Đưa xe cơ giới vào thi công trùng tu là xâm phạm nghiêm trọng di tích Tháp Bánh Ít

Ngày 8/3/2022, Báo Tài nguyên và Môi trường đăng bài “Bình Định: Trùng tu hay phá hoại di tích Tháp Bánh Ít?” phản ánh về việc UBND tỉnh Bình Định có chủ trương đầu tư công trình xây dựng, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị di tích Tháp Bánh Ít. Tuy nhiên, trong quá trình thi công, chủ đầu tư là Sở Văn hóa và Thể thao và nhà thầu thi công đã đưa xe cơ giới vào “oanh tạc” di tích nên Thanh tra Sở Xây dựng lập biên bản tạm ngừng thi công.

Nguyên nhân là do trong quá trình thi công xây dựng, tu bổ, tôn tạo di tích Tháp Bánh Ít, chủ đầu tư và nhà thầu thi công đưa xe cơ giới máy múc vào “oanh tạc” di tích thay vì phải dùng thủ công, máy đầm đất cầm tay san gạt sân phía trước Tháp Chính và thi công công trình không đúng hồ sơ thiết kế được thẩm định gây bất bình trong dư luận và nhân dân tỉnh Bình Định những ngày qua.

Trước sự việc trên, để rộng đường dư luận cũng như trưng cầu những ý kiến góp ý tâm huyết từ các chuyên gia, nhà nghiên cứu lịch sử về Tháp Chăm cổ tại Bình Định nói chung và Tháp Bánh Ít nói riêng, phóng viên Báo Tài nguyên và Môi trường đến gặp gỡ và trò chuyện với Tiến sĩ lịch sử Đinh Bá Hòa – nguyên Giám đốc Bảo tàng Bình Định.

Mở đầu buổi trò chuyện khi nói về việc chủ đầu tư và nhà thầu thi công đưa xe cơ giới máy múc vào thi công trùng tu di tích thay vì phải dùng thủ công, máy đầm đất cầm tay san gạt sân phía trước Tháp Chính thì Tiến sĩ Đinh Bá Hòa tỏa ra rất bức xúc và thẳng thắn cho rằng việc huy động máy móc, phương tiện cơ giới thi công, san gạt ở khu vực Tháp Bánh Ít là sai hoàn toàn. Đây đúng hơn là hành vi phá hoại di tích, xâm phạm nghiêm trọng di tích Tháp Chăm cổ Bình Định đã tồn tại hàng nghìn năm được lưu giữ đến bây giờ cho con cháu đời sau sưu tầm và nghiên cứu.

Tiến sĩ lịch sử Đinh Bá Hòa cho biết, Luật Di sản đã quy định rõ trong di tích những vòng nào cần bảo vệ nghiêm ngặt, bất khả xâm phạm, những vòng nào có thể điều chỉnh. Trước đây, đơn vị chức năng nghiên cứu, xây dựng hồ sơ di tích đã quy định Tháp Bánh Ít là cụm tháp chỉ có một vòng bảo vệ nghiêm ngặt, không có phạm vi điều chỉnh. Bởi vậy là cấm làm thay đổi cảnh quan của di tích không được xây dựng và không được đưa vật liệu mới như đá chẻ hay bê tông hóa các con đường, hoặc xây bồn hoa cây xanh, trồng cây keo lá tràm. Vì vậy, để doanh nghiệp, đơn vị thi công huy động máy móc xâm hại Tháp Bánh Ít cần truy cứu trách nhiệm chủ đầu tư là Sở Văn hóa – Thể thao tỉnh Bình Định.

Tiến sĩ lịch sử Đinh Bá Hòa khẳng định việc đưa máy móc, múc sâu vào chân Tháp Bánh Ít là cách làm phản cảm mang tính phá hoại di tích vì đã vi phạm Luật Di sản, việc này là hoàn toàn nghiêm cấm. Rồi lại đưa bồn hoa cây cảnh vào sát chân tháp đều không đúng, bởi trong quá trình tưới nước lâu ngày theo thời gian sẽ làm ảnh hưởng đến độ bền của chân tháp, ảnh hưởng đến kết cấu di tích. Đây là hành vi xâm phạm di tích Tháp Chăm rất nghiêm trọng.

Tháp Chăm cổ đẹp nhất là giữ nguyên vẻ đẹp điêu khắc trên tháp, bản thân tháp đã đẹp rồi, không cần phải làm thêm bồn hoa cây cảnh hay bê tông hóa khuôn viên tháp. Vật liệu đá xây lát nền cho các di tích Tháp Chăm là chỉ sử dụng đá tổ ong, không sử dụng những vật liệu mới như gạch, đá chẻ.

Tiến sĩ lịch sử Đinh Bá Hòa chia sẻ: Trong quá trình thi công xây dựng Tháp Bánh Ít, chủ đầu tư nên trưng cầu ý kiến tham khảo từ các nhà khảo cổ, chuyên gia nghiên cứu về Tháp Chăm góp ý, tham vấn, cũng như cần phải có một nhà khảo cổ tham gia giám sát việc thi công tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị di tích Tháp Bánh Ít.