Ra đời và trưởng thành cùng đất nước
Một tháng sau ngày thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ngày 3/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 41 đưa Sở Thiên văn và Đài Thiên văn Phủ Liễn về trực thuộc Bộ Công chính và Giao thông với tên gọi Sở Khí tượng, đánh dấu sự kiện lịch sử sáp nhập cơ quan Khí tượng Thủy văn (KTTV) thuộc về Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngày 3/10 trở thành ngày truyền thống của ngành KTTV Việt Nam hôm nay.
Trải qua 76 năm phát triển, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, ngành KTTV đã không ngừng phát triển lớn mạnh, phục vụ đắc lực cho công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng và bảo vệ sự bình an cho đời sống sinh hoạt của người dân. Nền móng của sự phát triển vững mạnh đó được dựng xây, kiến tạo bởi lớp lớp các thế hệ cha anh. Họ đã tạo dựng những bước đi vững chắc giúp toàn ngành KTTV không ngừng vượt qua khó khăn để hoàn thành các nhiệm vụ được giao, xứng đáng là ngành phục vụ nhân dân, phục vụ phát triển đất nước và cộng đồng quốc tế.
 |
|
Vườn khí tượng trên đảo Bạch Long Vỹ. Ảnh: Việt Hùng. |
Nối tiếp truyền thống lịch sử vẻ vang, trong hơn 1 thập kỷ gần đây, ngành KTTV Việt Nam đã có những bước tiến mạnh mẽ, từng bước phát triển hiện đại hệ thống quan trắc KTTV, xây dựng mạng lưới thông tin với cơ sở dữ liệu lớn, khai thác và áp dụng chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo KTTV góp phần quan trọng trong việc giảm thiểu rủi ro do thiên tai, phát triển kinh tế - xã hội đất nước theo định hướng phát triển bền vững.
Mạng lưới trạm KTTV được phát triển đã giúp cho công tác dự báo, cảnh báo KTTV có những chuyển biến rõ rệt. Cụ thể, mở rộng thời hạn dự báo thời tiết tới 10 ngày và chi tiết cho trên 600 điểm; dự báo, cảnh báo mưa lớn trước 2 - 3 ngày với độ tin cậy khoảng 75%. Dự báo, cảnh báo rét đậm, rét hại gây ra bởi không khí lạnh trước 2 - 3 ngày với độ tin cậy 80 - 90%. Đối với bão/ATNĐ, giai đoạn đầu năm 2000 dự báo trước 24 giờ, đến hiện tại đã nâng dự báo lên trước 3 ngày, cảnh báo 5 ngày. Bản tin dự báo bão (vị trí và cường độ bão) của Việt Nam đã có độ chính xác dần tiệm cận với trình độ dự báo của các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới.
Trên trường quốc tế, ngành KTTV Việt Nam đã từng bước khẳng định vị thế của mình. Một số dấu ấn có thể kể đến như: Năm 2011, Việt Nam được Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) lựa chọn là điểm xây dựng Dự án Trình diễn thời tiết nguy hiểm khu vực Đông Nam Á và phát triển thành Trung tâm hỗ trợ dự báo khu vực. Đến năm 2017, Việt Nam tiếp tục được WMO chọn là Trung tâm Hỗ trợ dự báo khu vực Đông Nam Á về cảnh báo lũ quét. Năm 2021, GS.TS Trần Hồng Thái, Tổng cục trưởng Tổng cục KTTV, được tín nhiệm tái đắc cử vị trí Phó Chủ tịch Hiệp hội khí tượng Khu vực II Châu Á (RA-II). Đây là sự ghi nhận của cộng đồng KTTV quốc tế đối với ngành KTTV Việt Nam trong những năm qua…
“Đi trước một bước”
Để “đi trước một bước”, hướng đến mục tiêu hiện đại hóa, ngành KTTV đang hoàn thiện Chiến lược phát triển ngành KTTV đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trình Chính phủ ban hành trong thời gian tới. Chiến lược đặt ra mục tiêu đến năm 2030 sẽ phát triển ngành KTTV đạt trình độ, năng lực tiệm cận các nước tiên tiến của khu vực châu Á; cung cấp đầy đủ, kịp thời thông tin, dữ liệu KTTV đáp ứng các yêu cầu trong điều hành chính sách, phát triển kinh tế - xã hội, phòng chống thiên tai và ứng phó biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia; hình thành được thị trường KTTV phục vụ đa mục tiêu, đa lĩnh vực.
Ngành KTTV vinh dự 2 lần được trao tặng Huân chương Hồ Chí Minh. Liên tục các năm từ 2016 - 2019, Tổng cục KTTV được Bộ TN&MT công nhận Danh hiệu Tập thể Lao động xuất sắc. Năm 2017, nhận Cờ Thi đua xuất sắc của Bộ TN& MT; năm 2018, nhận Cờ Thi đua xuất sắc của Chính phủ; năm 2019 được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba; năm 2020, được Bộ TN&MT đề nghị tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì. Cùng với đó, nhiều tập thể và cá nhân của Tổng cục được công nhận nhiều danh hiệu cao quý khác như Chiến sĩ thi đua Toàn quốc, Huân chương, Bằng khen...
Đặc biệt, để nối tiếp thành quả của các thế hệ đi trước, ngành KTTV hôm nay đặc biệt chú trọng công tác đào tạo, phát triển lớp cán bộ KTTV trẻ, năng động với đầy đủ kiến thức, kỹ năng, nắm chắc khoa học công nghệ. Thực tế cho thấy, rất nhiều cán bộ trẻ đang phát huy được khả năng của mình, xứng đáng với niềm tin của ngành, như lời Tổng cục trưởng Tổng cục KTTV Trần Hồng Thái từng khẳng định: “Chúng tôi nhìn thấy một thế hệ trẻ đang vươn lên và tin tưởng rằng, trong những năm tiếp theo, thế hệ trẻ toàn ngành KTTV sẽ trưởng thành, từng bước làm chủ công nghệ, làm chủ công việc. Đó là một “thế hệ thay thế” hết sức xứng đáng”.
