Hội nghị Thượng đỉnh hành động khí hậu: Thúc đẩy "cuộc đua" bảo vệ hành tinh

Hầu như tất cả các chỉ số đều đi chệch hướng hoặc sai hướng. Các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt đang khiến hàng triệu người phải di dời, thế giới đang nóng lên và các vụ cháy rừng ngoài tầm kiểm soát tiếp tục cướp đi sinh mạng của nhiều người và gây ra sự tàn phá, từ Canada đến các hòn đảo của Hy Lạp.

Than, dầu và khí đốt vẫn chiếm 75% lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu, tiếp tục gây ra cuộc khủng hoảng khí hậu. Mặc dù thiệt hại từ cuộc khủng hoảng khí hậu đã rất lớn và lượng khí thải nhà kính toàn cầu vẫn ở mức kỷ lục, nhưng sự thay đổi có thể xảy ra.

Đã có nhiều cuộc họp về khí hậu, nhưng Hội nghị lần này là duy nhất bởi nó thu hút sự tham gia của “những người thúc đẩy hành động và thực hiện đầu tiên” - những nhà lãnh đạo đã đáp lại lời kêu gọi của Tổng thư ký Liên hợp quốc về hành động nhanh chóng để giải quyết khủng hoảng khí hậu.

Họ là đại diện của chính quyền trung ương và địa phương cũng như các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, tổ chức tài chính và đại diện của xã hội dân sự, những người đưa ra các hành động, kế hoạch và chính sách đáng tin cậy, đầy tham vọng. Do đó, Hội nghị thượng đỉnh nhằm mục đích đánh giá cao các giải pháp và truyền cảm hứng cho nhiều nhà lãnh đạo hơn nữa để tham gia cùng “những người đi đầu và hành động”.

Dưới đây là 5 điều chúng ta cần biết liên quan đến Hội nghị Thượng đỉnh hành động khí hậu cũng như khủng hoảng khí hậu

1. Thời gian đã hết

Cuộc khủng hoảng khí hậu ảnh hưởng đến tất cả mọi người và mọi quốc gia. Theo Liên hợp quốc, một nửa dân số thế giới hiện đang sống trong các khu vực nguy hiểm, nơi họ có nguy cơ tử vong cao gấp 15 lần do các tác động liên quan. Gần 70% tổng số ca tử vong do thảm họa khí hậu trong 50 năm qua xảy ra ở 46 nước kém phát triển nhất thế giới.

Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres nhấn mạnh: “Kỷ nguyên “nóng lên toàn cầu” đã kết thúc; kỷ nguyên “sôi sục toàn cầu” đã đến. Không khí ngột ngạt gây khó thở, sức nóng không thể chịu nổi, mức lợi nhuận từ nhiên liệu hóa thạch và việc không hành động vì khí hậu là điều không thể chấp nhận được. Người lãnh đạo phải tiên phong hành động. Không còn do dự nữa. Không còn lời bào chữa nào nữa. Không còn thời gian để chờ đợi người khác hành động trước nữa”.

2. “Hội nghị thượng đỉnh rất có ý nghĩa”

Khi người đứng đầu Liên hợp quốc công bố sự kiện toàn cầu vào tháng 12 năm ngoái, ông mong đợi “một hội nghị thượng đỉnh rất ý nghĩa”, không có ngoại lệ và không có thỏa hiệp. Ông cho biết: “Sẽ không có chỗ cho những người thoái lui, đổ lỗi hoặc "đóng lại" các cam kết từ những năm trước”.

Ngày càng có nhiều quốc gia, những người có ảnh hưởng và các nhà lãnh đạo đẩy mạnh hoạt động. Kể từ năm 2015, số quốc gia có chiến lược giảm thiểu rủi ro thiên tai quốc gia đã tăng hơn gấp đôi. Nhiều nước trong số đó đã tham gia các sáng kiến như Chương trình nghị sự tăng cường hành động vì khí hậu của Tổng thư ký Liên hợp quốc.

