Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói về cơ cấu nông nghiệp ứng phó BĐKH

Về chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp để thích ứng biến đổi khí hậu và thích ứng cơ chế thị trường, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết, hiện chúng ta đang tiến hành tái cơ cấu nông nghiệp, đúng là có nhiều áp lực, nhiều điều kiện bắt buộc chúng ta phải tập trung để xử lý trong quá trình tái cơ cấu nông nghiệp, nhưng trong đó nổi lên 2 vấn đề. Một là tính thích ứng biến đổi khí hậu và hai là tính thích ứng với thị trường.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường - Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Kạn phát biểu làm rõ những vấn đề Quốc hội và cử tri cả nước quan tâm. Ảnh: Quốc Khánh

Theo Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, riêng về biến đổi khí hậu 2 năm vừa qua diễn ra cho chúng ta thấy một bức tranh là diễn biến của biến đổi khí hậu cực đoan hơn, gay gắt hơn, có nhiều dị thường hơn kể cả kịch bản chúng ta dự đoán. Đã gây tổn thất nghiêm trọng đến đời sống kinh tế - xã hội của ta.

“Chính vì thế, trong tái cơ cấu nông nghiệp phải coi đây là một nguyên tắc cơ bản để chúng ta tiến hành tái cơ cấu kể cả quy mô ngành hàng quốc gia, quy mô ngành hàng vùng và quy mô ngành hàng địa phương” - Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói.

Về cơ chế thị trường bởi vì sản xuất nông nghiệp của ta không chỉ thỏa mãn nhu cầu trong nước mà còn xuất đi 180 nước với 30 tỷ USD năm vừa qua và năm nay dự kiến 35 tỷ đô la. Như vậy, theo Bộ trưởng, nước ta đã có nền kinh tế mở về nông nghiệp thì chúng ta phải chấp nhận hàng hóa bên ngoài về nông sản vào chúng ta.

Bộ trưởng cũng cho rằng nếu không tính toán kỹ, xác định những sản phẩm lựa chọn mang tính thế mạnh có giá thành phù hợp, có sức cạnh tranh về chất lượng thì không thể chiến thắng được, thậm chí thua trên sân nhà. “Do đó đây là 2 nguyên tắc mang tính chất cơ bản trong tái cơ cấu nông nghiệp của chúng ta hiện nay. Chúng ta có làm được điều này không phải khẳng định nếu tập trung quyết liệt là chúng ta làm được” - Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh.

Về những lợi thế trong biến đổi khí hậu, Bộ trưởng cho rằng BĐKH cũng tạo ra dư địa mới mà nếu biết cách tận dụng chúng ta có thể đưa ra những sản phẩm phù hợp mang tính chất lợi thế cạnh tranh. Ví dụ, đồng bằng sông Cửu Long trước đây vốn tập trung nông sản, lúa gạo, thủy sản, trái cây thì nay chuyển sang thủy sản, trái cây và lúa gạo theo trình tự.

Bởi vì nước biển dâng, thượng nguồn thay đổi, quy luật dòng chảy thay đổi nhưng trên nền tảng nước thì phải lựa chọn đối tượng gì thích ứng nhất với biến động mới thì thủy sản mới lựa chọn lên đầu. Có cơ sở vì một là xu hướng thị trường thế giới tốc độ tăng nhu cầu thủy sản từ 5 đến 7%. chúng ta lựa chọn 2 con điển hình là tôm và cá tra, riêng tôm thế giới này 7 tỷ người, mỗi người ăn một cân là 7 triệu tấn. Trong khi hiện nay mới có 5 triệu tấn cung ứng, rõ ràng một khoảng còn rất lớn.

