Các nước hỗ trợ nông dân trong vấn đề phân bón như thế nào?

Tại Nga, mặt hàng phân bón chịu thuế GTGT là 20%, Trung Quốc hiện là 11%, dự kiến giảm còn 9%. Các nước châu Á khác như Thái Lan, thuế GTGT với phân bón là 8%, Malaysia cũng xấp xỉ. Mặc dù đây là mặt hàng chịu thuế GTGT nhưng ở nhiều nước các chính phủ vẫn luôn có cách này hay cách khác hỗ trợ nông dân liên quan tới loại sản phẩm này.

Như tại Ấn Độ, trong cuộc họp về ngân sách với Bộ trưởng Tài chính Ấn Độ Nirmala Sitharaman đầu tháng 7/2024, các chuyên gia nông nghiệp đã yêu cầu chấm dứt hoạt động trợ cấp phân bón thông qua các nhà sản xuất, thay vào đó, chuyển trực tiếp số tiền này cho nông dân. Họ cũng đề nghị miễn thuế GST (thuế hàng hóa và dịch vụ cho các giao dịch mua hàng) và xây dựng cơ sở hạ tầng nông nghiệp để đối phó với biến đổi khí hậu.

Hiện tại, trợ cấp phân bón ở Ấn Độ bao gồm trợ cấp không giới hạn cho urê, loại phân bón được sử dụng phổ biến nhất và trợ cấp cố định cho chất dinh dưỡng photphat và kali. Có chế độ trợ giá dựa trên chất dinh dưỡng và tăng cường sử dụng urê nano để đạt hiệu quả. Mặc dù giá bán urê cho nông dân chưa được điều chỉnh kể từ năm 2018, ngay cả khi chi phí tăng lên, giá quốc tế của phân bón P&K nhập khẩu tăng cao đã buộc Chính phủ phải tăng cường trợ cấp, mặc dù những khoản này bị hạn chế theo chính sách.

Tổ chức nông dân Bhartiya Kisan Sangh (BKS) đề xuất “kết hợp” tất cả các khoản trợ cấp phân bón và chuyển trực tiếp số tiền này vào tài khoản ngân hàng của nông dân (bao gồm nông dân thuê đất), thông qua chuyển giao lợi ích trực tiếp (DBT). Hiện tại, không phải tất cả nông dân đều có thể nhận được trợ cấp vì họ đang sử dụng các nguồn phân bón, dụng cụ và điện khác nhau. Nhà kinh tế nông nghiệp Ashok Gulati nói với FE rằng, việc kết nối nông dân thuê đất vào các nền tảng kỹ thuật số là nhu cầu cấp thiết. Ông nói: “Nó đòi hỏi những nỗ lực chung theo đường lối của Hội đồng GST (ủy ban thành viên tối cao để sửa đổi, điều chỉnh bất kỳ luật hoặc quy định nào dựa trên bối cảnh thuế hàng hóa và dịch vụ ở Ấn Độ)”.

Các chuyên gia nông nghiệp tại quốc gia này cũng kêu gọi tăng giá bán lẻ urê, vốn không thay đổi kể từ năm 2018, đồng thời kêu gọi thúc đẩy phân bón sinh học và phân bón lá thông qua trợ cấp. Hiện tại, các khoản trợ cấp được cung cấp cho phân bón urê, diammonium phosphate (DAP) và single superphosphate (SSP). Các đề xuất khác bao gồm giải tán Ủy ban Giá hỗ trợ tối thiểu và đưa ra chính sách nông nghiệp mới cho Ấn Độ. MJ Khan, Chủ tịch Phòng Thực phẩm và Nông nghiệp Ấn Độ, cho rằng nên tránh những phản ứng “vội vã” như cấm xuất khẩu. Ông cho biết, thay vì áp đặt các lệnh cấm như vậy, Chính phủ nên xem xét tăng nhập khẩu một cách hạn chế các sản phẩm đó để kiểm soát giá trong nước.

Còn tại Trung Quốc, hồi đầu tháng 7-2024, chính quyền nước này đã hạn chế xuất khẩu phân bón nhằm kiểm soát giá trong nước, cắt giảm chi phí nông nghiệp và tăng cường an ninh lương thực. Theo những người quen thuộc với vấn đề này, các biện pháp hạn chế được áp dụng đối với urê, phân bón gốc nitơ và phốt phát. Trong những năm qua, Trung Quốc là nhà cung cấp chính của hai loại này và những hạn chế mới có nguy cơ đẩy giá các chất dinh dưỡng thiết yếu cho cây trồng trên toàn thế giới tăng cao.

Theo một số nguồn tin, xuất khẩu urê và phốt phát đã chậm lại trong năm nay, gần như dừng lại hoàn toàn, sau khi các giới hạn được đưa ra vào cuối năm 2023. Giờ đây, các chuyến hàng urê đã hoàn toàn bị dừng lại. Đối với phốt phát, hải quan đang tăng cường kiểm tra hàng hóa xuất khẩu, điều này có thể làm giảm doanh số bán hàng nhiều hơn.

Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đang phải đối mặt với một số tín hiệu đáng lo ngại từ lĩnh vực nông nghiệp. Nông dân đang phải vật lộn với giá ngũ cốc giảm và chi phí tăng cao, dẫn đến các biện pháp bảo vệ thị trường nội địa. Đồng thời, các hiện tượng thời tiết cực đoan gây ra mối đe dọa ngày càng tăng đối với sản xuất cây trồng ở các vùng trồng trọt chính của đất nước. Hợp đồng tương lai urê nội địa giảm xuống mức thấp nhất trong 9 tháng, vào đầu tháng 4, đã phục hồi. Vào năm 2020, Trung Quốc là nước xuất khẩu phân bón lớn thứ hai thế giới sau Nga. Nhưng giá cả tăng cao, đặc biệt là sau khi Moscow mở Chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, đã buộc Bắc Kinh phải hạn chế xuất khẩu, điều mà họ định kỳ nới lỏng và thắt chặt tùy theo hoàn cảnh. Vào năm 2023, nước này vẫn là nhà cung cấp urê và phốt phát hàng đầu thế giới.

Trong xu thế phát triển xanh, bền vững, thượng tuần tháng 7/2024, Bộ Năng lượng Mỹ thông báo có kế hoạch chi hàng chục triệu USD cho các công nghệ giúp giảm lượng khí thải từ việc sử dụng phân đạm tổng hợp cho ngô và lúa miến trong sản xuất ethanol. Cơ quan này cho biết, số tiền này sẽ hỗ trợ các dự án giảm lượng phân bón cần thiết cho các trang trại trong khi vẫn duy trì sản lượng.

Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường, lượng khí thải oxit nitơ, một phần đến từ việc sử dụng phân bón nitơ, chiếm khoảng một nửa lượng phát thải. Ngành công nghiệp ethanol đang tìm kiếm cơ hội tăng trưởng khi sự gia tăng của xe điện làm suy yếu thị trường xăng dầu, có khả năng được hưởng lợi từ các chương trình trợ cấp của liên bang và tiểu bang, nếu thành công trong việc giảm lượng khí thải nhiên liệu. “Theo nhận định của tôi, với tầm quan trọng của nông nghiệp đối với ngành năng lượng và nền kinh tế của đất nước, các công nghệ giúp giảm lượng khí thải từ phân bón có liên quan đến ethanol, đồng thời giảm chi phí vận hành và duy trì sản lượng cây trồng cho nông dân Mỹ, là cực kỳ quan trọng”, Evelyn N. Wang - Giám đốc Chương trình Công nghệ Nghiên cứu tiên tiến của Bộ Năng lượng - phát biểu.