Chiến dịch mới của WHO: Sáng kiến bảo vệ giới trẻ khỏi ngành công nghiệp thuốc lá

Chiến dịch này được thúc đẩy bởi “Chỉ số can thiệp ngành công nghiệp thuốc lá toàn cầu 2023” do Trung tâm Quản trị và kiểm soát thuốc lá toàn cầu công bố trước đó. Chiến dịch cho thấy những nỗ lực bảo vệ chính sách y tế khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá trên toàn thế giới đã giảm dần.

​​Chiến dịch của WHO nhằm mục đích kêu gọi tiếng nói của giới trẻ, vạch trần các chiến thuật của ngành công nghiệp thuốc lá và nâng cao nhận thức cộng đồng về sự cần thiết phải bảo vệ các chính sách y tế và bảo vệ sức khỏe của các thế hệ tương lai.

Các nhóm thanh niên trên khắp thế giới kêu gọi các quốc gia thực thi các quy định để bảo vệ mọi người khỏi các hành vi lôi kéo thuốc lá và các ngành công nghiệp liên quan.

Tiến sĩ Ruediger Krech, Giám đốc Bộ phận Xúc tiến Y tế của WHO cho biết: “WHO luôn sát cánh cùng những người trẻ tuổi trên toàn cầu, những người yêu cầu chính phủ bảo vệ họ trước ngành công nghiệp thuốc lá với các sản phẩm độc hại mới. WHO kêu gọi tất cả các quốc gia bảo vệ các chính sách y tế khỏi ngành công nghiệp chết người này bằng cách không để họ bàn luận về hoạch định chính sách”.

Theo WHO, ngành công nghiệp thuốc lá cố gắng can thiệp vào quyền bảo vệ sức khỏe người dân của các quốc gia bằng cách kiện chính phủ hoặc đưa ra các ưu đãi tài chính và hiện vật để có thể tác động đến các chính sách kiểm soát thuốc lá, ngay cả khi Hội nghị các Bên tham gia Công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC) WHO sắp diễn ra. WHO sẽ hỗ trợ các quốc gia bảo vệ các biện pháp kiểm soát thuốc lá trước sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá.

WHO cho rằng ngành công nghiệp thuốc lá tiếp tục “lừa dối” công chúng, sử dụng nhiều cách khác nhau để truyền bá thông tin sai lệch, bao gồm thông qua: Nhóm bình phong và bên thứ ba; những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội; sự kiện được tài trợ; tài trợ cho các nhà khoa học và nghiên cứu chệch hướng; hỗ trợ các sáng kiến trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Trước những nỗ lực của ngành công nghiệp thuốc lá nhằm tiếp thị sản phẩm của ngành cho các nhóm dễ bị tổn thương, đặc biệt là giới trẻ, WHO cam kết vạch trần những nỗ lực cản trở các chính sách y tế và kêu gọi các nhà hoạch định chính sách “đứng vững” trước ảnh hưởng của ngành công nghiệp thuốc lá. Có 183 quốc gia tham gia Công ước khung về Kiểm soát Thuốc lá đã cam kết thực hiện điều này theo hiệp ước y tế toàn cầu.

WHO cho rằng ngành công nghiệp thuốc lá có lịch sử lâu dài lừa dối công chúng, thậm chí còn khẳng định hút thuốc không gây ung thư phổi. Trong khi thuốc lá gây ra 25% số ca ung thư và cướp đi sinh mạng của hơn 8 triệu người mỗi năm, nhưng ngành công nghiệp thuốc lá vẫn tiếp tục tiếp thị những sản phẩm họ gọi là sản phẩm “mới” và “an toàn hơn” trong khi chúng rõ ràng có hại cho sức khỏe, và họ tiếp tục sản xuất hàng nghìn tỷ sản phẩm thuốc lá mỗi năm.

Với 50% số người sử dụng thuốc lá tử vong sớm, việc duy trì và phát triển thị trường thuốc lá và nicotin chủ yếu dựa vào việc tiếp cận những người dùng mới, trẻ tuổi, do vậy các công ty thuốc lá sử dụng nhiều chiến thuật để giành được sự tin tưởng và quan tâm của giới trẻ. Thuốc lá có hương vị bạc hà và thuốc lá điện tử có hương vị kẹo với thiết kế bắt mắt đã góp phần phổ biến hơn nữa các sản phẩm này trong thế hệ trẻ, đồng thời khiến nhiều người tiêu dùng hầu như không nhận thức được những tác động tiêu cực đối với sức khỏe của họ.

Ngành công nghiệp thuốc lá đầu tư số tiền lớn vào việc vận động hành lang chống lại các chính sách kiểm soát thuốc lá và tài trợ cho các tổ chức thúc đẩy lợi ích của ngành. Những chiến thuật thuốc lá này, khi không được kiểm soát, sẽ gây ra tác hại khôn lường cho sức khỏe cộng đồng. Hơn nữa, việc sản xuất và sử dụng các sản phẩm thuốc lá và nicotin có tác động gây tổn hại hàng loạt đến các vấn đề quan trọng khác như môi trường, sức khỏe tâm thần và lao động trẻ em.

Liên quan đến việc kiểm soát thuốc lá khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá, Điều 5.3 của Công ước khung FCTC đã quy định rất rõ: “Các quốc gia thành viên có trách nhiệm xây dựng các quy định cụ thể cho nước mình, nhằm bảo vệ các chính sách kiểm soát thuốc lá khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá,… thúc đẩy xã hội không nhận tài trợ hay hỗ trợ của các doanh nghiệp thuốc lá, không được hỗ trợ tài chính, giảm thuế hoặc trợ cấp cho ngành công nghiệp thuốc lá…”.

Dẫn chứng việc thực hiện hướng dẫn Điều 5.3 từ các quốc gia, ThS.BS Nguyễn Tuấn Lâm - Chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết, Australia đã hướng dẫn cho công chức về tương tác với ngành công nghiệp thuốc lá. Tại New Zealand, các tương tác với ngành công nghiệp thuốc lá phải được đăng ký và thông báo trên website của Bộ Y tế. Còn tại Nhật Bản, hai luật quốc gia (Điều 197-197.4 và 198 của Đạo luật Hình sự số 45, Điều 21 của Đạo luật Kiểm soát Quỹ Chính trị) nghiêm cấm việc chấp nhận tài trợ để đổi lấy ảnh hưởng…

BS Nguyễn Tuấn Lâm cho rằng tất cả mọi người đều có thể tham gia ngăn chặn sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá. Theo đó, cảnh giác với các hình thức can thiệp của công nghiệp thuốc lá; sử dụng mạng xã hội để thông báo về sự can thiệp của công nghiệp thuốc lá và thể hiện quan điểm của mình; phản đối các hành động can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá; ủng hộ hoạt động của các tổ chức phi chính phủ để ngăn chặn sự can thiệp của công nghiệp thuốc lá.