Vừa qua, Thủ tướng đã trực tiếp chỉ đạo 1 hội nghị xây dựng 1 ngành hàng này thành 1 ngành hàng chủ lực. Đến năm 2025, chúng ta phấn đấu trở thành 1 ngành hàng có giá trị 8 - 10 tỷ USD. Chỗ này hoàn toàn có cơ sở và đây là hướng lựa chọn của 1 ví dụ với vùng biển. Các vùng khác cũng vậy. Ninh Thuận khô hạn, nơi nào táo ngon bằng Ninh Thuận, nơi nào nho ngon bằng Ninh Thuận? Do vậy, từ những tác động của biến đổi khí hậu, nếu chúng ta biết cách lựa chọn đúng đối tượng sản xuất thì chắc chắn chúng ta vẫn thành công trong tái cơ cấu.

Chính vì vậy, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết, vừa qua, trong chương trình tái cơ cấu chung của chúng ta, 3 trục sản phẩm:

Một là trục sản phẩm quốc gia. 10 sản phẩm hiện nay có giá trị xuất khẩu từ 1 tỷ USD trở lên, chúng ta đang rà soát lại hết, tập trung vào những khâu yếu nhất ở những chuỗi sản xuất đó để tác động vào. Ví dụ con cá tra, chúng ta chỉ có 5.000 ha nuôi cá tra, cho ra sản lượng 1,3 triệu tấn. Hiện nay khâu khó phải tập trung là giống chưa tốt, phải tập trung; chế biến ra sản phẩm chưa nhiều, chưa sâu.. Vừa qua rất hoan nghênh An Giang phối hợp cùng Bộ Khoa học, Bộ Nông nghiệp làm tốt khâu giống, hiện nay đảm bảo được khoảng 30%. Thời gian tới chúng tôi giải quyết nốt 100%. Như vậy, đi vào nhóm sản phẩm quốc gia, những gì hiện nay đang vướng mắc, đang tồn tại phải dồn sức vào giải quyết.

Thứ hai là trục sản phẩm của cấp tỉnh. Tất cả các tỉnh đều lựa chọn các sản phẩm mang tính chất quy mô, đặc sản, quy mô sản xuất hàng hóa lớn của tỉnh, ở đâu cũng có xoài Cao Lãnh, rau hoa Đà Lạt, nhãn lồng Hưng Yên, cam Cao Phong của Hòa Bình. Điển hình tỉnh Bắc Giang có 3 sản phẩm chính, chủ lực của tỉnh: Vải thiều 20.000 ha có giá trị sản lượng 50.000 tỷ, riêng gà đồi Yên Thế 15 triệu con có giá trị sản lượng 1.400 tỷ, na của Lục Nam hơn 3.000 ha có giá trị gần 1.000 tỷ. Như vậy, riêng một tỉnh lựa chọn đúng đối tượng ngành hàng, đúng tính chất quy mô của tỉnh, chúng ta cũng có giá trị 6.000 - 7.000 tỷ, gần 500 triệu USD. Chúng tôi được biết Bắc Giang đang phấn đấu thời gian ngắn tới sẽ đưa giá trị tăng gấp đôi của những ngành hàng quy mô cấp tỉnh.

Trục thứ ba chúng ta đang tập trung là trục sản phẩm mỗi làng môt sản phẩm, hay nói đúng hơn là mỗi khu vực của lân cận các xã có đặc thù, đặc sản. Chúng ta có gần 19.000 xã, trải dài 15 vĩ độ, tiểu khí hậu tốt, nông hóa thổ nhưỡng các vùng tốt, lựa chọn những sản phẩm mang tính địa phương, tổ chức ngành hàng cũng theo quy trình đưa nông nghiệp công nghệ cao nhưng quy mô mang tính chất đặc sản.

