Giảm thiểu ô nhiễm nhựa: Cần dựa vào sự đổi mới trong tuần hoàn nhựa

Tại Chung kết Cuộc thi, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành cho biết, ô nhiễm nhựa, còn gọi là ô nhiễm “trắng” do nhựa dùng một lần gây ra, là vấn đề môi trường, là thách thức lớn đối với xã hội hiện đại. Rác thải nhựa đã có mặt khắp mọi nơi, tác động xấu đến môi trường, ảnh hưởng sâu sắc đến mọi nơi từ khu đô thị đến vùng nông thôn và cả đại dương, rác thải nhựa đã và đang tác động tiêu cực đến động vật hoang dã, hệ sinh thái và sức khỏe của con người. Điều này đòi hỏi cả xã hội cần hành động kịp thời, quyết liệt hơn để giảm thiểu những tác động này.

Việt Nam đã và đang nỗ lực thực hiện nhiều hoạt động giảm thiểu, chống ô nhiễm rác thải nhựa. Trong Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã quy định trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), quy định này đã chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2024. Đây là một bước tiến quan trọng của chính sách môi trường Việt Nam nhằm yêu cầu các nhà sản xuất, nhập khẩu có trách nhiệm thu gom và tái chế, xử lý các sản phẩm, bao bì của mình sau khi người tiêu dùng thải bỏ trong đó có sản phẩm, bao bì nhựa.

Việc thực hiện đầy đủ, nghiêm túc EPR sẽ góp phần thúc đẩy ngành công nghiệp tái chế trong nước phát triển, giảm dần phụ thuộc vào nguồn phế liệu nhập khẩu, tạo điều kiện để xây dựng một hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn, trong đó các tài nguyên được sử dụng một cách hiệu quả và không bị lãng phí.

Theo đó, trong suốt 6 tháng kể từ khi phát động Cuộc thi, các đơn vị, tổ chức tham gia đã cho ra đời rất nhiều ý tưởng sáng tạo và đột phá. Những kết quả của các đội thi không chỉ thúc đẩy lĩnh vực quản lý rác thải nhựa mà còn truyền cảm hứng cho cộng đồng cùng tham gia vào cuộc chiến chống ô nhiễm nhựa.

“Tôi tin rằng, các giải pháp trong Cuộc thi được đưa ra, sẽ tạo ra tác động tích cực đáng kể đến môi trường và nền kinh tế, góp phần hỗ trợ thực hiện EPR và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam. Đồng thời, chứng minh được rằng với sự sáng tạo và cam kết mạnh mẽ, chúng ta có thể cùng nhau đối phó hiệu quả đối với những thách thức môi trường lớn nhất hiện nay.” - Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh.

Bà Nguyễn Thị Bích Vân - Tổng Giám đốc Unilever Việt Nam đánh giá cao các tổ chức tham dự Cuộc thi khi đưa hàng trăm sản phẩm về nhựa tái chế, góp phần “xanh hoá” tiêu dùng, “xanh hoá” đất nước.

Bà cho biết, Unilever cũng là thành viên tích cực của NPAP (Chương trình hành động quốc gia về giảm thiểu rác thải nhựa), sát cánh cùng Bộ TN&MT để tham gia đóng góp vào mục tiêu quốc gia. Tại Unilever, từ khâu thiết kế bao bì sản phẩm, chúng tôi đã nghĩ đến cách tối ưu hóa giảm nhựa nguyên sinh, tăng khả năng tái chế mà vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm và trải nghiệm của người tiêu dùng.

Đến nay, Unilever đã cắt giảm được hơn 50% nhựa nguyên sinh, 64% bao bì của Unilever có thể tái chế được. Trong đó, Công ty đã đạt trung hòa về nhựa (thu gom và tái chế nhiều hơn lượng nhựa đưa ra thị trường) và triển khai rất nhiều dự án hợp tác hỗ trợ cho các nhà tái chế như Duy Tân, Vietcycle, hỗ trợ sinh kế, đào tạo, chăm sóc vệ sinh, bảo hiểm y tế cho lực lượng lao động ve chai.

