Dệt nhuộm - Tiềm ẩn nỗi lo môi trường: Hệ lụy đã rõ

Nhiều doanh nghiệp vi phạm

Câu chuyện về ô nhiễm do nước thải từ các nhà máy, làng nghề dệt nhuộm tại Phương La (Thái Bình), Vạn Phúc (Hà Nội), Tương Giang (Bắc Ninh)... hay từ các cơ sở dệt nhuộm ven kênh Tham Lương (TP.HCM) vẫn còn nguyên tính thời sự và làm đau đầu những nhà quản lý.

Những người quan tâm tới môi trường chắc chưa thể quên được vụ việc Công ty PangRim Neotex tại Phú Thọ đã “bức tử” sông Hồng trong nhiều năm. Từ năm 2010, Cảnh sát môi trường đã 6 lần phát hiện công ty này xả nước xả thải chưa qua xử lý ra sông dù có hệ thống xử lý nước thải. Các chất hữu cơ, kim loại nặng trong nước thải của Công ty Pangrim Neotex đều vượt tiêu chuẩn cho phép, nồng độ chất rắn lơ lửng (TSS) vượt 17,8 lần; ô nhiễm chất hữu cơ như: COD vượt 19,8 lần, BOD5 vượt 13,6 lần; nồng độ Crôm VI (kim loại nặng) vượt 12,7 lần, độ màu vượt 28,6 lần. Nước thải tại điểm thải cuối cùng ra sông có mùi khó chịu không đạt tiêu chuẩn; nồng độ chất rắn lơ lửng (TSS) vượt 16,5 lần; ô nhiễm chất hữu cơ như COD vượt 10,5 lần, BOD5 vượt 7,2 lần; đặc biệt nồng độ Crôm VI vượt 6,9 lần, độ màu vượt 24,7 lần. Đến năm 2016, lại một lần nữa, Công ty xả nước thải chưa đạt quy chuẩn kỹ thuật ra môi trường khiến Tổng cục Môi trường phải quyết định xử phạt 456,8 triệu đồng và yêu cầu lắp đặt hệ thống quan trắc nước thải tự động, lắp đặt camera giám sát và truyền số liệu về Sở TN&MT Phú Thọ. Sự việc chưa dừng ở đó, đầu năm 2018 vừa qua, người dân phường Bến Gót tiếp tục phản ánh Công ty gây ô nhiễm môi trường ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân, đề nghị di chuyển Công ty này ra khỏi khu vực.

Tương tự, Công ty TNHH Mei Sheng Textiles Việt Nam (Trung Quốc) tại Bà Rịa - Vũng Tàu đã 7 lần bị niêm phong do xả thải trái phép. Công ty tự ý xây dựng phân xưởng nhuộm công suất 1.100 tấn/năm. Xả thải chưa qua xử lý ra hồ Đá Đen, nơi cung cấp nước sạch cho 90% người dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Theo Kết luận thanh tra của Tổng cục Môi trường, Công ty TNHH Mei Sheng Textiles Việt Nam vi phạm rất nhiều các quy định về bảo vệ môi trường, mỗi ngày khai thác trái phép, sử dụng khoảng 2.760 m3 nước ngầm để phục vụ sản xuất, sinh hoạt mà không có giấy phép khai thác nước dưới đất và cũng như giấy phép xả thải nước thải vào nguồn nước; tự ý bổ sung công đoạn nhuộm nhưng trong thời gian dài, công ty này không lập báo cáo đánh giá tác động môi trường trình cấp có thẩm quyền phê duyệt…

Bên cạnh đó, tỉnh Hải Dương cũng quyết định xử phạt hành chính đối với Công ty Dệt Pacific Crystal tại khu Công nghiệp Lai Vu thuộc huyện Kim Thành về hành vi xả nước thải vào môi trường do có 5 thông số vượt quy chuẩn cho phép, số tiền phạt là 672 triệu đồng. Đồng thời, yêu cầu công ty thực hiện các biện pháp khắc phục. Tuy vậy, sau khi Tổng cục Môi trường kiểm tra việc hoàn thiện các yêu cầu về môi trường, Công ty vẫn chưa thực hiện đúng nên tiếp tục bị xử phạt số tiền 340 triệu đồng; đình chỉ 50% thiết bị, dây chuyền nhuộm có phát sinh nước thải trong thời hạn 3 tháng.

