Tại cuộc họp báo thường kỳ chiều ngày 30/3, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết, việc phát triển năng lượng tái tạo vừa qua còn tồn tại bất cập. Các cơ quan thẩm quyền đã vào cuộc kiểm tra và có kết luận. Ở góc độ Bộ Công Thương đã thực hiện nghiêm túc theo đúng kết luận, nêu ra sai sót cần phải sửa trong lĩnh vực này. Bất kể là tổ chức hay cá nhân nào vi phạm thì Bộ cũng sẽ nghiêm túc thực hiện theo kết luận đó.
Về trách nhiệm của Bộ Công Thương - đơn vị xây dựng và đề xuất cơ chế giá cho điện mặt trời và điện mặt trời mái nhà về vấn đề này như thế nào? Trả lời câu hỏi này tại cuộc họp báo, ông Bùi Quốc Hùng - Phó cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) cho biết, theo Quyết định 13 về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam, những dự án có công suất dưới 1 MW và đấu nối vào lưới điện phân phối dưới 35KV thì việc thoả thuận, đấu nối - sẽ do EVN thoả thuận, thực hiện. Theo quy định, những dự án dưới 1 MW không có thoả thuận về quy hoạch, cũng như không cần phải cấp giấy phép hoạt động điện lực.
Tuy nhiên, thời gian thực hiện rất ngắn việc phát triển các dự án điện mặt trời mái nhà rất ngắn, nên Bộ Công Thương chưa có điều kiện để kiểm tra đồng bộ, chấn chỉnh kịp thời các sai phạm mà Bộ Công Thương vừa công bố kết luận về rà soát các vấn đề liên quan đến phát triển điện mặt trời mái nhà.
Theo ông Hùng, hàng loạt các công ty điện lực có các sai phạm như ký hợp đồng mua bán điện có công suất vượt quá công suất trong thỏa thuận đấu nối, trái với quy định của Bộ Công Thương; thỏa thuận, chấp thuận đấu nối hệ thống điện mặt trời mái nhà gây quá tải hệ thống điện là trái quy định của Thủ tướng Chính phủ; Thỏa thuận đấu nối điện mặt trời mái nhà vượt quá thời hạn quy định; chấp thuận đấu nối, đưa vào vận hành, ký hợp đồng mua bán điện trong khi đã xác định tình trạng quá tải lưới điện và yêu cầu khách hàng cam kết cắt giảm công suất khi lưới điện quá tải - trái quy định của Thủ tướng Chính phủ.
Căn cứ các biên bản làm việc của Đoàn kiểm tra tại những dự án điện mặt trời mái nhà, Bộ Công Thương cho rằng, các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Long An, Ninh Thuận, Bình Thuận, Gia Lai, Đắk Nông, Đắk Lắk và TPHCM chưa quản lý, theo dõi, kiểm tra kịp thời hoạt động liên quan đến điện mặt trời tại địa phương theo thẩm quyền. Cụ thể, một số hệ thống điện mặt trời mái nhà lắp trên mái của công trình, dự án trong khu công nghiệp, khu kinh tế, đưa vào vận hành thương mại trước ngày 1.1.2021, nhưng tại thời điểm kiểm tra chưa có giấy phép xây dựng, văn bản nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy theo quy định; Nhiều hệ thống điện mặt trời mái nhà lắp trên mái của trang trại nông nghiệp (chăn nuôi hoặc trồng trọt...), đã đưa vào vận hành thương mại trước ngày 1.1.2021, nhưng hồ sơ, thủ tục liên quan đến đất đai của các trang trại nông nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu theo quy định.
Đối với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), ông Hùng cho hay, EVN thực hiện chưa đầy đủ quy định tại điểm a, khoảng 1, Điều 8 Thông tư 18 ngày 17.7.2020 của Bộ Công Thương, dẫn đến những đơn vị điện lực tại các địa phương thực hiện thiếu đồng bộ, thống nhất trong quá trình phát triển điện mặt trời mái nhà. Việc EVN uỷ quyền cho các đơn vị thực hiện, nhưng kiểm tra, theo dõi chưa kịp thời đã dẫn đến nhiều đơn vị điện lực chấp thuận đấu nối, ký hợp đồng mua bán điện của các hệ thống điện mặt trời mái nhà gây quá tải lưới điện quốc gia.
Trước đó, ngày 9/2/2021, Văn phòng Chính phủ có thông báo của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Công Thương, EVN, UBND các tỉnh rà soát các dự án điện mặt trời mái nhà tại các tỉnh. Theo đó, Bộ Công Thương đã thành lập Đoàn kiểm tra các dự án điện mặt trời mái nhà tại 10 tỉnh, thành và vừa có kết luận chính thức số 1424/KL-BCT về rà soát các vấn đề liên quan đến phát triển điện mặt trời mái nhà, trong đó chỉ rõ nhiều sai phạm tại các công ty điện lực và địa phương.
Sau đó, Đoàn cũng giao UBND các tỉnh cùng EVN tiếp tục kiểm tra, giám sát. EVN cũng thành lập nhiều đoàn, giao Tổng công ty Điện lực Miền Trung, Tổng công ty Điện lực Miền Nam rà soát các dự án và xử lý nghiêm nhiều trường hợp sai phạm”- ông Bùi Quốc Hùng nói thêm.
