Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến: “Đồng bào đang nỗ lực vượt qua chính mình để vươn lên”

Bộ trưởng Chủ nhiệm Ủy ban dân tộc Đỗ Văn Chiến phát biểu tại Hội trường Quốc hội sáng 01/11. Ảnh: Quốc Khánh

Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội và giải trình một số nội dung liên quan đến đề án, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến cho biết, Chính phủ rất chia sẻ với khó khăn của các xã bãi ngang ven biển, địa bàn này rất cần phải được quan tâm đầu tư.

Vì lẽ đó, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 131 ngày 25/1/2017 về việc phê duyệt danh sách các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo giai đoạn 2016-2020.

Điều 2 ghi rõ "Cơ chế quản lý nội dung đầu tư cho các xã đặc biệt bãi ngang ven biển, hải đảo thực hiện theo quyết định tại Quyết định số 1722 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020". Như vậy, theo Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến, các xã bãi ngang ven biển sẽ được điều chỉnh bởi Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.

Mặt khác, tuy cùng là địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, nhưng các yếu tố về tự nhiên, xã hội, phong tục tập quán, văn hóa, sinh kế cũng khác nhau.

Do vậy, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Ban soạn thảo chúng tôi trân trọng đề nghị Quốc hội cho giữ tên của đề án là Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, theo đó ban hành chương trình mục tiêu quốc gia để tổ chức thực hiện.

Về các chỉ tiêu cụ thể đến năm 2025-2030. Đúng như ý kiến các đại biểu nêu, đề xuất chỉ tiêu phải có căn cứ khoa học và thực tiễn, đảm bảo tính khả thi. Quá trình xây dựng đề án chúng tôi cũng đã bám sát vào nguyên tắc này. Qua thảo luận và thẩm tra của Hội đồng Dân tộc của Quốc hội có 3 nhóm ý kiến.

Có một số ý kiến cho rằng chỉ tiêu về thu nhập đến năm 2025 tăng 2 lần là cao, không khả thi; Có một số ý kiến khác cho là chỉ tiêu về giải quyết nhà ở, đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt là thấp, chưa đáp ứng yêu cầu của thực tiễn; Có ý kiến đề nghị là chỉ tiêu về đào tạo nghề cao, khó đạt được.

Báo cáo giải trình về chỉ tiêu thu nhập, Bộ trưởng Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cho biết, qua khảo sát trực tiếp của Ban soạn thảo, hiện nay thu nhập thực tế bình quân một người dân tộc thiểu số khoảng 1,1 đến 1,2 triệu đồng trên một tháng, tương đương với 13-14 triệu đồng một năm.

Nếu đến năm 2020 tăng gấp 2 lần, đạt khoảng 26 đến 28 triệu đồng một năm, dự thảo Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đến năm 2015 nước ta sẽ đạt 5.000 USD bình quân GDP trên đầu người. Chúng tôi đã nghiên cứu Văn kiện Đại hội Đảng bộ của các tỉnh vùng dân tộc thiểu số và miền núi với quyết tâm của các tỉnh rất cao.

Năm 2020 so với 2015 Cao Bằng đề nghị tăng 2,1 lần, Quảng Ninh 2,2 lần, Hà Giang 1,85 lần, Hòa Bình 2,1 lần, Quảng Bình 2,5 lần, Ninh Thuận 2 lần, Gia Lai 2,1 lần, Sóc Trăng 1,8 lần, Bạc Liêu 2,1 lần.

Chương trình Tam Nông xác định thu nhập của cư dân nông thôn tại Nghị quyết 26 Ban Chấp hành Trung ương Đảng sau 10 năm tăng 2,5 lần nhưng vừa qua tổng kết là tăng 3,8 lần bình quân là 1,9 lần trên 5 năm. Do vậy, Ban soạn thảo trân trọng đề nghị cho giữ khoảng hai lần để từng hộ, từng thôn, xã quyết tâm phấn đấu và hàng năm có kiểm điểm thì như vậy mới có thể thực hiện được…

Về trọng tâm, trọng điểm cần ưu tiên, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến cho biết, Ban soạn thảo thống nhất ý kiến các đại biểu, Báo cáo thẩm tra của Hội đồng Dân tộc khi xây dựng chương trình mục tiêu quốc gia sẽ xác định trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên theo hướng giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, quy hoạch, sắp xếp ổn định dân cư, phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp gắn với sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị, đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất và đời sống của nhân dân, phát triển nâng cao nguồn nhân lực, chăm sóc sức khỏe sinh sản phụ nữ, phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em, bảo tồn và phát huy văn hóa gắn với phát triển du lịch…

Về tiêu chí phân định vùng dân tộc thiểu số và miền núi, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến cho biết, hiện nay, phân định vùng dân tộc thiểu số và miền núi do Thủ tướng Chính phủ quyết định, chia làm 3 khu vực, khu vực 3 là các xã đặc biệt khó khăn, khu vực 2 là các xã còn một số khó khăn, khu vực 1 là các xã bước đầu phát triển. Ngoài các xã còn xác định thôn đặc biệt khó khăn, nguồn lực đầu tư chủ yếu là ưu tiên cho khu vực 3, xã, thôn đặc biệt khó khăn. Như vậy, hiểu theo nghĩa rộng thì phân định vùng dân tộc thiểu số và miền núi cũng là chính sách dân tộc.

