Khói thuốc lá độc hại tương tự không khí bị ô nhiễm

Trả lời phóng vấn về tác hại từ các loại thuốc lá điện tử, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai nhận định, việc chấp nhận hút thuốc lá điện tử với hàng loạt các hóa chất độc hại gây hại không kém việc hít phải không khí bị ô nhiễm môi trường hay các chất thải từ nhà máy.

PV: Thưa bác sĩ, cơ quan chức năng và các phương tiện truyền thông, đại chúng đã thông tin rất nhiều về tác hại của thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, nhưng số ca bệnh liên quan vẫn đang tăng lên. Các ca bệnh liên quan đến việc sử dụng các loại thuốc lá này có những triệu chứng thường gặp như thế nào?

TS Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên: Tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, trong nhiều năm qua, những bệnh nhân ngộ độc cấp cứu thuốc lá mới, thuốc lá điện tử xuất hiện ngày càng thường xuyên. Đa bệnh nhân là giới trẻ, có cả các cháu học sinh.

Biểu hiện ca bệnh rất phức tạp, đa phần là ngộ độc các chất kích thích rất mạnh dẫn đến tâm thần, tổn thương não, xuất huyết não, nhồi máu não, tổn thương tim mạch, nhồi máu cơ tim, tổn thương đa cơ quan... Bệnh nhân có biểu hiện hoang tưởng, ảo giác, co giật, kích thích, vật vã, loạn thần, hôn mê, tổn thương não và nhiều cơ quan khác.

Hầu hết trường hợp có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị tích cực, và để lại di chứng nặng nề với sức khỏe do có thể xuất hiện rối loạn về mặt tâm thần, ảnh hưởng đến cơ quan khác trong cơ thể. Trong những bệnh mới nổi có những bệnh bắt đầu gặp nhiều do nguyên nhân hút thuốc lá điện tử. Một căn bệnh cấp tính mới lần đầu tiên con người biết đến, đó là tổn thương phổi cấp do thuốc lá điện tử. Ngoài các ca bệnh được đưa đến bệnh viện, còn hàng ngày, hàng giờ, cả nước vẫn có hàng triệu người đang sử dụng thuốc lá, kể cả thuốc lá điếu và thuốc lá truyền thống. Bản thân người hút thuốc và những người hít phải khói thuốc lá đang phơi nhiễm với nhiều chất độc gây hại rất lớn cho sức khỏe.

PV: Bác sĩ có thể chia sẻ rõ hơn về mức độ độc hại của khói thuốc?

TS Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên: Trước tiên cần khẳng định, trong tất cả hơi khói thuốc lá hiện nay chứa rất nhiều hóa chất độc hại. Nicotine trước đây được sử dụng trong thuốc trừ sâu và thuốc bảo vệ thực vật nhưng do độc tính cao nên đã bị cấm tại nhiều quốc gia và Việt Nam. Độc tính của nicotine trên con người cũng tương tự hóa chất trừ sâu phospho hữu cơ. Khi dùng thuốc lá nhiều lần nicotine gây độc nhiều với tim mạch (xơ vữa mạch mãu, hẹp lòng mạch, co thắt mạch máu, gây nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp,.…), hô hấp (gây giãn phế nang, co thắt phế quản,…), giảm miễn dịch, trên não làm giảm trí nhớ, giảm tập trung, ảnh hưởng đến chức năng sinh sản...

Nhiều người nghĩ rằng thuốc lá điện tử không có nicotine gây nghiện. Điều này hoàn toàn sai lầm. Hàm lượng nicotine trong thuốc lá điện tử thậm chí cao gấp rất nhiều lần so với thuốc lá truyền thống, đây là nicotine dạng hóa chất tổng hợp, ở dạng bột nicotine hàm lượng gần như nguyên chất, được bào chế dưới dạng làm cho êm dịu khi hít, nên người dùng sẽ dễ dàng hít với lượng lớn, nhanh chóng bị ngộ độc và sớm nghiện. Theo Tổ chức Y tế thế giới, không có bằng chứng cho thấy thuốc lá mới, thuốc lá điện tử ít hóa chất hơn thuốc lá điếu thông thường và ít nguy hại hơn. Thậm chí, mức độ nguy hiểm còn cao hơn ở chỗ: Giữ nguyên nicotine, êm dịu hơn, hấp dẫn hơn, người dùng dễ chấp nhận hơn...

Ngoài nicotine, mức độ độc hại của các loại thuốc lá mới tăng hơn do có lẫn hương liệu nhân tạo, và có khi là ma túy. Tại Việt Nam, chúng tôi được biết các cơ quan công an, bệnh viện đã xét nghiệm ra được khoảng 200 hóa chất cần sa tổng hợp, có công thức hóa học vô cùng phức tạp và hoàn toàn là chất mới. Đây là thách thức rất lớn với hệ thống xét nghiệm trong nước bởi để phát hiện các chất này phải rất dày công, với máy móc, công cụ trị giá hàng tỷ đồng, nhân lực chuyên sâu về hóa phân tích. Thậm chí mất vài tháng mới có thể xét nghiệm ra một hóa chất mới, nhưng ngay sau đó đã xuất hiện loại hóa chất khác rồi.

Khi được nung nóng, các loại hóa chất lại sinh ra nhiều hóa chất khác nhau nữa mà chúng ta không thể biết trước được.

Rất nhiều hóa chất trong hơi thuốc lá điện tử được chứng minh gây hại cho sức khỏe, gây ra các bệnh ung thư, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ho, hen, nhồi máu cơ tim, tổn thương mạch máu, giảm miễn dịch, gây tổn thương AND là các phân tử di truyền, tăng nguy cơ đái đường, bệnh tim mạch… Các hóa chất này gây nên các bệnh còn phức tạp hơn nhiều so với thuốc lá thông thường và hầu hết là các căn bệnh mới.

PV: Để phòng chống tác hại của thuốc lá nói chung và thuốc lá thế hệ mới nói riêng cần có những hành động gì, thưa bác sĩ?

TS Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên: Cần khẳng định, cả thuốc lá cũ và thuốc lá mới đều là các sản phẩm hoàn toàn có hại. Việc lưu hành thuốc lá mới có thể dẫn đến kích động xu hướng lạm dụng, phụ thuộc hóa chất tổng hợp nhân tạo ở con người, và tôi cho rằng đấy là xu hướng tự sát. Chấp nhận hút thuốc lá điện tử với hàng loạt các hóa chất độc không khác nào hít phải không khí bị ô nhiễm môi trường hay các chất thải từ nhà máy, ăn những thực phẩm mất an toàn vệ sinh và điều này cực kỳ có hại cho sức khỏe.

Theo tôi, cần hạn chế tối đa các loại thuốc lá thế hệ cũ và cấm nhập khẩu, sản xuất, lưu hành thuốc lá thế hệ mới. Mỗi người dân, mỗi gia đình cần tìm hiểu tác hại của thuốc lá và tự tránh xa, cũng như khuyến khích, động viên người thân không sử dụng thuốc lá. Với cơ quan chức năng, tôi cho rằng việc cấm thuốc lá thế hệ mới là cơ hội để giảm, và tiến tới cấm hoàn toàn thuốc lá trong xã hội, bảo vệ sức khỏe của hàng triệu người dân Việt Nam.