Hiện đại nhưng…  chưa sạch

Theo quy định, nước thải từ hệ thống thoát nước khu đô thị, chung cư khi xả vào nguồn tiếp nhận phải bảo đảm các quy chuẩn kỹ thuật môi trường do ngành TN&MT ban hành. 

Tuy vậy, trên thực tế, quy định này chưa được thực hiện nghiêm, nhiều chủ đầu tư vẫn tìm cách trì hoãn việc đầu tư hệ thống xử lý nước thải. Thực trạng này đang khiến môi trường quanh các khu đô thị bị ảnh hưởng ngày càng nghiêm trọng…

Nhìn vào bức tranh chung của phát triển hạ tầng, không khó để nhận ra ở rất nhiều đô thị, các hệ sinh thái bị phá vỡ để phục vụ cho phát triển của khu vực này. Điển hình là tình trạng san lấp hồ, ao, kênh, mương… để lấy đất làm nhà ở, từ đó, làm mất nơi thu giữ nước khi có mưa lớn, triều cường, mất cân bằng sinh thái. Việc giảm diện tích cây xanh, công viên và tăng cao mật độ xây dựng các nhà cao tầng, trong nhiều trường hợp thường chỉ phục vụ lợi ích kinh tế cho một nhóm người, nhưng sẽ làm nhiệt độ thành phố cao hơn, ảnh hưởng đến sức khỏe và sản xuất, sinh hoạt của đời sống cả cộng đồng.

Ảnh minh họa

Không ít người có nhận thức rằng, nguồn nước thải của đô thị chỉ đơn thuần là nước thải sinh hoạt thông thường nên không đáng lo ngại, song điều này chưa chính xác. Thực tế, đặc tính chính của nước thải sinh hoạt chứa nhiều chất hữu cơ; khi không xử lý đạt chuẩn trực tiếp xả ra môi trường sẽ gây ô nhiễm, thậm chí, gây suy thoái nguồn nước mặt, nước ngầm và làm ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, đến vi sinh vật, sinh vật... Đã có không ít các con sông nội đô đều là đầu ra của hệ thống thoát nước thải các khu dân cư. Vì nước thải không được xử lý đúng quy trình nên các con sông ngày càng ô nhiễm, hóa thân thành những dòng “sông chết”.

Đơn cử như TP. Hà Nội - địa phương có nhiều dự án nhà ở chung cư cao tầng, khu đô thị được xem là bộ mặt trong phát triển kinh tế - xã hội cả nước, tuy vậy, không ít các chủ đầu tư lại “quên” xử lý nước thải. Chỉ cần tính sơ sơ, Hà Nội có hàng trăm khu đô thị mới xây dựng, những con đường, khu dân mới cư mọc lên san sát và nhà cao tầng vươn lên chiếm lĩnh không gian. Đằng sau sự hào nhoáng đó, những vấn đề nhức nhối của đô thị hiện ra: Ùn tắc giao thông, thiếu hụt nhà ở, không gian vui chơi công cộng, người dân mất đất, mất việc làm… đặc biệt là xử lý nước thải. Đây là những hệ lụy được cảnh báo từ nhiều năm trước nhưng đến nay, vẫn loay hoay chưa giải quyết xong.

Những năm qua, hàng loạt vụ việc về môi trường có liên quan đến ô nhiễm nguồn nước đã xảy ra tại các đô thị như những vụ việc cá chết tại hồ Tây, hồ Hoàng Cầu, hồ Linh Đàm,… Kết quả là hầu hết hồ trên địa bàn Hà Nội đều có chung tình trạng mất khả năng tự phục hồi. Nói cách khác, “sức khỏe” nội tại của hồ quá yếu do ô nhiễm kéo dài, tình trạng phú dưỡng - thừa chất hữu cơ - khiến lượng ôxy sụt giảm, kích thích tảo độc phát triển… dần bức tử hệ thủy sinh của hồ.

Trên thực tế, các chung cư cũ chỉ có hệ thống lắng lọc sơ bộ dạng bể phốt nhưng hầu hết đã hư hỏng, nước thải ra rất hôi hám. Trong khi đó, nhiều chung cư mới xây cũng chưa có hệ thống xử lý nước thải hoặc có nhưng cũng không đạt quy chuẩn, điều này tác động không nhỏ đối với môi trường.

Trong khi đó, Quy hoạch thoát nước Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng phê duyệt, thành phố đầu tư xây dựng 39 trạm xử lý nước thải tập trung để xử lý nước thải cho khu đô thị trung tâm và 5 đô thị vệ tinh. Thế nhưng theo Sở Xây dựng Hà Nội, hiện thành phố mới chỉ có 7 nhà máy xử lý nước thải, công suất trên 270.000 m3/ngày đêm, đáp ứng trên 20% nhu cầu. Gần 80% lượng nước thải đô thị còn lại được xả thẳng ra hệ thống thoát nước chung, sông, hồ và môi trường xung quanh.

Lý do được viện dẫn là đầu tư trạm xử lý nước thải rất tốn kém, nên các chủ đầu tư cố tình trì hoãn xây dựng trạm xử lý nước thải, chỉ tập trung đầu tư xây dựng nhà ở để kinh doanh?! Tâm lý chung là chờ có đông dân cư về sinh sống chủ đầu tư mới tiến hành xây dựng trạm theo quy hoạch. Dù các Sở, ngành đã đôn đốc nhưng chưa kiên quyết yêu cầu chủ đầu tư xây dựng đồng bộ trạm xử lý nước thải.

Cứ như thế, những đô thị vẫn ùn ùn mọc lên - Hiện đại nhưng… chưa sạch.