Đề xuất giải pháp đồng bộ để ngăn chặn hiệu quả thuốc lá lậu

Phát hiện thành công nhiều vụ buôn bán thuốc lá bất hợp pháp

Theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA), trong các năm qua, công tác chống buôn lậu thuốc lá đã đạt nhiều kết quả tích cực nhờ sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của Chính phủ. Ban Chỉ đạo 389 cùng các lực lượng chức năng đã triển khai hiệu quả các cuộc điều tra biên giới thường xuyên và giám sát thị trường trên toàn quốc, phát hiện thành công nhiều vụ buôn bán thuốc lá bất hợp pháp.

Đặc biệt, trong hai năm gần đây, khi việc lưu thông hàng hóa trong nước và giao thương qua biên giới được kiểm soát chặt chẽ hơn do tình hình Covid-19, công tác chống thuốc lá lậu đã có những tiến triển đáng kể, cụ thể, số lượng thuốc lá lậu bị bắt giữ trong năm 2020 tăng gần gấp đôi so với 2019, thị phần thuốc lá lậu trong năm 2020 theo đó cũng giảm gần 2%.

Theo các chuyên gia, buôn bán thuốc lá lậu thường tập trung ở hai nhãn hiệu phổ biến nhất là Jet và Hero, chiếm hơn 80% thị phần thuốc lá lậu, và tập trung nhiều ở các tỉnh phía Nam giáp biên giới Campuchia, chiếm hơn 84% tổng lượng nhập bất hợp pháp qua các ngả khác trên toàn quốc. Một số lượng khác đi qua các tỉnh có cửa khẩu biên giới với Lào ở miền Trung và biên giới với Trung Quốc ở miền Bắc.

Vừa qua, Đội Quản lý thị trường số 4 thuộc Cục Quản lý thị trường tỉnh Bến Tre phối hợp cùng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh, Công an Xã Phước Mỹ Trung, huyện Mỏ Cày Bắc và Đội Quản lý thị trường số 2 tiến hành dừng và khám phương tiện xe ô tô 7 chỗ ngồi; tạm giữ 12.000 bao thuốc lá điếu nhập lậu và phương tiện vận chuyển.

Cụ thể, vào lúc 8 giờ 30 phút, ngày 1/10, tại Khu vực cầu Ba Vát thuộc ấp Phước Khánh, xã Phước Mỹ Trung, huyện Mỏ Cày Bắc, tỉnh Bến Tre, Đội Quản lý thị trường số 4 phối hợp cùng Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Bến Tre, Công an xã Phước Mỹ Trung, Đội Quản lý thị trường số 2 dừng và khám phương tiện xe ô tô 7 chỗ ngồi, nhãn hiệu SUZUKI, màu đen, số loại: XL7 GLX AT, biển kiểm soát: 71A-126…, khi thấy lực lượng chức năng đối tượng đã bỏ chạy để lại phương tiện.

Qua khám phương tiện phát hiện trên phương tiện vận chuyển 7 túi ni lông màu đen và 17 bao ni lông bên trong có chứa 12.000 bao thuốc lá điếu nhập lậu (20 điếu/bao), gồm: HERO là 7.000 bao, JET là 4.500 bao và SCOTT là 500 bao. Đội Quản lý thị trường số 4, tiến hành tạm giữ toàn bộ tang vật cùng phương tiện để xác minh làm rõ và xử lý đúng theo quy định.

Trước đó, rạng sáng 21/9, Đội Quản lý thị trường số 1, Cục Quản lý thị trường tỉnh Vĩnh Long phối hợp với Đội Cảnh sát Giao thông, Công an tỉnh Vĩnh Long tiến hành dừng phương tiện vận tải mang biển kiểm soát 64C-062.09 đang lưu thông qua khóm Tân Vĩnh Thuận, phường Tân Ngãi, TP. Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long.

Tại thời điểm kiểm tra, lực lượng chức năng đã phát hiện phía sau thùng xe tải chứa hàng hóa là thuốc lá điếu nhãn hiệu Jet và Hero do nước ngoài sản xuất. Hàng hóa trong tình trạng nguyên bao, nguyên kiện, đóng, xếp ngay ngắn phía sau thùng xe. Kiểm đếm thực tế, Đoàn kiểm tra đã ghi nhận tổng số lượng 14.500 bao thuốc lá cả hai nhãn hiệu Jet và Hero. Trong đó, Jet là 5.500 bao, Hero là 9.000 bao.

