Trở lại xã Đăk Tăng (huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum) vào một ngày cuối năm, tôi khá ấn tượng với những tuyến đường bê tông đã được dọn dẹp sạch sẽ. Hai bên đường rực rỡ cờ, hoa. Đồng bào dân tộc thiểu số Xơ Đăng ở đây đang tất bật trang trí nhà cửa, chuẩn bị chào đón năm mới. Đến khu vực trước Nhà văn hóa thôn Vi Xây, dưới ánh mặt trời đã đứng bóng, hơn chục thanh niên trai, gái hăng say trong trận bóng chuyền. Niềm vui thể hiện trên những khuôn mặt đầm đìa mồ hôi và nụ cười tươi của họ. Tôi cảm nhận được sự bình yên nơi đây.
Nỗi lo thường trực
Nhớ lại vài tháng trước, không khí bao trùm ở Đăk Tăng là nỗi lo sợ phập phồng, bởi động đất có thể xảy ra bất cứ khi nào.
Theo thống kê của Viện Vật lý địa cầu, trong khoảng thời gian từ năm 1903 đến năm 2020, trên khu vực huyện Kon Plông và lân cận đã ghi nhận 33 trận động đất từ 2,5 - 3,9 độ Richter. Tuy nhiên, trong thời gian từ tháng 3/2021 đến tháng 8/2022, số lượng tăng đột biến hơn 260 trận động đất từ 1,6 - 4,7 độ Richter tại khu vực nói trên. Riêng trận động đất với cường độ 4,5 độ Richter xảy ra ngày 18/4/2022 làm cả làng náo loạn.
Một vụ mùa bội thu giúp người dân Đăk Tăng phát triển kinh tế
Ông A Long (thôn Vi Xây) vẫn còn sợ hãi khi nhớ lại: “Khi đó, cả nhà vừa ăn cơm xong, bỗng thấy mặt đất rung lên. Ngôi nhà sàn lắc lư như muốn đổ sập. Chén, bát để trên chạn tự di chuyển và rơi xuống nền nhà, vỡ toang. Cả nhà hoảng sợ đến nỗi không có phản ứng nào”.
Khoảng 20 giây sau, mọi thứ trở lại bình thường. “Lần đầu tiên cảm nhận được sự rung chuyển bất thường của mặt đất nên ai cũng rất sợ và lo lắng. Kế tiếp sau đó, động đất bắt đầu xuất hiện liên tục, có những ngày đến 5 trận động đất, nhưng cường độ rung chấn nhẹ hơn. Từ đó, bà con ở đây luôn trong tâm trạng bất an, chỉ sợ có ngày bị đất vùi lấp”, ông A Long lo lắng.
Những bất thường của “đất” khiến cả xã sống trong sợ hãi, bởi nhiều hộ làm nhà trên đồi cao hoặc gần hồ thủy điện. Họ lo mùa mưa, động đất dễ gây sạt lở, sập nhà. Họ lo, trong làng, người già với trẻ con nhiều, mà động đất vào ban ngày còn chạy được chứ ban đêm thì biết chạy đi đâu? Họ lo, “động đất ở đây sợ lắm, đang ngồi thế này nó rung cái nhà như sắp bay, không kịp chạy mà cũng không biết chạy đường nào". Cả ngày cả đêm chỉ thấp thỏm trong lo lắng, còn đâu tâm trạng làm ăn!
Chủ động ứng phó
Xã Đăk Tăng nằm cách trung tâm huyện Kon Plông khoảng 30km về phía Nam, là xã đặc biệt khó khăn của tỉnh Kon Tum, với 98% người dân là đồng bào dân tộc thiểu số Xơ Đăng. Địa hình phức tạp, bị chia cắt bởi nhiều đồi núi, 6 thôn, làng của xã nằm phân bố rải rác. Động đất đã làm xáo trộn đời sống sinh hoạt cũng như tâm lý người dân.
