Giải quyết bất bình đẳng về nắng nóng theo hướng thúc đẩy hành động

Mỗi năm có gần nửa triệu người tử vong vì nắng nóng

Bà Friederike Otto đã kêu gọi giới truyền thông và chính quyền các nước tăng cường chú ý vào những mối nguy hiểm này, đồng thời bà ví tình trạng oi bức như “một kẻ giết người thầm lặng” nhắm vào những người sống trong các nền kinh tế yếu nhất. Cụ thể, sóng nhiệt là loại thời tiết cực đoan khiến nhiều người tử vong nhất, nhưng chúng lại không để lại dấu vết của sự hủy diệt. Sóng nhiệt gây khó khăn nghiêm trọng đến những người nghèo đang làm việc ngoài trời ở các nước đang phát triển.

Tháng 7 vừa qua, Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã đưa ra lời kêu gọi hành động về tình trạng nhiệt độ cực cao, tập trung vào việc tăng cường chăm sóc những người dễ bị tổn thương và bảo vệ những người lao động chịu ảnh hưởng bởi mức nhiệt quá nóng.

Theo ông Guterres, nhiệt độ cực đoan đang ngày càng tàn phá nền kinh tế, làm gia tăng bất bình đẳng, cản trở các mục tiêu bền vững và cướp đi mạng sống của con người. Ước tính, mỗi năm có gần nửa triệu người tử vong vì nắng nóng, gấp khoảng 30 lần so với những gì bão nhiệt đới gây ra.

Mọi lời cảnh báo và kêu gọi đều được đưa ra sau 3 ngày nóng nhất thế giới được ghi nhận, vào các ngày 21, 22 và 23/7. Từ khi được ghi nhận vào năm 1940, vượt qua các đỉnh nhiệt trước đây, dựa vào vòng cây và lõi băng, các nhà khí hậu học cho rằng đây có lẽ là mức nhiệt cao nhất trên Trái đất trong khoảng 120.000 năm. Tính đến tháng 7 năm nay, Trái đất đã liên tiếp lập 13 kỷ lục nhiệt độ hàng tháng, chủ yếu là do con người đốt rừng, khí đốt, dầu và than.

Về ảnh hưởng, điều kiện khí hậu khắc nghiệt này cướp đi chính xác bao nhiêu sinh mạng có thể không bao giờ được tính toán, nhưng chắc chắn các nhóm thu nhập thấp sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Điều này được thể hiện rõ nhất khi nhiều người tránh nắng trong những ngôi nhà có máy lạnh, xe có máy lạnh, các phòng làm việc có điều hòa, nhà hàng hay trung tâm mua sắm có máy lạnh.

Ngoài ra, tử vong do nắng nóng cũng được định hình bởi bất bình đẳng vì nhiệt độ gây ra. Cụ thể, một đợt nắng nóng có thể cướp đi nhiều sinh mạng của những người sống trong nhà bằng tôn hơn người sống trong nhà có điều hòa.

Theo dự báo, trong những thập kỷ tới, số ca tử vong do căng thẳng nhiệt sẽ tăng mạnh ở các nước thu nhập thấp. Tuy vậy, những người tử vong do nhiệt lại không phải là nguyên nhân chính làm nhiệt độ tăng. 1% người giàu nhất thải ra hơn 2/3 tổng lượng khí thải của thế giới, chỉ riêng lượng khí thải carbon của họ trong năm 2019 cũng đủ để gây ra cái chết liên quan đến nhiệt của 1,3 triệu người.

Cập nhật liên tục, không bỏ sót các báo cáo thiệt hại về nắng nóng

Theo nghiên cứu của World Weather Attribution, nhiệt độ đã nóng hơn đến 2,5 độ C do biến đổi khí hậu. Những người xin tị nạn sẽ là những nạn nhân chịu tác động trực tiếp nhất của nền nhiệt khắc nghiệt.

Tại các nước kém phát triển, chính quyền thường không có phương tiện để thu thập dữ liệu hoặc điều tra số ca tử vong. Điều này xảy ra ở các khu vực xung đột, như Afghanistan, Mali, Sudan, Somalia và Cộng hòa Trung Phi.

Để giải quyết vấn đề lo ngại trên, ngày càng có nhiều quốc gia hành động để bảo vệ người lao động khỏi nhiệt độ cao bằng cách ban hành luật mới. Chẳng hạn, ở Armenia, chính phủ đang xem xét lời kêu gọi cấp chế độ nghỉ ngơi đặc biệt khi nhiệt độ vượt quá 40 độ C. Trong khi đó, một số quốc gia đặt ra các giới hạn khác nhau tùy thuộc vào mức độ công việc nặng nhọc. Ví dụ, tại Bỉ, giới hạn dao động từ 29 độ C đối với công việc chân tay nhẹ và 18 độ C đối với công việc rất nặng nhọc. Còn tại Hungary, ngưỡng dao động là từ 27 độ C đến 31 độ C.

Theo Tiến sĩ Halshka Graczyk, chuyên gia kỹ thuật về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp tại Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), có bằng chứng cho thấy nền nhiệt cứ tăng thêm 1 độ, năng suất lại giảm rõ rệt.

Để giải quyết vấn đề cấp bách trên, chuyên gia Friederike Otto kêu gọi toàn cầu tăng cường hành động đối với cuộc khủng hoảng chưa được hiểu rõ này. Bà nhấn mạnh: “Chúng ta không biết có bao nhiêu người tử vong do nhiệt độ cực cao ở các nước nghèo. Tuy nhiên, việc báo cáo về những mối nguy hiểm này, phải cập nhật liên tục và không được bỏ sót là một nhu cầu rất lớn và cấp bách”.

Theo bà Otto, thay vì minh họa các báo cáo về nắng nóng bằng hình ảnh những người vui vẻ trên bãi biển, giới truyền thông cần xem xét đến những thảm kịch thường bị che giấu và có thể phòng ngừa được ở cả những vùng xa xôi trên thế giới và trong các cộng đồng thiểu số ở chính quốc gia của họ. "Để giải quyết vấn đề, chúng ta cần tạo ra một thế giới bình đẳng hơn, nhưng trước hết chúng ta cần giải quyết bất bình đẳng trong nước", chuyên gia Friederike Otto kêu gọi.