Về những thông tin khác trong nông nghiệp, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết: Vừa qua Quảng Ninh 3 năm làm OCOP rất tốt, cho đến hôm nay riêng Quảng Ninh đã thành lập được 198 doanh nghiệp và hợp tác xã từ người dân làm chương trình OCOP này, đưa ra 290 sản phẩm, trong đó có 85 sản phẩm đạt cấp độ 5 sao. 5 sao là xuất khẩu được. Trà hoa vàng xuất khẩu được, chả cá mực xuất khẩu được và rất nhiều sản phẩm. Như vậy, cùng lúc 3 nhóm sản phẩm, trục sản phẩm quốc gia, trục sản phẩm cấp tỉnh, trục sản phấm OCOP mới là nguồn sản phẩm. Chúng ta áp dụng công nghệ cao, lựa chọn đối tượng phù hợp, thích ứng biến đổi khí hậu, có tín hiệu thị trường tốt chúng ta tổ chức ngành hàng thì tái cơ cấu nông nghiệp sẽ đi đúng hướng và thành công. Hiện nay chúng ta đang đi theo hướng đó.

Vừa qua chúng tôi rất mừng, chưa bao giờ được sự quan tâm của cả hệ thống chính trị, toàn xã hội, các thành phần kinh tế đến nông nghiệp như giai đoạn này. Đồng chí Tổng Bí thư đi làm việc với nước ngoài đều đề xuất về nông sản. Đồng chí Chủ tịch nước mùng 6 Tết đi tịch điền, đồng chí Chủ tịch Quốc hội lên Lạng Sơn thúc đẩy vùng trồng ớt xuất khẩu của hợp tác xã. Đồng chí Thủ tướng ở bất kỳ diễn đàn nào cũng đề xuất đến nông nghiệp công nghệ cao, tái cơ cấu nông nghiệp đến nông thôn. Các đồng chí lãnh đạo trung ương, cả hệ thống chính trị, đặc biệt chưa giai đoạn nào chúng tôi thấy các đồng chí Thường vụ, Bí thư, Chủ tịch ở tỉnh, thành phố quan tâm nông nghiệp như hiện nay, trực tiếp chỉ đạo.

Một điểm nữa là các doanh nghiệp của chúng ta mặc dù mới chỉ có hơn 4.000 doanh nghiệp nhưng chúng tôi phải khẳng định doanh nghiệp hiện nay vào cuộc đối với khu vực nông nghiệp rất quyết liệt, tất cả các ngành hàng lớn đều có doanh nghiệp lớn của chúng ta. Các mặt hàng, các khu vực chưa khu vực nào có được nhiều doanh nghiệp làm rường cột lớn. Năm nay chúng ta có doanh nghiệp xuất khẩu tới 600-700 triệu đô la, chúng ta có 2 nữ tướng rất giỏi về ngành sữa thứ hạng trên thế giới và Châu Á, điều đó rất tự hào. Ngành nông sản hiện nay doanh nghiệp vào cuộc rất tốt.

Riêng bà con nông dân cũng rất sáng tạo, không có nơi nào cho na ra trên thân cây, vải thiều ra trên thân cây, thủy phi cơ sáng tạo ở Phú Xuyên, ra được máy bừa tầng bùn dày 50 cm vẫn bừa được. Những điểm đó cho thấy một điều đây là chính sách lớn nhất, cả hệ thống chính trị vào cuộc tạo nên sức mạnh vừa qua. Do đó, các hội thảo nước ngoài người ta rất ngạc nhiên một đất nước đất ít, thiên tai nhiều tại sao sản xuất vẫn lớn, thậm chí thừa, tại sao vẫn xuất khẩu như thế. Chúng tôi cho rằng sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, toàn bộ thành phần kinh tế và người dân tạo nên sức mạnh. Kỳ họp thứ tư này là 4 kỳ họp, không bao giờ khu vực nông nghiệp không nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các đại biểu. Chúng tôi cho đây là một sự quan tâm rất tốt…

Ngoài ra, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cũng đề cập đến các lĩnh vực như:  bàn giao quản lý phân bón; Chính sách bảo vệ, phát triển rừng giai đoạn sắp tới; Thâm canh 4,1 ha rừng trồng, rừng sản xuất để đảm bảo lượng gỗ cung cấp cho công nghiệp chế biến; Quỹ dịch vụ môi trường rừng…

Việt Hùng(lược ghi)