Đồng Nai nâng cao hiệu quả thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Nhiều kết quả khả quan

Lãnh đạo Sở TN&MT Đồng Nai cho biết, được sự quan tâm chỉ đạo của UBND tỉnh Đồng Nai, sự vào cuộc quyết liệt của các Sở, ban, ngành và các địa phương, nên công tác đền bù, giải phóng mặt bằng, thu hồi đất và tái định cư trên địa bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2018 - 2020 đạt được nhiều kết quả khả quan, phục vụ hiệu quả cho việc triển khai thực hiện các công trình, dự án trọng điểm, góp phần đáng kể vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Theo Sở TN&MT Đồng Nai, trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đang triển khai thực hiện 227 dự án, gồm các dự án: giao thông, thủy lợi, khu dân cư, tái định cư, khu công nghiệp, cụm công nghiệp. Đồng thời, tỉnh Đồng Nai cũng đang thực hiện thu hồi đất của 15.103 trường hợp với diện tích khoảng 4.056 ha. Trong đó, 148 dự án với diện tích 1.096 ha đã hoàn thành bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Còn lại 79 dự án với diện tích 2.960 ha đang tiếp tục triển khai thực hiện.

Lãnh đạo Sở TN&MT nhận định, công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn tỉnh Đồng Nai cơ bản được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật; diện tích đất đã giải phóng mặt bằng đáp ứng yêu cầu triển khai các dự án phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều dự án lớn và quan trọng đã hoàn thành như: hệ thống đường điện 500Kv, một số khu công nghiệp, khu dân cư…, góp phần chuyển dịch lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp, thương mại, dịch vụ và chuyển dịch tăng trưởng kinh tế của tỉnh theo hướng công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp.

Bên cạnh đó, nhiều khu tái định cư trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đã hình thành và được đầu tư xây dựng mới theo đúng quy định của pháp luật hiện hành, phù hợp tình hình thực tế tại địa phương. Cùng với đó, phần lớn các khu tái định cư đã được xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ và tốt hơn nơi ở cũ, góp phần ổn định cuộc sống của người dân tại nơi ở mới và phân bố lại dân cư cho phù hợp với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh.

Một khu dân cư, tái định cư trên địa bàn tỉnh Đồng Nai

Nhận diện khó khăn, vướng mắc

Theo Sở TN&MT, bên cạnh kết quả đạt được như trên, công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại Đồng Nai còn gặp phải những khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện. Cụ thể, việc đầu tư xây dựng các khu tái định cư còn chậm chưa đáp ứng yêu cầu thực tế, chưa đảm bảo tính chủ động để bố trí cho các hộ bị giải tỏa trắng. Nhiều khu tái định cư chưa có sự kết nối đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và xã hội. Các khu tái định cư chưa được đầu tư xây dựng trước để chủ động bố trí, di dời các đối tượng bị thu hồi đất theo quy định của Luật Đất đai.

Bên cạnh đó, tình trạng một bộ phận người dân không phối hợp thực hiện kiểm kê đất đai, tài sản bị thiệt hại để lập phương án bồi thường, không chấp hành quyết định thu hồi đất và phê duyệt phương án bồi thường của cơ quan có thẩm quyền vẫn còn xảy ra. Tình hình khiếu kiện của người bị thu hồi đất, nhất là việc phát sinh mới khiếu kiện đông người đã có phần hạn chế nhưng vẫn còn khá phức tạp, ảnh hưởng lớn đến tiến độ bàn giao mặt bằng để thực hiện các dự án đầu tư.

Ngoài ra, việc xác định giá đất cụ thể để bồi thường còn nhiều vấn đề bất cập. Việc quản lý đất đai, xây dựng theo quy hoạch tại một số địa phương bộc lộ nhiều thiếu sót, thiếu kiên quyết xử lý, dẫn đến lấn chiếm đất công, xây dựng trái phép, sang nhượng đất không lập thủ tục theo quy định của pháp luật, nhất là khu vực đất các nông lâm trường quản lý, các khu vực có xu hướng đô thị hóa…, gây khó khăn rất nhiều cho thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Mặt khác, nhiều dự án chủ đầu tư chậm chuyển kinh phí hoặc thiếu kinh phí để chi trả cho người bị thu hồi đất. Còn đối với các dự án đầu tư không sử dụng vốn ngân sách của địa phương, Luật Đất đai không quy định việc bắt buộc chủ đầu tư phải tạm ứng trước kinh phí để chi trả bồi thường, hỗ trợ nên khi chủ đầu tư không bố trí được kinh phí để chi trả, không thể triển khai thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, làm ảnh hưởng tiến độ triển khai thực hiện dự án.