Làm việc với lực lượng chức năng, chủ phương tiện không xuất trình được các giấy tờ chứng minh nguồn gốc xuất xứ đồng thời khai nhận được thuê để vận chuyển thuốc lá từ thị xã Kiến Tường, tỉnh Long An về Trà Vinh, sau đó, sẽ có người liên hệ nhận hàng. Tiền công là 1 triệu đồng/chuyến. Chủ phương tiện cũng phủ nhận việc quen biết với chủ của lô hàng.

Theo thống kê chưa đầy đủ, từ tháng 1-3/2022, lực lượng quản lý thị trường An Giang đã phát hiện, tạm giữ hơn 23.000 gói thuốc lá lậu, chủ yếu là Jet, Hero. Tuy nhiên, việc kiểm tra, kiểm soát vẫn còn khó khăn bởi trước đây đối tượng buôn lậu đi thường thành đoàn nhưng nay đã xé lẻ nhằm đánh lạc hướng lực lượng chức năng.

Cần phối hợp nhịp nhàng giữa các lực lượng chức năng

Việc phát hiện, ngăn chặn và thu giữ các lô hàng trên mất khá nhiều thời gian và gặp nhiều khó khăn, bởi đối tượng hoạt động liên tỉnh, đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa lực lượng chức năng ở các địa phương.

Hơn nữa, mặc dù, các lực lượng chức năng đã tập trung phòng, chống thuốc lá lậu nhưng do địa bàn rộng, nhân sự và phương tiện thiếu thốn, sinh kế người dân địa phương còn nhiều khó khăn nên việc kiểm soát thuốc lá lậu vẫn chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng.

Theo các chuyên gia, thời gian tới, sự phối hợp tốt giữa các lực lượng chức năng có nhiệm vụ chống buôn lậu như Bộ đội Biên phòng, Hải quan và Quản lý thị trường sẽ góp phần hơn nữa việc chặn đứng hoặc giảm thiểu được tình hình buôn lậu thuốc lá.

Đại diện Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cho biết, thời gian tới, Tổng cục sẽ tiếp tục đẩy mạnh truyền thông, đa dạng về hình thức tuyên truyền, nhằm nâng cao ý thức người dân về tác hại của buôn lậu thuốc lá đối với xã hội và kêu gọi mọi người không bao che, tiếp tay cho hành vi này.

Ngoài ra, Tổng cục Quản lý thị trường có chính sách hỗ trợ khuyến khích người dân đưa tin, tố giác hành vi buôn lậu thuốc lá cho lực lượng chức năng; tăng cường cơ sở vật chất cho lực lượng chống buôn lậu, bởi buôn lậu ngày càng tinh vi, nhưng cơ sở vật chất của lực lượng chức năng vẫn còn rất khó khăn.

Mặt khác, tăng cường phối hợp lực lượng chức năng liên quan kiểm tra, kiểm soát ngăn chặn hoạt động buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá điếu nhập lậu; trong đó, chú trọng địa bàn trên các tuyến trọng điểm, tuyến biên giới như: Hà Nội, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Quảng Trị, Kiên Giang, An Giang, Long An, Tây Ninh, Đồng Tháp, Thành phố Hồ Chí Minh…

Cùng với đó, tăng cường quản lý địa bàn, rà soát các tổ chức, cá nhân kinh doanh thuốc lá, nhà hàng, quán bar, cửa hàng tạp hóa, điểm bán lẻ; nắm thông tin các điểm nóng, kho chứa trữ, đường dây, ổ nhóm hoạt động buôn lậu thuốc lá trên địa bàn.

Bên cạnh đó, Tổng cục Quản lý thị trường sẽ tham mưu với Ban Chỉ đạo 389 và địa phương khen thưởng kịp thời các cá nhân/tập thể có thành tích hoặc phê bình, kiểm điểm, xử lý trách nhiệm người đứng đầu các đơn vị, địa phương để xảy ra tình trạng buôn lậu thuốc lá nghiêm trọng kéo dài, tái diễn ở địa bàn, lĩnh vực mình phụ trách.

Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng có hiệu lực từ ngày 15/10/2020 quy định, người có hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ và giao nhận thuốc lá điếu nhập lậu số lượng từ dưới 50 bao, sẽ bị phạt tiền đến 3 triệu đồng. Như vậy, theo quy định này, chế tài xử phạt không chỉ áp dụng với đối tượng buôn bán, vận chuyển mà ngay cả người tiêu dùng cũng có thể bị phạt 3 triệu đồng, dù chỉ tàng trữ 1 bao thuốc lá nhập lậu.