Đăk Tăng nằm giữa núi rừng, đang đón mùa xuân mới
Trước những bất thường do động đất xảy ra ở đây, các cấp chính quyền đã ngay lập tức vào cuộc tìm nguyên nhân và ổn định cuộc sống người dân. Thủ tướng Chính phủ liên tiếp ra công điện chỉ đạo ứng phó, khắc phục hậu quả của động đất; UBND tỉnh Kon Tum chỉ đạo các sở, ban ngành và địa phương có liên quan, đặc biệt là huyện Kon Plông tập trung huy động các nguồn lực, triển khai thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp phòng ngừa và ứng phó thảm họa động đất nhằm hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại về người, tài sản và môi trường. Xã Đắk Tăng thực hiện các biện pháp tuyên truyền để ổn định tâm lý cho người dân.
Phó Chủ tịch UBND xã Đăk Tăng Nguyễn Văn Bay chia sẻ: Khi ấy, lãnh đạo, cán bộ xã, thôn, làng trực tiếp đến từng hộ dân phát tờ rơi hướng dẫn người dân ứng phó động đất và tổ chức diễn tập phòng chống, đảm bảo an toàn khi động đất xảy ra.
Một ngày trước thềm khai giảng năm học mới, Trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở xã Đăk Tăng đã tổ chức buổi diễn tập ứng phó với động đất. Các giáo viên của trường đến từng bản, gõ cửa từng nhà vận động học sinh đi diễn tập. Nhiều tình huống được đặt ra để giúp các em ứng phó, phản xạ kịp thời nhằm tránh các nguy hiểm có thể xảy ra. Ngành Giáo dục huyện Kon Plong dự kiến sẽ đưa kiến thức ứng phó với động đất lồng ghép vào chương trình giảng dạy hằng ngày.
“Đến nay, dù trong tâm vẫn còn lo lắng, nhưng bà con đã dần quen với việc chứng kiến động đất xảy ra, đặc biệt đã có kỹ năng sống chung an toàn với loại thiên tai này”, ông A Măng - Trưởng thôn Vi Xây cho hay.
Mong những bình yên
Ngày cuối năm, lúa vụ mùa đã thu hoạch xong. Nhìn những bao lúa căng đầy chất nơi góc nhà sàn của người dân là thấy một mùa lúa bội thu, không lo thiếu ăn trong năm tới. Chỉ còn vài ngày nữa là kết thúc năm cũ, bà con Xơ Đăng ở Đăk Tăng rất háo hức, chuẩn bị đón Tết. Khoe với chúng tôi, ông A Long cho biết: Năm nay kinh tế gia đình mình khá hơn mọi năm nên Tết cũng đầy đủ hơn. Mình vừa dẫn con cháu đi mua quần áo và dép mới, để mặc thật đẹp trong những ngày đầu năm mới.
Tết này, như thường niên, dân làng thôn Vi Xây lại hẹn cùng nhau tổ chức gói bánh truyền thống. Đúng 19 giờ tối ngày 28/12 Âm lịch, khi tiếng kẻng vang lên, bà con thôn Vi Xây sẽ tập trung tại Nhà văn hóa tham gia gói bánh. Theo phong tục, ngoài bánh chưng, bánh tét, người dân Xơ Đăng sẽ gói thêm bánh ú. Phía bên ngoài, các thanh niên sẽ đốt lửa trại, cả làng cùng nhau múa, hát, chơi các trò chơi tập thể. Ngọn lửa trại sẽ liên tục được tiếp củi để cháy cao đến hết đêm, xua tan không khí giá lạnh bao trùm ở ngôi làng lọt thỏm giữa những núi đồi.
Một mùa xuân ấm áp, tươi vui đã tràn ngập trên những con đường làng, đến từng mái nhà sàn của người dân Xơ Đăng, xã Đăk Tăng. Nhà cửa đã được trang trí đèn hoa, bánh mứt, rượu ghè đã sẵn sàng. Tạm quên đi những rung chấn do động đất, người dân nơi đây đang tận hưởng những ngày vui vẻ, bình yên trước thềm năm mới.
