Công trình thủy điện Lai Châu có 3 tổ máy với tổng công suất lắp đặt 1200 MW, với sản lượng phát điện trung bình hàng năm là 4,67 tỷ kWh. Công trình được khởi công ngày 05/11/2011, phát điện tổ máy số 1 vào tháng 12/2015 và khánh thành ngày 20/12/2016. Từ khi đưa vào vận hành đến nay, Nhà máy thuỷ điện Lai Châu đã phát điện lên hệ thống điện quốc gia được hơn 15,1 tỷ kWh, nộp ngân sách cho tỉnh Lai Châu là 2834 tỷ đồng tính đến hết năm 2018.
Thủy điện Lai Châu là một trong số 6 Nhà máy điện lớn, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 2012/QĐ-TTg ngày 24/10/2016. Công trình Nhà máy thủy điện Lai Châu có vai trò quan trọng trong việc cung cấp điện năng cho các hoạt động chính trị, kinh tế, xã hội và an ninh quốc phòng cho các tỉnh vùng Tây Bắc nói riêng và cả nước nói chung. Ngoài chức năng phát điện và chống lũ cho các tỉnh đồng bằng sông Hồng, công trình Nhà máy thủy điện Lai Châu còn điều phối hợp lý nguồn nước, tăng khả năng phát điện cho các công trình thủy điện bậc thang phía hạ lưu sông Đà gồm: thủy điện Sơn La và thủy điện Hòa Bình.
Tuy nhiên, với tầm quan trọng của công trình và đặc thù ở nơi vùng sâu, vùng xa, rừng núi, giáp biên giới còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an ninh, an toàn, công trình rất có thể sẽ là mục tiêu mà các thế lực thù địch, chống đối và các hoạt động tội phạm về kinh tế, hình sự, thâm nhập phá hoại, trộm cắp thiết bị ... Bất kỳ sự cố nào gây mất an ninh, an toàn công trình Nhà máy thủy điện Lai Châu, nhất là đập hồ chứa nước với dung tích lớn sẽ ảnh hưởng trực tiếp, nghiêm trọng đến các công trình thủy điện ở bậc thang dưới, đến các cơ sở kinh tế và dân cư phía hạ du.
Với tầm quan trọng đặc biệt của công trình đối với sự phát triển của đất nước, ngày 16/4/2019, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 419/QĐ-TTg đưa công trình Nhà máy Thuỷ điện Lai Châu vào Danh mục công trình quan trọng liên quan đến an ninh Quốc gia. Việc Thủ tướng Chính phủ quyết định đưa công trình Nhà máy Thủy điện Lai Châu vào Danh mục công trình quan trọng liên quan đến an ninh Quốc gia thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công an, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành, địa phương có liên quan với việc bảo đảm an ninh, an toàn tuyệt đối cho công trình.
Phát biểu chỉ đạo tại lễ công bố, Thượng tướng Bùi Văn Nam, Thứ trưởng Bộ Công an yêu cầu Công an tỉnh Lai Châu phối hợp chặt chẽ với Công ty Thuỷ điện Sơn La để xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Thượng tướng, Thứ trưởng Bộ Công An cũng đã đề nghị cấp Uỷ và chính quyền các cấp của tỉnh Lai Châu, huyện Nhậm Nhùn và các xã khu vực nhà máy cần phát huy tốt phong trào toàn dân tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc đối với việc bảo vệ an toàn công trình thuỷ điện Lai Châu. Trong quá trình triển khai thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, các bên liên quan như ngành Công an, Điện lực và chính quyền địa phương cần kịp thời báo cáo, kiến nghị, đề xuất ý kiến để công tác bảo vệ công trình đạt hiệu quả.