Gần đây nhất, Sở TN&MT Thái Bình và UBND huyện Hưng Hà đã tiến hành kiểm tra 6 doanh nghiệp hoạt động nấu, giặt, tẩy, nhuộm tại Cụm công nghiệp Thái Phương, xã Thái Phương, huyện Hưng Hà, Thái Bình. Theo kết quả kiểm tra của cơ quan chức năng: hoạt động nấu, giặt tẩy, nhuộm phát sinh nước thải của 6 doanh nghiệp trên có hàm lượng chất rắn lửng, ôxy hóa, Sulfua vượt quá tiêu chuẩn Việt Nam cho phép từ 3 - 10 lần, nồng độ ô nhiễm quá cao, gây bức xúc cho người dân. Do đó, tỉnh Thái Bình đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 6 doanh nghiệp và đình chỉ hoạt động nấu, giặt tẩy, nhuộm phát sinh nước thải gây ô nhiễm môi trường.

Còn bất an

Mặc dù, các cơ quan chức năng đã phát hiện và xử phạt nhiều cơ sở dệt, nhuộm gây ô nhiễm nhưng nguy cơ về sự cố môi trường do dệt, nhuộm vẫn còn đó.

Gần đây, các hộ dân sinh sống tại ấp Tân Mai, xã Phước Tân (TP. Biên Hòa) tiếp tục phản ánh Công ty TNHH dệt may Thế Hòa phát ra khói bụi và mùi hôi gây ảnh hưởng xấu tới cuộc sống người dân trong khu vực. Trước đây, Công ty đã bị cơ quan chức năng xử lý vì gây ô nhiễm môi trường nhiều lần và yêu cầu thực hiện các biện pháp khắc phục. Thế nhưng thời gian gần đây tình trạng xả thải lại tái diễn gây bức xúc trong dân.

Các hộ dân khu quy hoạch Vịnh Mộc (phường Thủy Dương, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên - Huế) cũng phản ánh, thời gian qua, Công ty Cổ phần Dệt may Huế có vị trí nằm sát khu dân cư đã xả khói có màu nâu đen ra môi trường và bốc mùi hôi rất khó chịu. Việc này không chỉ gây ô nhiễm đến các hộ dân mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến hàng trăm em học sinh và thầy cô giáo của trường tiểu học Thủy Dương khiến người dân hết sức lo lắng.

Bên cạnh đó, nghề dệt ngày một phát triển, mang lại nguồn thu nhập chính và góp phần nâng cao đời sống của người dân. Vì vậy, các làng nghề về dệt nhuộm như: Phùng Xá, Vạn Phúc (Hà Nội), Phương La (Thái Bình), Tương Giang (Bắc Ninh)...  xả ra môi trường lượng lớn nước thải. Điều này đồng hành với mức ô nhiễm tăng cao. Theo ông Nguyễn Thanh Tuyền, Chủ tịch UBND huyện Hưng Hà, các công đoạn giặt, tẩy, nhuộm đều được làm thủ công nên rất độc hại và gây ô nhiễm môi trường. Trong đó, nguy hại nhất là nguồn nước sinh hoạt không đảm bảo, nhiều nhà 4 - 5 lần đào giếng mà vẫn không sử dụng được.

Nhiều hệ lụy

Mặc dù, các văn bản luật cũng đã quy định, các công ty sợi, dệt nhuộm phải có hệ thống xử lý chất thải riêng đáp ứng các quy chuẩn môi trường, nước thải trước khi xả ra môi trường đạt tiêu chuẩn 175 cột A nhưng rất ít công ty đạt được. Bởi, để đạt được tiêu chuẩn này nhà máy xử lý nước thải phải hiện đại và có công suất đủ lớn. Trong khi đó, áp lực tiết giảm chi phí khiến một số doanh nghiệp chỉ vận hành hệ thống xử lý nước thải mang tính đối phó khi cơ quan chức năng tới kiểm tra.

Để hạn chế những hệ lụy này, ông Trương Quang Hoài Nam, Phó Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ cho rằng, các địa phương rất muốn thu hút doanh nghiệp vào đầu tư, nhưng đối với các dự án dệt nhuộm, địa phương cần Chính phủ, Bộ TN&MT thẩm định dự án. Công nghệ, trình độ thẩm định của địa phương có hạn nên Các Bộ, ngành không nên để địa phương phải tự tìm hiểu.

Theo các chuyên gia về môi trường, chúng ta không nên quá khắt khe với dệt nhuộm nhưng đối với các địa phương ở đầu nguồn nước, không nên hạn chế mà nên cấm thu hút đầu tư dệt nhuộm vì nguy cơ ô nhiễm lan rộng xuống hạ lưu là rất lớn. Các ngành phát sinh nhiều khí thải, không được bố trí tại những khu công nghiệp đầu hướng gió; các nhà máy sản xuất phải xử lý cục bộ chất thải trước khi thải vào hệ thống xử lý chất thải chung của toàn khu công nghiệp…