Đài KTTV khu vực miền núi phía Bắc - Phát huy sức mạnh, dần làm chủ công nghệ dự báo
(TN&MT) - Được thành lập ngày 1/8/2023 trên cơ sở hợp nhất Đài KTTV khu vực Việt Bắc và Đài KTTV khu vực Tây Bắc, Đài KTTV khu vực Miền núi phía Bắc luôn chú trọng ứng dụng khoa học kỹ thuật vào công tác theo dõi, giám sát, dự báo, cảnh báo KTTV. Đài KTTV khu vực Miền núi phía Bắc sẽ tiếp tục làm chủ công nghệ dự báo trong thời gian tới khi đây vốn là nhiệm vụ được 2 Đài trước khi sáp nhập quan tâm và triển khai hiệu quả.
Tăng cường ứng dụng khoa học kỹ thuật vào dự báo, cảnh báo KTTV
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu hiện nay, các hiện tượng thời tiết, thủy văn, hải văn cực đoan có xu hướng ngày càng gia tăng về cường độ và tần suất lặp lại. Điển hình là các loại thiên tai như lũ quét, sạt lở đất ở khu vực triền đồi, sườn núi, trong đó có khu vực miền núi phía Bắc; mưa lớn gây ngập lụt tại các khu đô thị lớn đông dân cư…
Giám đốc Đài KTTV khu vực Miền núi phía Bắc Vũ Thanh Long cho biết: Để dự báo, cảnh báo được những loại hình thiên tai này, cần có hệ thống mạng lưới quan trắc tự động, truyền tin thời gian thực; mô hình dự báo hiện đại; cùng với kinh nghiệm, trách nhiệm của các dự báo viên. Đồng thời, việc ứng dụng chuyển đổi số vào lĩnh vực dự báo, cảnh báo KTTV để nâng cao độ tin cậy, kịp thời của bản tin phục vụ tốt công tác phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, giúp tăng cường sự an toàn và sự phát triển bền vững trong khu vực là giải pháp cho ngành KTTV.
Hiện nay, nhờ dữ liệu quan trắc của mạng lưới trạm KTTV truyền trực tiếp về trung tâm sau đó được kết nối, chia sẻ trên hệ thống dùng chung CDH của Tổng cục KTTV, các đơn vị Đài KTTV khu vực, Đài KTTV tỉnh có thể chủ động khai thác dữ liệu. Đặc biệt, các thông số đã được cập nhật, lưu trữ, sắp xếp khoa học tạo nên một báo cáo chi tiết theo từng khoảng thời gian mà dự báo viên cần khi tác nghiệp.
Dựa vào kết quả này, kết hợp với dữ liệu dự báo, cảnh báo của các mô hình; các sản phẩm ảnh mây vệ tinh và ra đa thời tiết cùng kinh nghiệm của mình, các dự báo viên sẽ đưa ra được bản tin dự báo thời tiết kịp thời, độ tin cậy cao.
Thời gian qua, việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào công tác theo dõi, giám sát, dự báo, cảnh báo KTTV được quan tâm đầu tư và hiện đại hóa. Mạng lưới quan trắc KTTV đã và đang được nâng cấp hiện đại, đồng bộ; chuyển dần từ quan trắc thủ công sang đo đạc tự động, đan dày các trạm quan trắc ở vùng núi, vùng sâu đảm bảo cung cấp số liệu phục vụ kịp thời cho công tác dự báo, cảnh báo, giám sát các hiện tượng KTTV.
Các sản phẩm dự báo số trị được cập nhật 6 - 12 tiếng/lần, ảnh mây vệ tinh và ra đa cập nhật 10 phút/lần đã hỗ trợ tích cực trong việc theo dõi chặt chẽ diễn biến các hệ thống thời tiết. Các trang thiết bị phục vụ công tác dự báo, cảnh báo KTTV cũng được đầu tư tương đối hiện đại, đa dạng, từng bước hoàn thiện dự báo không giấy.
