Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực truyền thông về phòng, chống tác hại của thuốc lá

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Hồ Hồng Hải - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ TT&TT) cho biết: Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá. WHO dự báo đến năm 2030 sẽ tăng lên 70.000 người tử vong/năm nếu các biện pháp phòng, chống tác hại thuốc lá hiệu quả không được thực hiện. Tỷ lệ hút thuốc lá điện tử trong thanh thiếu niên Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng, đặc biệt là xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử tập trung cao ở nhóm 15 - 24 tuổi.

Cũng theo ông Hồ Hồng Hải, đứng trước nguy cơ những tổn thất về sức khỏe do tác hại của thuốc lá gây nên, nhất là những nguy cơ, hiểm họa từ các sản phẩm thuốc lá mới đối với giới trẻ hiện nay, Bộ TT&TT nhận thấy rằng, việc nâng cao năng lực truyền thông về công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá là biện pháp quan trọng để thực hiện mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng.

Do vậy, thông qua Hội nghị tập huấn này sẽ giúp tăng cường hơn nữa sự hiểu biết của các phóng viên, nhà báo về công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá; tăng cường sự phối hợp và chia sẻ thông tin giữa các cơ quan, tổ chức thực hiện công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá và cơ quan báo chí; từ đó, ngày càng nâng cao hiệu quả công tác truyền thông pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá.

“Ban Tổ chức hy vọng rằng, Hội nghị tập huấn hôm nay, mỗi chúng ta sẽ có thêm những thông tin, kiến thức hữu ích về phòng, chống tác hại thuốc lá; sẽ tự ý thức hơn nữa về vai trò và trách nhiệm của mình trong việc thực hiện mục tiêu chung là giảm nhu cầu sử dụng và kiểm soát để từng bước giảm mức cung cấp các sản phẩm thuốc lá tiêu thụ tại thị trường Việt Nam nhằm giảm nguy cơ bệnh tật và tử vong do sử dụng thuốc lá gây ra”, ông Hồ Hồng Hải nhấn mạnh.

Chia sẻ về tình hình sử dụng thuốc lá ở thanh thiếu niên 13-15 tuổi, bà Nguyễn Thị Thu Hương - đại diện Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế cho biết: Tỷ lệ học sinh hút thuốc lá năm 2022 là 2,9%, đã giảm 1,1% so với năm 2014. Tuy vậy, tỷ lệ học sinh đang sử dụng thuốc lá điện tử tăng 3,5%; đáng chú ý là tỷ lệ học sinh đã từng thử thuốc lá điện tử là 7,8%. Còn tỷ lệ hút thuốc lá thụ động tại nhà là 24,5%, tại địa điểm công cộng trong nhà là 22,2% và công cộng ngoài trời là 46%, tại trường học là 35,7%...

Với các kết quả như trên, theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, Việt Nam đã phòng tránh được 280.000 ca tử vong sớm vì các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá. Ước tính chi phí tiết kiệm được do giảm tỷ lệ bệnh tật do sử dụng thuốc lá gây ra trong giai đoạn 2015-2020 là 1.277 tỷ đồng/năm. Đây là những kết quả rất đáng khích lệ trong việc ngăn ngừa hút thuốc lá trong giới trẻ, bảo đảm thành công bền vững của chương trình phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Thu Hương, với sự gia tăng của các sản phẩm thuốc lá mới, những kết quả Việt Nam đã đạt được trong việc giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong gần 10 năm qua có nguy cơ bị phá bỏ. Nếu chúng ta không quyết liệt ngăn chặn các sản phẩm thuốc lá mới này thì tỷ lệ sử dụng thuốc lá sẽ gia tăng trở lại. Việt Nam sẽ phải gánh chịu những hậu quả nặng nề hơn rất nhiều trong tương lai gần và các kết quả đạt được sẽ bị phá bỏ.

Hơn nữa, chúng ta sẽ phải nỗ lực hơn, tốn kém nhân lực và tài chính hơn trong việc giảm tỷ lệ hút thuốc lá, giải quyết những gánh nặng bệnh tật và tử vong do thuốc lá cũng như các hệ lụy về xã hội, kinh tế, môi trường, đặc biệt là các hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe của thế hệ trẻ. Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo cần áp dụng các biện pháp để ngăn chặn sự bắt đầu của các sản phẩm thuốc lá mới, đồng thời ngăn ngừa việc đưa ra các kết luận thiếu căn cứ về tính an toàn của các sản phẩm này.

Còn Bác sĩ Nguyễn Hữu Hoàng - Trung tâm Giáo dục Y học - Đại học Y Dược TP.HCM cho rằng, thuốc lá đã và đang là một trong những vấn đề không chỉ tới sức khỏe mà còn kinh tế và xã hội. Tỷ lệ thanh thiếu niên hút thuốc lá đã có xu hướng tăng dần. Tỷ lệ người trưởng thành nghiện thuốc lá giảm nhưng chưa đạt mong đợi. Nguyên nhân bắt nguồn từ sự xuất hiện của thuốc lá thế hệ mới. Thuốc lá điện tử thế hệ mới đã thay đổi cách thức gây nghiện nicotine.

Các nghiên cứu cho thấy rằng thuốc lá điện tử thế hệ mới làm thay đổi tỷ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên nhỏ hơn 18 tuổi. Tỷ lệ hút thuốc lá điện tử thế hệ mới ở lứa tuổi này đang tăng báo động. Trong những năm gần đây tình trạng hút thuốc lá của thanh thiếu niên nhỏ hơn 18 tuổi đã thay đổi rất nhiều. Với các loại thuốc lá điện tử thế hệ mới sẽ tạo ra một nhóm nghiện thuốc lá mới, nghiện về nhận thức, nghiện về hành vi, nghiện về thực thể với một tốc độ nhanh hơn, dễ dàng hơn và nặng nề hơn.

Do đó, cần có những biện pháp để ngăn chặn cũng như làm giảm tỷ lệ hút thuốc lá thế hệ mới nói chung và các loại thuốc lá điện tử thế hệ mới. Từ đó chúng ta mới giảm được tỷ lệ người nghiện thuốc lá trưởng thành sau này. Vì các nghiên cứu đều cho thấy sự chuyển giữa việc hút thuốc lá điện tử sang hút thuốc lá truyền thống là rất dễ dàng.

Riêng trao đổi về chuyên đề “Cai nghiện thuốc lá có thực sự hiệu quả không?”, Bác sĩ Nguyễn Hữu Hoàng đưa ra kết luận, việc cai thuốc lá là con đường duy nhất để có cuộc sống tốt hơn; cai thuốc lá sẽ hiệu quả hơn khi có sự hỗ trợ từ nhân viên y tế, thuốc cai thuốc lá; đồng thời, thành công của cai thuốc lá không chỉ là thành công cuối cùng mà còn là sự thay đổi trong nhận thức và hành vi của người nghiện để bỏ thuốc lá sớm hơn dự kiến.