảo khoảng cách vệ sinh đến các khu chức năng trong tổng mặt bằng và ngoài hàng rào công trình với tổng diện tích khu này là 8.290m2. Phía Tây Nam dùng để xây các công trình phụ trợ như cổng, trạm cân, sân phơi và nơi vệ sinh công cộng. Khu vực xử lý chất thải bao gồm nhà xử lý chất thải, khu xử lý nước thải sản xuất, nhà hóa rắn và sản xuất gạch bố trí ở phía Đông. Tại trung tâm phía Đông dùng để xây hồ thu nước mặt, bể chứa nước sản xuất, trạm cấp nước sinh hoạt. Ngoài ra còn có dãy cây xanh cách ly bảo vệ môi trường của khu xử lý rác theo chuẩn B = 10m. Ngoài ra, có hệ thống cây xanh cảnh quan, cây xanh cách ly và hệ thống cây xanh đường giao thông nhằm tạo ra một thảm thực vật để giảm tiếng ồn, giảm ô nhiểm không khí cho các khu xử lý, khu vực nhà máy và môi trường xung quanh…
Trước thực trạng Nhà máy xử lý chất thải Thài Hòa được “vẽ” ra rất hoành tráng nhưng chưa được triển khai, mới đây UBND thị xã Thái Hòa đã tổ chức cuộc họp để nghe báo cáo tiến độ thực hiện dự án nói trên. Căn cứ vào buổi làm việc, ngày 17/6/2019, ông Phạm Chí Kiên - Chủ tịch UBND thị xã Thái Hòa đã có Thông báo Kết luận 117/TB-UBND. Trong đó, có nội dung yêu cầu chủ đầu tư là Công ty CP Năng lượng và Môi trường VN nghiên cứu báo cáo giải trình cụ thể về quy mô dự án, công suất, công nghệ, nguồn vốn, môi trường, tiến độ thực hiện dự án, tính hiệu quả…và cam kết về thời gian khởi công, đi vào hoạt động gửi về UBND thị xã Thái Hòa trước ngày 20/6/2019. Đồng thời, căn cứ phương án chi tiết bồi thường, hỗ trợ đã được UBND thị xã phê duyệt, chuyển kinh phí chi trả trước ngày 30/7/2019.
Còn tại huyện Quỳ Hợp, nhằm giải “bài toán” rác thải ứ đọng, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng trên địa bàn, ngày 13/10/2010, UBND huyện Quỳ Hợp có Quyết định 2446/QĐ-UBND về việc phê duyệt thiết kế kỹ thuật thi công và dự toán xây dựng Dự án “bãi xử lý rác thải thị trấn Quỳ Hợp và vùng phụ cận xã Thọ Hợp”.
Theo đó, bãi rác thải này có diện tích 6,6 ha, do UBND huyện Quỳ Hợp làm chủ đầu tư. Thiết kế công trình bao gồm các hạng mục 6 ô chôn lấp, hệ thống thu gom và xử lý rác thải, hệ thống thoát nước, khí thải, đường giao thông, hệ thống thoát nước mưa và các công trình phụ trợ. Tổng mức đầu tư theo dự toán ban đầu là hơn 31,3 tỷ đồng đồng (năm ngày 01/8/2013 điều chỉnh lên thành 44,35 tỷ đồng tại Quyết định 3452/QĐ.UBND-GT). Sau đó, dự án tiến hành xây dựng hoàn thiện 2 hạng mục là đường vào và hệ thống cấp điện rồi dừng thi công hẳn từ đó đến nay.
Có nhiều lý do dẫn đến tình trạng chậm trễ trên như trước đây vướng mắc đền bù giải phóng mặt bằng; thiếu vốn thi công; tái lấn chiếm mặt bằng; quy định về pháp luật quản lý đầu tư xây dựng, tiêu chuẩn kỹ thuật về môi trường thay đổi…nên chủ đầu tư đã phải xin các cấp có thẩm quyền phê duyệt lại các văn bản, giấy tờ nhiều lần nhưng đến nay khâu “giấy tờ” này vẫn chưa thể hoàn thiện.
Trao đổi với PV, ông Trương Văn Nam - Giám đốc Ban quản lý Dự án xây dựng cơ bản huyện Quỳ Hợp, cho biết: Có nhiều lý do khiến cho dự án chậm trễ, kéo dài. Hiện, chúng tôi đang cố gắng tháo gỡ các vướng mắc liên quan và hy vọng đến hết tháng 8/2019 này mọi thủ tục sẽ được hoàn tất để nhà thầu thi công các hạng mục tiếp theo, sớm đưa công trình đi vào hoạt động.
Thực trạng bãi rác thải cũ đang bị ô nhiễm môi trường nhưng Nhà máy xử lý rác thải mới chưa được triển khai xây dựng hoặc xây dựng dở dang đang khiến cho áp lực về xử lý rác thải sinh hoạt ở thị xã Thái Hòa cũng như huyện Quỳ Hợp ngày càng đè nặng. Thực trạng này không chỉ xảy ra ở 2 địa phương nói trên mà dường như bài toán làm sao xử lý được triệt để rác thải sinh hoạt đã và đang khiến cho chính quyền nhiều địa phương trên đại bàn tỉnh Nghệ An loay hoay, trăn trở suốt thời gian qua.