Đài KTTV khu vực Miền núi phía Bắc là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Tổng cục Khí tượng Thủy văn, được thành lập ngày 1/8/2023 theo Quyết định số 1584/QĐ-BTNMT ngày 15/6/2023 của Bộ trưởng Bộ TN&MT. Đài thực hiện chức năng quan trắc, điều tra, khảo sát khí tượng, thủy văn, môi trường; dự báo, cảnh báo KTTV; thông tin dữ liệu KTTV trong phạm vi khu vực 11 tỉnh: Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hà Giang, Tuyên Quang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Lào Cai, Yên Bái và Phú Thọ; thực hiện các hoạt động dịch vụ KTTV theo quy định của pháp luật; trụ sở tại thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
Công tác dự báo, cảnh báo thiên tai phát triển mạnh mẽ
Theo Giám đốc Vũ Thanh Long, Đài KTTV khu vực Miền núi phía Bắc luôn bám sát chỉ đạo của Tổng cục KTTV để thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ về quan trắc, dự báo, cảnh báo, thông tin KTTV. Đài đã triển khai công tác cảnh báo sớm các thiên tai KTTV nguy hiểm như: Dự báo thời tiết, cảnh báo sớm thiên tai tới 10 ngày; dự báo, cảnh báo mưa lớn trước 2 - 3 ngày; cảnh báo dông sét trước từ 30 phút đến 2 - 3 giờ; cảnh báo nắng nóng, không khí lạnh trước 5 - 7 ngày. Các bản tin dự báo tháng, mùa cũng được chi tiết đến huyện và dự báo cụ thể nhiệt độ, mưa theo các thời kỳ. Bản tin cảnh báo nguy cơ lũ quét, sạt lở đất chi tiết đến cấp huyện, một số đã đến được cấp xã.
Ngoài ra, Đài đã ban hành các bản tin chuyên đề phục vụ các dịp nghỉ lễ, Tết, tổ chức các hoạt động quan trọng theo yêu cầu của các ban, ngành tại địa phương.
Đài cũng chủ động, tích cực phối hợp thực hiện các chương trình, kế hoạch, dự án của ngành KTTV về thu thập số liệu KTTV tự động thời gian thực, xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung, kết hợp việc lồng ghép các số liệu của các ngành kinh tế - xã hội, thông tin địa lý để áp dụng hiệu quả và từng bước xây dựng các phương án, mô hình chuyển từ dự báo, cảnh báo thiên tai sang dự báo tác động của thời tiết, thiên tai đến dân sinh và kinh tế - xã hội.
Đài đã thực hiện đa đạng hóa thông tin với các bản tin chuyên đề phục vụ các đối tượng sử dụng, đối tượng chịu tác động, các chuyên đề khác nhau; các hình thức truyền tin đa dạng hơn trên các nền tảng truyền thông, mạng xã hội... giúp thông tin đến với khu vực, đối tượng chịu tác động nhanh hơn, chủ động hơn, dễ hiểu và dễ sử dụng hơn.
Ông Vũ Thanh Long đánh giá công tác dự báo, cảnh báo thiên tai đã có những bước phát triển mạnh mẽ, đảm bảo độ tin cậy, chính xác so với 5 năm trước. Bộ TN&MT, Tổng cục KTTV đã kịp thời ban hành các văn bản, quy định mới trong công tác dự báo, cảnh báo để nâng cao hiệu quả dự báo, cảnh báo KTTV, đáp ứng nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh. Nội dung, hình thức các bản tin có nhiều thay đổi, thông tin dự báo chi tiết tới cấp huyện và thời gian dài hơn.
Đài KTTV khu vực Miền núi phía Bắc có 112 đơn vị trực thuộc, bao gồm: 3 phòng chức năng (Văn phòng, Phòng Dự báo Khí tượng Thủy văn, Phòng Mạng lưới trạm và Thông tin Khí tượng Thủy văn); 10 Đài KTTV tỉnh, 51 trạm khí tượng; 45 trạm thuỷ văn; 2 trạm Ra đa thời tiết, 1 trạm Môi trường và khai thác số liệu hơn 500 trạm đo mưa tự động trên khu vực.
