Mưa lũ miền Trung diễn biến phức tạp, liệu lịch sử lũ năm 1999 có lặp lại?

Phóng viên Báo Tài nguyên và Môi trường đã có cuộc trao đổi nhanh với ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo thời tiết (Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia) để làm rõ những nội dung trên.

PV: Những ngày qua, mưa lũ tại miền Trung diễn ra rất căng thẳng, làm dấy lên lo ngại trong nhân dân về khả năng mưa lũ lịch sử lặp lại như năm 1999, cũng như mưa lớn trong 3 năm qua. Thưa ông đưa ra nhận định về tình hình mưa lũ miền Trung giai đoạn này?

Ông Nguyễn Văn Hưởng: Mưa lớn ở miền Trung đang diễn ra rất nguy hiểm, thể hiện qua cấp độ rủi ro đối với mưa lớn mà Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia đã đưa ra ở khu vực Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng (cấp 4 - cấp độ cảnh báo rủi ro cao nhất đối với mưa lớn). Tỉnh Quảng Nam hứng chịu rủi ro thiên tai cấp 3. Ba tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế hứng chịu rủi ro thiên tai cấp 2, Hà Tĩnh cấp 1.

Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia đã đánh giá, so sánh với những hình thế gây ra mưa lớn kỷ lục ở khu vực Trung Bộ vào năm 1999, về cơ bản hình thế tương tự so với giai đoạn này. Tuy nhiên, cường độ của hình thế gây ra mưa lớn kỷ lục ở khu vực Trung Bộ trong giai đoạn từ ngày 1-6/11/1999 mạnh hơn cường độ của hình thế gây mưa lớn ở miền Trung trong giai đoạn này. Do vậy, khả năng cao đợt mưa đã, đang và tiếp tục diễn ra ở khu vực Trung Bộ có cường độ không khốc liệt, không gay gắt bằng cường độ giai đoạn năm 1999.

PV: Xin ông cho biết nguyên nhân của đợt mưa lũ đang diễn ra ở miền Trung và có những đặc điểm gì cần chú ý?

Ông Nguyễn Văn Hưởng: Mưa lũ tại khu vực miền Trung đã kéo dài 4 ngày (từ đêm 10/10 đến nay), trọng tâm diễn ra ở Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Đà Nẵng với nhiều điểm mưa phổ biến từ 400-800mm, ở Đà Nẵng có nơi trên 1.000mm.

Tháng 10 là tháng có lượng mưa đặc biệt lớn và lớn nhất ở khu vực miền Trung, lượng mưa phổ biến ở khu vực này thường ở mức 600-800 mm trong tháng 10 hàng năm. Vì vậy, lượng mưa đang diễn ra trong khu vực không phải bất thường, tuy nhiên trong 2 ngày qua, lượng mưa ở Thừa Thiên-Huế, Đà Nẵng là tương đối lớn so với trung bình nhiều năm.

Nguyên nhân của đợt mưa là hình thế kinh điển (điển hình) của mùa mưa ở miền Trung, đó là tác động của không khí lạnh, dải hội tụ nhiệt đới cùng đới gió Đông từ Biển Đông vào gây ra mưa lớn.

PV: Trong bối cảnh thời tiết mưa lũ diễn biến phức tạp như hiện nay, địa phương và người dân miền Trung cần chú ý điều gì, thưa ông?

Ông Nguyễn Văn Hưởng: Về diễn biến mưa sắp tới ở khu vực miền Trung, hình thế gây mưa lớn vừa qua như không khí lạnh, dải hội tụ nhiệt đới và đới gió Đông hiện tại vẫn tiếp tục hoạt động. Không khí lạnh trong 2 ngày 15-16/10 còn tăng cường thêm. Ngoài ra, qua theo dõi vùng áp thấp ở khu vực giữa Biển Đông, vùng áp thấp này đang có xu hướng dịch chuyển từ Đông sang Tây, hướng về khu vực đất liền Trung Bộ. Tương tác của không khí lạnh có dải hội tụ nhiệt đới, trên đó có vùng áp thấp cùng với đới gió Đông sẽ gây ra mưa lớn ở khu vực miền Trung.

Theo đánh giá của Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia, mưa lớn ở khu vực này trong thời gian tới có sự thay đổi về vùng tâm mưa. Cụ thể, trong ngày 14-15/10, mưa lớn tập trung ở khu vực từ Quảng Trị đến Quảng Nam, nhưng lại có xu hướng mở rộng thêm đến khu vực Bình Định, khu vực phía Bắc của tỉnh Kon Tum và Gia Lai.

Sau đó, từ ngày 16-17/10, vùng áp thấp này dịch chuyển vào đất liền có khả năng gây ra mưa, cùng với gió Đông Nam mạnh, gây mưa sâu hơn vào trong đất liền. Hiện tại mưa đang tập trung ở vùng ven biển và trung du nhưng trong thời gian tới mưa có thể xảy ra ở khu vực vùng núi phía Bắc của các tỉnh miền Trung và có khả năng mở rộng ngược lên phía Bắc trong giai đoạn từ ngày 16-18/10.

Với phân bố mưa như vậy, tình trạng ngập úng vẫn tiếp tục duy trì ở khu vực các tỉnh Trung Bộ. Ngoài ra, với tình hình mưa lấn sâu từ vùng đồng bằng, trung du đến vùng núi, thì khu vực miền núi trong thời gian tới có khả năng xảy ra lũ quét, sạt lở đất. Khu vực phía Tây ở miền Trung hay khu vực phía Bắc của Kon Tum, Gia Lai cũng có khả năng xảy ra mưa lớn và nguy cơ lũ quét, sạt lở đất ở 2 tỉnh này ở mức cao. Đây là những loại hình thiên tai chúng ta cần hết sức lưu ý.

Bên cạnh đó, không loại trừ khả năng vùng áp thấp ở Biển Đông có khả năng mạnh thêm thành áp thấp nhiệt đới gây ra gió mạnh ở vùng ven biển từ Quảng Trị đến Bình Định, ảnh hưởng tới hoạt động của tàu cá ở ven biển.

Hơn nữa, những đợt mưa lớn này sẽ gây tình trạng “ngọt hóa” ở các vùng ven biển ảnh hưởng đến nuôi trồng thủy sản.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!