Ra mắt vào đầu năm nay, chương trình nghị sự đặt ra các nhiệm vụ cần thiết trong năm 2023 từ các nhà lãnh đạo chính phủ, doanh nghiệp và tài chính nhằm ngăn chặn việc vượt qua các ngưỡng khí hậu nguy hiểm và mang lại công lý cho những người ở tuyến đầu. Những nhiệm vụ này bao gồm việc kêu gọi các quốc gia tăng cường nỗ lực, cam kết không sử dụng và giảm dần việc sử dụng than mới, đồng thời đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Thuật ngữ “Phát thải ròng bằng 0 (Net Zero)” để chỉ sự cân bằng giữa carbon thải vào khí quyển và carbon được loại bỏ khỏi khí quyển.

Khoa học đã chứng minh để ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu và bảo vệ hành tinh để trở thành nơi có thể sống được, mức tăng nhiệt độ toàn cầu cần được giới hạn ở mức 1,5 độ C so với mức tiền công nghiệp.

3. Tham vọng chuyển đổi xanh

Các nhà lãnh đạo chính phủ của các quốc gia, đặc biệt là các nước phát thải lớn, dự kiến sẽ có bài báo cáo. Họ sẽ phát biểu về quan điểm tôn trọng các cam kết của họ đối với các hiệp ước mang tính bước ngoặt như Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu.

Ngoài ra, dự kiến sẽ có các kế hoạch hành động, còn được gọi là đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC). Chúng sẽ bao gồm các mục tiêu không phát thải ròng để cam kết đối với Quỹ Khí hậu Xanh, quỹ hỗ trợ các nước đang phát triển nâng cao và hiện thực hóa các kế hoạch hành động nhằm giảm lượng khí thải và xây dựng khả năng phục hồi.

Đến năm 2025, tất cả các nước phát thải chính, đặc biệt là tất cả các nước trong G20, sẽ được yêu cầu cam kết thực hiện những đóng góp đầy tham vọng hơn trên toàn nền kinh tế do quốc gia quyết định, bao gồm cắt giảm phát thải tuyệt đối và tất cả các loại khí.

4. Cam kết ủng hộ công khai hành động vì khí hậu dựa trên khoa học

Lãnh đạo các doanh nghiệp, thành phố, khu vực và tổ chức tài chính sẽ phải trình bày các kế hoạch chuyển đổi phù hợp với các tiêu chuẩn do Liên hợp quốc hậu thuẫn. Tiêu chuẩn dành cho các cam kết không phát thải ròng tự nguyện này là tiêu chuẩn duy nhất hoàn toàn phù hợp với việc hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5 độ C.

Báo cáo kêu gọi các chiến lược ngăn chặn và loại bỏ nhiên liệu hóa thạch, cắt giảm khí thải và cam kết ủng hộ công khai hành động vì khí hậu dựa trên khoa học.

5. Công lý khí hậu

Mục tiêu của hội nghị là đạt được công lý về khí hậu. Điều đó có nghĩa là phải xem xét những quốc gia gây ô nhiễm nhỏ nhất thế giới đang phải hứng chịu gánh nặng nguy hiểm hơn bao giờ hết từ những quốc gia phát thải lớn nhất, đặc biệt là các nước G20.

Những người tham gia hội nghị thượng đỉnh sẽ giải quyết những thách thức và cơ hội liên quan đến việc đẩy nhanh quá trình khử cacbon trong các lĩnh vực phát thải cao, bao gồm năng lượng, vận tải, hàng không, thép và xi măng. Họ dự kiến ​​sẽ công bố các hành động để đạt được công lý về khí hậu.

Đồng thời, họ nhìn nhận về những gì thực tế sẽ diễn ra bao gồm việc bảo vệ nhiều người hơn khỏi thảm họa khí hậu vào năm 2027 và tăng gấp đôi nguồn tài chính thích ứng vào năm 2025.

Ngoài ra, hội nghị sẽ bao gồm các cuộc thảo luận về việc vận hành Quỹ “Tổn thất và Thiệt hại”. Với mục đích giúp các nước đang phát triển dễ bị tổn thương trước thảm họa khí hậu, Quỹ này là kết quả nổi bật tại Hội nghị lần thứ 27 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP27) đã diễn ra vào cuối năm 2022.