Hướng tới sản xuất và tiêu thụ sơn có hàm lượng chì an toàn

Phơi nhiễm chì trong sơn đặc biệt nguy hiểm đối với sức khỏe của trẻ em. Ảnh minh họa

Tác hại của ô nhiễm chì tới sức khỏe

Theo Tổ chức Y tế thế giới, ước tính năm 2000, trên thế giới có khoảng 120 triệu người bị phơi nhiễm chì, trong đó, chủ yếu là trẻ em, mỗi năm ghi nhận thêm mới khoảng 600.000 trẻ em bị ảnh hưởng trí tuệ và 143.000 trường hợp tử vong do tiếp xúc chì, đặc biệt ở các nước đang phát triển.

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Nhiễm độc chì có thể gây các tổn thương đa dạng và phức tạp lên hầu hết các cơ quan và hệ cơ quan trong cơ thể như cơ quan tạo máu, tim mạch, xương khớp, thận tiết niệu, trí tuệ. Trẻ em có nguy cơ nhiễm độc chì từ nhiều nguồn khác nhau như xăng pha chì, sơn pha chì, đồ chơi, hoạt động khai khoáng, tái chế ác quy, ô nhiễm môi trường…

Theo Trung tâm Nghiên cứu Giới, Gia đình và Môi trường trong Phát triển (CGFED) và Viện Sức khỏe nghề nghiệp và Môi trường về “Khảo sát nồng độ chì trong sơn và thực trạng phơi nhiễm chì ở thợ sơn và trẻ em mầm non” thực hiện từ tháng 5/2020 đến tháng 1/2021 cho thấy, công nghệ sản xuất sơn không có chì có tồn tại ở Việt Nam. Tuy nhiên, vẫn có những loại sơn có hàm lượng chì vượt rất nhiều lần tiêu chuẩn cho phép.

Về nguy cơ phơi nhiễm chì ở thợ sơn, theo nghiên cứu, nồng độ chì trong máu trung bình của 60 thợ sơn là 3,9 µg/dL và mức chì trong máu này thấp hơn mức quy định của Việt Nam về ngộ độc chì. Đồng thời, chưa phát hiện có mối liên quan giữa nồng độ chì máu với các yếu tố nghề nghiệp như tuổi nghề, thời gian làm việc, hàm lượng bụi tại nơi làm việc, vệ sinh và sử dụng thiết bị bảo vệ cá nhân đúng cách.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, gần một nửa (47,9%) trẻ em mẫu giáo có nồng độ chì máu cao hơn so giá trị tham chiếu của CDC Mỹ (5 µg/dL). Trong đó, nồng độ chì máu trung bình của trẻ em nam cao hơn so với nồng độ chì máu trung bình của trẻ em nữ.

Cần hỗ trợ của các cơ quan chức năng và các doanh nghiệp

Loại bỏ chì trong sơn là xu hướng chung của thế giới cũng như yêu cầu về an toàn cho môi trường và người sản xuất, sử dụng các sản phẩm sơn. Tính đến ngày 31/12/2020, đã có 79 quốc gia xác nhận có các quy định pháp lý để kiểm soát chì trong sơn.

Tại Việt Nam, việc kiểm soát hàm lượng chì trong hóa chất nói chung và trong sơn nói riêng đang từng bước chặt chẽ hơn. Ngày 21/12/2020, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 51/2020/TT-BCT về Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về giới hạn hàm lượng chì trong sơn. Theo đó, hàm lượng chì trong sơn được giới hạn ở mức ≤ 600 ppm trong thời hạn 5 năm đầu kể từ ngày thông tư có hiệu lực và ≤ 90 ppm sau 5 năm kể từ ngày thông tư có hiệu lực. Đối tượng áp dụng Quy chuẩn này là các tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh các loại sơn theo quy định, các cơ quan quản lý Nhà nước và các tổ chức, cá nhân khác có liên quan.

