Đảm bảo quy định về nguồn gốc đất rừng đối với hàng hóa xuất khẩu

Thông tin được đưa ra tại hội thảo “Rà soát mức độ sẵn sàng thực hiện quy định về chống phá rừng của Liên minh Châu Âu (gọi tắt là EUDR) cho ngành cà phê và gỗ ở Việt Nam”, do Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) đã phối hợp với Cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức ngày 30/7, tại Hà Nội.

Quy định EUDR có hiệu lực từ ngày 29/6/2023, quy định các sản phẩm được đưa vào hoặc xuất khẩu từ thị trường Châu Âu phải truy xuất được nguồn gốc, tuân thủ yêu cầu không phá rừng và được sản xuất hợp pháp. Đối với các công ty lớn nhập khẩu các mặt hàng này vào Châu Âu, thời hạn tuân thủ EUDR từ ngày 30/12/2024, trong khi các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) phải tuân thủ từ ngày ngày 30/6/2025.

Nhằm tuân thủ quy định trên, thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cùng các bên liên quan tại Việt Nam đã xây dựng và ban hành Khung Kế hoạch Hành động, cung cấp hướng dẫn toàn diện cho các tổ chức cấp quốc gia và cấp tỉnh và đưa ra các hành động thiết thực cần thực hiện để đáp ứng các quy trình thẩm định.

Theo ông Trần Quang Bảo, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp, để thực thi EUDR tại Việt Nam, ngoài các quy định chính sách về đất đai, về phát triển nông, lâm nghiệp bền vững theo chuỗi giá trị đáp ứng các tiêu chuẩn, yêu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu đòi hỏi năng lực quản lý và cách tiếp cận liên ngành và đồng bộ của các cơ quan quản lý, các bên liên quan cũng như sự tham gia của các doanh nghiệp, đơn vị cung ứng và các nông hộ, cộng đồng.

Ông Patrick Haverman, Phó Đại diện thường trú của UNDP Việt Nam cho rằng: “Việc đánh giá độ sẵn sàng sẽ cung cấp thông tin cho các chiến lược và hành động, đảm bảo rằng Việt Nam vẫn là quốc gia đi đầu trong sản xuất bền vững và không gây mất rừng. Ưu tiên trước hết là chia sẻ dữ liệu và bản đồ. Chúng ta cần thiết lập nền tảng để Chính phủ chia sẻ dữ liệu và bản đồ với các bên, trong đó xác định các loại dữ liệu có thể được chia sẻ.

Thứ hai, chúng ta cần phát triển các phương pháp phân tích định nghĩa rừng, không mất rừng và phân tích rủi ro. Thứ ba, việc phân tích tính hợp pháp cũng quan trọng không kém, và cuối cùng, chúng ta phải tập trung vào việc hỗ trợ các hộ nhỏ đang đối mặt với nhiều thách thức. Điều quan trọng là phải cung cấp cho các hộ nhỏ các nguồn lực và kiến thức cần thiết để tuân thủ các tiêu chuẩn EUDR mà không ảnh hưởng quá mức đến sinh kế của họ".

Trong khuôn khổ Dự án “Quản lý cảnh quan bền vững toàn diện thông qua cách tiếp cận địa bàn phát triển bền vững không gây mất rừng tại Lâm Đồng và Đắk Nông, Việt Nam”, các chuyên gia đã đánh giá mức độ sẵn sàng cho thực hiện quy định EUDR của Việt Nam với hai ngành cà phê và gỗ. Việt Nam đã có cơ sở dữ liệu toàn quốc về tài nguyên rừng một cách tập trung, đảm bảo tính khách quan, minh bạch do số liệu được trích xuất từ bản đồ. Nhiều khu vực rừng đã có chứng chỉ, có thể xác minh nguồn gốc, ngoài ra còn có nhiều nguồn bản đồ và cơ sở dữ liệu khác khác có thể hỗ trợ cho tạo lập cơ sở dữ liệu... Công việc cần thiết thực hiện là chuẩn hóa quy trình, phương pháp thu thập, lưu trữ và xử lý dữ liệu thống nhất để mỗi huyện, tỉnh có thể sử dụng cùng một phương pháp và công cụ khi thành lập các cơ sở dữ liệu và bản đồ.

Về kinh nghiệm của một số quốc gia, Peru đã có Hệ thống mã nông hộ quốc gia, bao gồm các điểm GPS cho hơn 2 triệu nông dân đã đăng ký, với mục tiêu thu thập 500.000 định vị đa giác vào tháng 12/2024 cho các nhà sản xuất cà phê và ca cao. Nông dân sử dụng ứng dụng tự mô tả để thêm thông tin về quyền sử dụng đất, năm trồng và dữ liệu sản xuất, hỗ trợ các hệ thống truy xuất nguồn gốc trong tương lai.

Tại Indonesia, nền tảng quốc gia SatuData cung cấp nhiều bản đồ sử dụng đất và sự thay đổi của đất, được liên kết với một trang web truy xuất nguồn gốc mới cho dầu cọ, giúp các bên truy cập dữ liệu và phương pháp này cho mục đích giải trình.

Trong khi đó, Bờ Biển Ngà và Ghana đều đã thiết lập các hệ thống truy xuất nguồn gốc ca cao quốc gia với mã nông hộ và định vị đa giác các vườn ca-cao, hỗ trợ kiểm soát chất lượng, dịch vụ khuyến nông và kiểm tra tuân thủ thông qua thông tin chuỗi lưu ký được số hóa. Tại Ecuador và Costa Rica, UNDP đã hợp tác với Lavazza và Silva Cacao để thí điểm sản xuất cà phê và ca cao bền vững, không phá rừng. Sáng kiến ​​này bao gồm việc lập một kế hoạch toàn diện về truy xuất nguồn gốc, thực hiện các chính sách quốc gia về không gây mất rừng, thiết lập các thỏa thuận thương mại, đảm bảo giá cả công bằng cho nông dân và thúc đẩy các hoạt động bền vững.

Tại hội thảo, đại diện Cục Lâm nghiệp và UNDP đã nêu bật những nỗ lực của Việt Nam trong tiến trình thực hiện EUDR, đặc biệt là trong lĩnh vực cà phê và gỗ, đồng thời cung cấp những thông tin thực tế hỗ trợ cho các kế hoạch hành động theo các yêu cầu của quy định EUDR. Các đại biểu cũng thảo luận về các vấn đề xung quanh phương thức chia sẻ dữ liệu, phương pháp phân tích, tính hợp pháp và hỗ trợ các nông hộ nhỏ...