“Do vậy, Ban soạn thảo sẽ báo cáo Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ để trình Quốc hội phê duyệt hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phân định vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Trong đó, chúng tôi rất cảm ơn 1 đại biểu đã chỉ ra xã CT 229 là một xã mà thực tế trong báo cáo chúng tôi chưa tư duy đến” – Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến thông tin.

Về các chính sách đưa vào chương trình mục tiêu quốc gia, Bộ trưởng cho biết, Ban soạn thảo tiếp thu ý kiến các đại biểu để phân tích sâu sắc hơn những chính sách nào tiếp tục thực hiện, những chính sách nào sẽ không tiếp tục thực hiện.

Về kinh phí thực hiện đề án. Căn cứ vào khoản 2 Điều 19 của Luật Đầu tư công khi xây dựng chương trình mục tiêu quốc gia trước khi trình Chính phủ để Chính phủ trình Quốc hội sẽ phải thành lập Hội đồng thẩm định quốc gia do Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm chủ tịch hội đồng, khi đó sẽ xác định cụ thể tổng mức đầu tư phân kỳ hàng năm, nguồn vốn.

Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến cảm ơn ý kiến của một đại biểu phát biểu và cho biết rất quan tâm đến tín dụng chính sách xã hội để thực hiện mở rộng vay đến các dự án sản xuất để hỗ trợ nông dân. Đảm bảo sự ưu tiên và phù hợp với khả năng nguồn lực. “Đồng chí Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng đã có chỉ đạo với chúng tôi là tính thế nào thì tính nhưng cộng lại chỉ có tăng lên, không có giảm so với giai đoạn vừa qua” – Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến nói.

Về tổ chức thực hiện đề án, theo Bộ trưởng sẽ đảm bảo nguyên tắc có trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả, thu gọn đầu mối, giảm thủ tục hành chính, công khai, dân chủ, minh bạch, có sự giám sát và thực hiện của người dân, chính quyền cấp tỉnh quyết định điều hành thực hiện dự án phù hợp với địa phương, lấy đồng bào làm chủ thể, dân cần, dân bàn, dân làm, dân hưởng lợi, cán bộ chỉ hướng dẫn, giúp đỡ và chúng ta không thể làm thay người dân.

Cuối bài phát biểu của mình, Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến thông tin, từ đầu năm 2019 Bộ Chính trị đã chỉ đạo tổng kết Nghị quyết 24 về công tác dân tộc, đồng thời ban hành Kết luận của Bộ Chính trị tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 24 về công tác dân tộc trong tình hình mới, cho chủ trương xây dựng chương trình mục tiêu quốc gia phát triển bền vững kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.

Theo Bộ trưởng, hôm nay Quốc hội dành trọn một buổi để thảo luận đề án do Chính phủ trình, đó là sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước, là tình cảm sâu nặng dành cho đồng bào vùng dân tộc thiểu số và miền núi, bao gồm cả đồng bào dân tộc Kinh. Hơn 14 triệu đồng bào dân tộc thiểu số rất vui mừng, phấn khởi đang hướng về hội trường Diên Hồng với lòng biết ơn trời biển đối với công lao của Đảng và Nhà nước, với niềm tin sâu sắc Quốc hội sẽ phê duyệt đề án và chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia, dành thêm nguồn lực đầu tư để đồng bào bớt đi một phần khó khăn, vất vả.

“Cùng với sự đầu tư, giúp đỡ của Nhà nước, đồng bào cũng đang nỗ lực vượt qua chính mình để vươn lên trong cuộc sống. Chúng ta rất vui khi mới đây gần 500 hộ dân tộc thiểu số ở Nghệ An, Thanh Hóa, Quảng Ninh tự nguyện viết đơn xin ra khỏi danh sách hộ nghèo, đó là một nguồn lực nội sinh mới hứa hẹn sự thành công của đề án… Chúng tôi xin nghiêm túc tiếp thu tối đa ý kiến trách nhiệm, tâm huyết, xác đáng của các đại biểu để hoàn thiện và tổ chức thực hiện đề án tốt nhất ” – Bộ trưởng Đỗ Văn Chiến nhấn mạnh.