Theo bà Nguyễn Kim Thúy - Giám đốc điều hành CGFED, nghiên cứu của Trung tâm năm 2021 đã đưa ra những chỉ báo để theo dõi hàm lượng chì trong các loại sơn đang lưu hành trên thị trường hiện nay. So với 4 năm trước, các mẫu sơn chứa chì đã giảm đáng kể, và nếu có thì hàm lượng chì cũng giảm cực kỳ thấp. Điều này chỉ ra, ngành công nghiệp sơn của Việt Nam đã nỗ lực cải thiện chất lượng sơn và sẵn sàng tuân thủ Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về giới hạn hàm lượng chì trong sơn.

Việc ban hành Thông tư cũng góp phần quan trọng bảo đảm sự công bằng cho các doanh nghiệp, công ty sơn. Thực tế, Việt Nam có các công nghệ sản xuất sơn không pha thêm chì. Quy định chung sẽ là căn cứ quan trọng để đảm bảo sảm phẩm sơn ra thị trường tuân thủ đúng các yêu cầu kỹ thuật, đảm bảo an toàn cho sức khỏe của người dân.

Để tăng cường hơn nữa hiệu quả quản lý sơn chì, theo các chuyên gia, các cơ quan quản lý Nhà nước cần có văn bản hướng dẫn thực hiện thông tư, trong đó, làm rõ các mã sơn thuộc phạm vi điều chỉnh của quy chuẩn kỹ thuật về hàm lượng chì; có quy định ghi nhãn đầy đủ thông tin về hàm lượng chì cũng như các kim loại nặng khác trong sơn và những cảnh báo về nguy cơ nguồn phơi nhiễm chì cho trẻ em.

Đồng thời, cần có chính sách quản lý chặt chẽ từ đầu đến cuối xuyên suốt chuỗi cung ứng. Trước tiên là các đơn vị cung ứng nguyên liệu đầu vào, kế đến là các doanh nghiệp sản xuất, đơn vị chịu trách nhiệm gia công và cuối cùng là người sử dụng, tác động của việc sử dụng đến môi trường. Tăng cường kiểm soát chất lượng sơn đảm bảo hàm lượng chì trong sơn nằm trong tiêu chuẩn cho phép.

Còn đối với Hiệp hội Sơn và Mực in Việt Nam cần hỗ trợ và thúc đẩy tiến trình áp dụng Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về hàm lượng chì trong sơn tại các công ty, doanh nghiệp sản xuất sơn hiện đang là thành viên của Hiệp hội, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất sơn của Việt Nam. Đẩy mạnh cam kết loại bỏ chì trong sơn và quảng bá các chương trình chứng nhận sơn không chứa chì để các doanh nghiệp có thể tham gia, chứng minh sản phẩm của họ là hoàn toàn không có chì, an toàn cho sức khoẻ.

Ngoài ra, đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức cho người dân, đặc biệt là trẻ em, học sinh, người lao động về tác hại của chì đối với sức khỏe và các biện pháp dự phòng. Tăng cường phổ biến và quảng bá rộng rãi về quy định giới hạn hàm lượng chì trong sơn nhằm nâng cao nhận thức của người tiêu dùng khi lựa chọn sản phẩm phù hợp.

Tuần lễ Quốc tế Phòng chống Nhiễm độc Chì (ILLPW) 2021 lần thứ 9 diễn ra từ ngày 24 - 30/10/2021. Tuần lễ Hành động là sáng kiến của Liên minh Toàn cầu về Loại bỏ sơn chì (Liên minh Sơn chì), do Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) dẫn dắt. Việc sản xuất và bán sơn chì vẫn được cho phép ở hơn 55% quốc gia, là nguồn tiếp xúc với chì liên tục và trong tương lai đối với trẻ em và người lao động có tiếp xúc với sơn. Trọng tâm của Tuần lễ hành động quốc tế năm nay hướng đến đẩy nhanh tiến độ hướng tới giai đoạn toàn cầu loại bỏ sơn chì thông qua các biện pháp và quy định pháp lý.