Bà khẳng định, bài toán về kinh tế tuần hoàn nói chung và tuần hoàn nhựa nói riêng là một hành trình dài để hoàn thiện ngày một thật trơn tru, hiệu quả hơn. Chúng ta không chỉ giải quyết việc tái chế nhựa mà còn phải đảm bảo nhựa tái chế có thể cạnh tranh được với nhựa nguyên sinh về chất lượng và giá cả. Chúng ta không chỉ tái chế nhựa cứng mà phải tìm cách tái chế nhựa mềm, nhựa khó giải quyết. Ngoài ra, phải đảm bảo người tiêu dùng của chúng ta hiểu về giá trị môi trường mà nhựa tái chế mang lại.

Ông Fergus McBean - Bí thư Thứ nhất Khí hậu và Thiên nhiên, Đại sứ quán Anh tại Việt Nam đánh giá cao về vai trò của chương trình “Giải pháp Đổi mới Tuần hoàn Nhựa”. Ông nhận định, rác thải nhựa là một trong những thách thức mang tính cấp bách nhất đối với môi trường trong thời đại của chúng ta. Vấn đề này không chỉ ảnh hưởng tới tình trạng của đại dương và hệ sinh thái, mà còn tới sự thịnh vượng của các cộng đồng trên toàn thế giới.

Sự đổi mới cần thiết để giải quyết vấn đề này không chỉ đến từ những ý tưởng đột phá, mà còn từ sự phối hợp hành động giữa các chính phủ, doanh nghiệp và cá nhân. Vương quốc Anh, với tư cách là thành viên của Liên minh Khát vọng Chấm dứt Ô nhiễm Nhựa, đã xác định rõ các ưu tiên trong việc chấm dứt vấn đề ô nhiễm nhựa. Đây là lý do tại sao các cuộc thi như Giải pháp Đổi mới Tuần hoàn Nhựa lại đóng vai trò quan trọng nhằm tạo ra một nền tảng thúc đẩy các giải pháp sáng tạo trong cuộc chiến chống ô nhiễm nhựa.

Trong Chung kết Cuộc thi, các đội chơi đã tham gia nhiều vòng chơi, bao gồm: Thuyết trình dự án, trưng bày sản phẩm, đưa ra Giải pháp triển vọng và Ý tưởng đổi mới sáng tạo; với các sáng kiến về: Công nghệ chuyển đổi rác thải nhựa thành vật liệu tự phục hồi; Ứng dụng Công nghệ vào thu gom tái chế rác thải nhựa; Phát triển Nhựa sinh học,…

Qua các phần thi gay cấn, Ban Giám khảo chấm điểm các đội chơi dựa trên các tiêu chí bảo vệ môi trường, tái chế rác thải nhựa,… và đã chọn ra được đội chơi xuất sắc.

Với Bảng giải pháp triển vọng: Đội Giải pháp toàn diện cho hệ thống tái chế chai nhựa tại Việt Nam đã giành Giải Pháp đột phá với tổng giá trị tiền thưởng là 200 triệu đồng, trong đó có 100 triệu đồng tiền mặt, giấy chứng nhận và hỗ trợ kỹ thuật từ chương trình. Giải Giải pháp đổi mới thuộc về 2 đội: Giải pháp thay thế bao bì màng ghép nhôm và đội Nhựa sinh học Buyo - Giải pháp bền vững chống ô nhiễm nhựa. Hai đội nhận được tổng giá trị giải thưởng 100 triệu.

Giải Giải pháp nổi bật thuộc về 2 đội: Tấm nhựa Eco - Nơi rác thải nhựa tìm thấy cuộc sống mới và đội Grac - Ứng dụng công nghệ vào thu gom rác thải nhựa. Tổng giải thưởng cho giải Giải pháp nổi bật là 50 triệu đồng.

Với Bảng ý tưởng đổi mới sáng tạo, giải Ý tưởng sáng tạo vượt trội thuộc về đội Hacin - Biến rác thải nhựa thành vật liệu xây dựng tự phục hồi với tổng giá trị giải thưởng 50 triệu đồng; Đội Hệ thống phân loại rác thải nhựa tự động DTS nhận được giải Sáng kiến được yêu thích nhất với tổng giá trị giải thưởng 30 triệu đồng.

Các đội thắng giải sẽ tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ các đối tác chiến lược của chương trình như Unilever Việt Nam, Standard Chartered Ventures và Văn phòng Hội đồng EPR Quốc gia. Sự hợp tác này sẽ giúp các đội hoàn thiện và thương mại hóa giải pháp, đồng thời mở rộng quy mô ứng dụng trong thực tế.