Mối đe dọa từ biến đổi khí hậu: Nhiều loài có thể bị mất môi trường sống

Nghiên cứu mới về Sinh thái học và Tiến hóa tự nhiên dự đoán thời điểm và khu vực mà biến đổi khí hậu có khả năng khiến các loài trên Trái đất tiếp xúc với nhiệt độ nguy hiểm tiềm ẩn.

Ngưỡng tiếp xúc với nhiệt sẽ bị vượt qua

Nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ hơn 35.000 loài động vật (bao gồm động vật có vú, lưỡng cư, bò sát, chim, san hô, cá, cá voi và sinh vật phù du) và cỏ biển từ mọi châu lục và lưu vực đại dương, bên cạnh các dự báo khí hậu kéo dài đến năm 2100.

Các nhà nghiên cứu đã điều tra thời điểm mà các khu vực trong phạm vi địa lý của mỗi loài sẽ vượt qua ngưỡng tiếp xúc với nhiệt, được định nghĩa là 5 năm liên tiếp đầu tiên nhiệt độ luôn vượt quá nhiệt độ hàng tháng khắc nghiệt nhất mà một loài trong phạm vi địa lý của nó trải qua trong lịch sử gần đây (1850 - 2014).

Một khi ngưỡng tiếp xúc với nhiệt bị vượt qua, động vật có thể chưa chết, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy chúng có thể sống sót ở nhiệt độ cao hơn - nghĩa là, nghiên cứu dự đoán rằng nhiều loài có thể đột ngột bị mất môi trường sống do biến đổi khí hậu trong tương lai.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra một xu hướng nhất quán rằng đối với nhiều loài động vật, ngưỡng tiếp xúc với nhiệt sẽ bị vượt qua đối với phần lớn phạm vi địa lý của chúng trong cùng một thập kỷ.

Theo tác giả chính - Tiến sĩ Alex Pigot - Trung tâm Nghiên cứu Môi trường và Đa dạng sinh học UCL, UCL Bioscatics cho biết: “Mặc dù không chắc rằng biến đổi khí hậu sẽ dần dần khiến môi trường trở nên khó khăn hơn để mọi loài động vật sinh tồn, nhưng phạm vi địa lý rộng lớn của nhiều loài động vật có khả năng nóng bất thường trong một khoảng thời gian ngắn”.

Theo ông, mặc dù một số loài động vật có thể sống sót ở các mức nhiệt cao hơn, nhưng nhiều loài động vật khác sẽ cần di chuyển đến những vùng mát hơn hoặc tiến hóa để thích nghi, điều mà chúng có thể không làm được trong khoảng thời gian ngắn như vậy.

Nghiên cứu cho thấy, khi chúng ta bắt đầu nhận thấy một loài đang phải chịu đựng những điều kiện không quen thuộc, có thể sẽ có rất ít thời gian trước khi phần lớn phạm vi của chúng trở nên không thể ở được, vì vậy, điều quan trọng là chúng ta phải xác định trước loài nào có thể gặp rủi ro trong những thập kỷ tới.

Sử dụng kết quả nghiên cứu cho các nỗ lực bảo tồn

Theo các nhà nghiên cứu, mức độ nóng lên toàn cầu tạo ra sự khác biệt lớn: nếu hành tinh nóng lên 1,5°C, 15% số loài mà họ nghiên cứu sẽ có nguy cơ trải qua nhiệt độ nóng bất thường trên ít nhất 30% phạm vi địa lý hiện có của chúng trong một thập kỷ, nhưng con số này tăng gấp đôi lên 30% số loài nếu mức nóng lên là 2,5°C.

Tiến sĩ Pigot cho biết: “Nghiên cứu là một ví dụ khác về lý do tại sao chúng ta cần khẩn trương giảm lượng khí thải các-bon để giảm thiểu tác hại của biến đổi khí hậu đối với động vật và thực vật, đồng thời tránh một cuộc khủng hoảng tuyệt chủng quy mô lớn”.

Các nhà nghiên cứu hy vọng nghiên cứu có thể giúp hướng mục tiêu vào các nỗ lực bảo tồn, vì dữ liệu của họ cung cấp một hệ thống cảnh báo sớm cho thấy thời gian và khu vực mà các loài động vật cụ thể có thể gặp rủi ro.

Đồng tác giả - Tiến sĩ Christopher Trisos (Sáng kiến Khí hậu và Phát triển Châu Phi, Đại học Cape Town) cho biết: “Trước đây, chúng tôi đã có những bức ảnh chụp nhanh để chỉ ra tác động của biến đổi khí hậu, nhưng chúng tôi trình bày dữ liệu giống như một bộ phim để bạn có thể thấy những thay đổi diễn ra theo thời gian. Bằng cách làm sinh động quá trình này, chúng tôi hy vọng sẽ giúp định hướng các nỗ lực bảo tồn trước khi quá muộn, đồng thời cho thấy những hậu quả thảm khốc có thể xảy ra nếu để biến đổi khí hậu tiếp tục không được kiểm soát”.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, kiểu tiếp xúc đột ngột này có thể là một đặc điểm không thể tránh khỏi khi sống trên một hành tinh tròn - do hình dạng của Trái đất có nhiều diện tích hơn dành cho các loài trong các môi trường gần điểm nóng mà chúng đã quen thuộc, như ở vùng trũng hoặc gần xích đạo.