Lương tâm chức nghiệp

Vụ cháy dù được coi là nghiêm trọng, nhưng sau những rốt ráo của các cơ quan chức năng, người dân vẫn chưa thấy người đứng đầu quản lý trực tiếp đứng ra nhận trách nhiệm cụ thể. Những con số thiệt hại về kinh tế có thể sẽ được thống kê cụ thể. Nhưng, con số thiệt hại về sức khỏe, chắc sẽ còn cần nhiều thời gian nữa để các cơ quan chuyên môn đưa ra kết luận cuối cùng.

Từ trường hợp của Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông, đang cho thấy một vấn đề đáng quan ngại, mỗi khi có một vụ việc nào đó xảy ra, thì dường như hàng loạt những khó khăn lại “được” đẩy về phía người dân. Ở Hạ Đình, nơi xảy ra vụ cháy, do không có thông tin cảnh báo kịp thời (sau khi cảnh báo của UBND phường Hạ Đình bị rút), nên số đông người dân xung quanh vẫn “chung sống” với các mối nguy hại có thể đem lại. Bởi thế, phải sau khi có cảnh báo chính thức của Bộ TN&MT, người dân mới lo lắng đến chính sức khỏe của mình.

Đó mới chỉ là một trong những vụ việc mới xảy ra. Thực tế còn cho thấy, những kiểu hành xử “vô cảm” ấy vốn đã xuất hiện không ít. Thế nhưng, khi cán bộ bị chất vấn thì câu nói thường nghe thấy là “bây giờ mới biết”, “do cơ chế” hoặc “chưa lường hết được hậu quả”, “trình độ cán bộ còn hạn chế”…

Ở đây, giải thích cho hiện tượng này không thể bằng cách nào khác là tình trạng nhiều cán bộ Nhà nước thiếu hẳn lương tâm chức nghiệp. Trong những sự việc xảy ra làm ảnh hưởng tới cả một doanh nghiệp, cộng đồng thì dễ nhất và thiếu trách nhiệm nhất là sự phủi tay, tuyên bố “không biết” hoặc “không thể làm khác do thiếu cơ chế”. Bởi lẽ, với vụ cháy một nhà máy có sử dụng hóa chất, nằm giữa trung tâm Thủ đô như Rạng Đông, những lời phát biểu kiểu như thế không thể thuyết phục được với bất cứ ai.

Người cán bộ khi thực hiện chức trách của mình vốn đã được Nhà nước trao cho những công cụ (luật lệ, quy định, thủ tục…), quyền hạn cũng như trách nhiệm cụ thể. Chính vì thế, việc để xảy ra những vụ việc ảnh hưởng đến sinh mạng, sức khỏe của hàng nghìn người dân, trong phạm vi rộng, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm cao nhất. Và những giải thích, “phân trần” trước công luận, dù ở trạng thái nào cũng không thể chấp nhận được(!)

Từ một vụ cháy, mới hay, còn nhiều lắm những bức xúc từ cơ sở chưa được tỏ bày, còn đó với bao câu hỏi về hiệu lực thực thi pháp luật của các cơ quan công quyền!? Ở đây, hiệu lực của pháp luật, những vướng mắc về quan hệ, mâu thuẫn địa phương trong cách xử lý... vẫn dai dẳng tồn tại!? Qua đó cho thấy, hiệu lực và hiệu quả của các cấp chính quyền dường như chưa làm người dân an lòng; đang làm cản trở hàng loạt nỗ lực của Chính phủ trong tiến trình cải cách hành chính. Một sự nhất trí cao trong các phòng họp chưa thực sự được đồng lòng trong hành động nơi thực tiễn.

Nhìn rộng hơn, nếu ở đâu người dân còn kêu về sự chậm trễ trong hành xử của cơ quan công quyền thì nơi đó cần phải xem lại cách bố trí người, cách dụng nhân. Và trên hết là trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan dân cử cấp đó. Bởi lẽ, khi mà thói quen đùn đẩy trách nhiệm vẫn ngự trị thì thật khó có thể nuôi dưỡng tinh thần vì người khác. Nó có nguy cơ biến những công bộc của dân thành những người sợ chịu trách nhiệm, không dám đấu tranh vì cái mới, cái hợp lòng dân

Vậy nhưng, việc lắng nghe những những ý kiến đóng góp, biết nghe những lời trách cứ, phê phán của nhân dân không phải nơi nào cũng thực hiện được. Làm sao để điều đó không là nỗi ám ảnh, thực sự là những điều cần thiết, là tấm gương soi mà người lãnh đạo, bộ máy hành chính cần có, cần sử dụng thường xuyên như một trong những công cụ để tự hoàn thiện mình?

Điều này không dễ! Một sự thay đổi trong tư duy là cần thiết. Bên cạnh đó, cần làm rõ vai trò, trách nhiệm cá nhân trong hoạt động lãnh đạo và luật hóa quyền phê phán của người dân đối với hoạt động của cá nhân người lãnh đạo. Đó cũng là công việc bức bách trong khuôn khổ dân chủ hóa đời sống chính trị, xã hội hôm nay.