Sở TN&MT Đồng Nai có nhiều đóng góp tích cực, hiệu quả vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh

Giải pháp hữu hiệu

Lãnh đạo Sở TN&MT Đồng Nai cho hay, để nâng cao hiệu quả bố trí tái định cư trong thời gian tới, Sở TN&MT kiến nghị UBND tỉnh Đồng Nai giao Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các Sở, ngành có liên quan căn cứ tình hình thực tế trên địa bàn tỉnh có kế hoạch bố trí vốn kịp thờiđể đầu tư xây dựng các khu tái định cư trên địa bàn tỉnh. Trong đó, ưu tiên bố trí cho địa bàn còn nhu cầu tái định cư lớn như: TP. Biên Hòa, huyện Long Thành, Nhơn Trạch.

Đồng thời, giao UBND các huyện, TP. Long Khánh, TP. Biên Hòa yêu cầu chủ đầu tư các dự án xây dựng hạ tầng tái định cư đẩy nhanh tiến độ thực hiện xây dựng đối với các dự án tái định cư đang thực hiện dở dang để đảm bảo bố trí đủ chỗ ở cho người có đất thu hồi trên địa bàn tỉnh; ưu tiên dành quỹ đất để xây dựng các khu tái định cư tại vị trí hợp lý, đồng bộ về hạ tầng, công trình phúc lợi và đảm bảo người dân được tiếp cận dễ dàng các dịch vụ tiện ích, phù hợp với từng dự án.

Ngoài ra, Sở TN&MT Đồng Nai cũng kiến nghị UBND tỉnh yêu cầu UBND các huyện, TP. Long Khánh và TP. Biên Hòa chỉ đạo Hội đồng Bồi thường dự án nghiêm túc thực hiện theo Quyết định số 41/2019/QĐ-UBND ngày 16/10/2019 của UBND tỉnh Đồng Nai quy định cụ thể về trình tự, thủ tục và thời gian thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng. Trong đó, không được tự ý chia tách dự án ra để bồi thường nhiều lần mà phải thực hiện đồng bộ một lần cho toàn dự án.

Theo Luật Đất đai năm 2013 chỉ quy định việc xác định năng lực tài chính của chủ đầu tư trước khi được Nhà nước giao đất hoặc cho thuê đất. Do vậy, để đảm bảo nguồn kinh phí phục vụ công tác tổ chức thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn, Sở TN&MT kiến nghị UBND tỉnh Đồng Nai yêu cầu chủ đầu tư phải tạm ứng trước kinh phí tổ chức thực hiện bồi thường, trường hợp chủ đầu tư không tạm ứng kinh phí tổ chức thực hiện bồi thường thì thu hồi dự án đầu tư.

Sở TN&MT còn kiến nghị UBND tỉnh Đồng Nai chỉ đạo UBND các huyện, TP. Long Khánh và TP. Biên Hòa yêu cầu UBND các xã, phường, thị trấn có trách nhiệm quản lý, xử lý nghiêm xây dựng trái phép, tách thửa, chuyển quyền sử dụng đất không đúng quy định của pháp luật. Đồng thời, giao Thanh tra các địa phương này tổ chức định kỳ kiểm tra để đánh giá, báo cáo, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm trong công tác quản lý, sử dụng đất tại địa phương.

Lãnh đạo Sở TN&MT Đồng Nai cho hay, việc quy định phê duyệt giá đất bồi thường cùng với thời điểm thu hồi đất theo quy định tại Khoản 2, Điều 74 Luật Đất đai năm 2013 rất khó thực hiện. Do vậy, Sở TN&MT đề xuất UBND tỉnh Đồng Nai kiến nghị Bộ TN&MT hướng dẫn cụ thể thời điểm tổ chức xác định giá đất cụ thể làm căn cứ tính tiền bồi thường khi thu hồi đất đảm bảo vừa phù hợp với tình hình thực tế và phù hợp với quy định của Luật Đất đai; đồng thời, ban hành trình tự, thủ tục, thời điểm tổ chức thực hiện.