Bình Định kiến nghị Thủ tướng miễn tiền sử dụng đất tái định cư cho các hộ đồng bào dân tộc thiểu số
Vừa qua, UBND tỉnh Bình Định đã kiến nghị đến Thủ tướng Chính phủ về việc miễn tiền sử dụng đất ở cho các hộ đồng bào dân tộc thiểu số của xã An Dũng, huyện An Lão thuộc diện tái định cư dự án Hồ chứa nước Đồng Mít.
An cư cho gần 500 hộ dân bị ảnh hưởng
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Nguyễn Tuấn Thanh, Dự án Hồ chứa nước Đồng Mít là dự án phải xây dựng Khung chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Theo nội dung Khung chính sách đã được phê duyệt, tiến hành xây dựng 2 khu tái định cư tập trung, tạo quỹ đất để bố trí tái định cư cho các hộ gia đình của xã An Dũng, huyện An Lão bị thu hồi đất ở, đảm bảo tất cả các hộ bị thu hồi đất ở sẽ được giao lại đất ở tại khu tái định cư với diện tích không quá 500m2/hộ (là hạn mức giao đất tại xã vùng cao, huyện An Lão).
Cụ thể, mỗi lô đất ở có diện tích từ 420m2/lô đến 480m2/lô, bình quân 450m2/lô. Các hộ gia đình là đồng bào dân tộc thiểu số sẽ được miễn tiền sử dụng đất ở theo quy định tại Điều 11 Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ Quy định về thu tiền sử dụng đất.
“Chủ trương giao đất ở tái định cư trong hạn mức và miễn tiền sử dụng đất đã nhận được sự đồng thuận rất cao của các hộ gia đình bị thu hồi đất ở là hộ đồng bào dân tộc thiểu số của xã An Dũng nói riêng và toàn thể nhân dân trong vùng dự án nói chung, góp phần quan trọng thực hiện thành công công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của dự án”, ông Nguyễn Tuấn Thanh khẳng định.
Theo Phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của toàn dự án đã được phê duyệt, có 477 hộ gia đình thuộc 4 thôn của xã An Dũng nằm trong khu vực lòng hồ - Hồ chứa nước Đồng Mít phải di dời về khu tái định cư của dự án, trong đó có 400 hộ đã được Nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở tại nơi ở cũ, gồm 180 hộ có đất hình thành trước ngày 15/10/1993, thuộc diện công nhận đất ở và 220 hộ được xét giao đất ở theo kế hoạch sử dụng đất hàng năm của huyện An Lão. Đến tháng 12/2020, đã thực hiện hoàn thành việc giao đất ở cho các hộ bị thu hồi đất; tất cả các hộ đã hoàn thành xây dựng nhà ở và ổn định cuộc sống tại nơi ở mới.
Dự án Hồ chứa nước Đồng Mít (xã An Trung, huyện An Lão) có tổng mức đầu tư hơn 2.142 tỷ đồng, thời gian thực hiện từ năm 2017-2022. Dự án gồm 2 hợp phần: Hợp phần Xây dựng công trình do Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 6 làm chủ đầu tư với kinh phí hơn 1.409 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2017 - 2020; Hợp phần Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư do Ban Quản lý dự án Nông nghiệp và PTNT Bình Định làm chủ đầu tư với tổng kinh phí hơn 733 tỷ đồng, từ nguồn ngân sách Trung ương (600 tỷ đồng) và từ ngân sách tỉnh (hơn 133 tỷ đồng).
Cần tháo gỡ vướng mắc
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định cho biết, từ tháng 11/2022 đến nay, Ban Quản lý dự án Nông nghiệp và PTNT Bình Định cùng với UBND huyện An Lão và các đơn vị có liên quan đã và đang thực hiện công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ tái định cư của dự án nhưng gặp vướng mắc, đó là việc xác định nghĩa vụ tài chính của người được giao đất. Cụ thể, khi xét duyệt hồ sơ miễn tiền sử dụng đất cho các hộ tái định cư của dự án thì ngành thuế không đồng ý miễn tiền sử dụng đất cho các hộ đồng bào dân tộc thiểu số được giao đất tái định cư; không có quy định miễn, giảm tiền sử dụng đất khi Nhà nước giao đất tái định cư đối với trường hợp Nhà nước thu hồi đất theo quy định của pháp luật về đất đai.
Theo ý kiến của Tổng cục Thuế thì các văn bản quy định pháp luật về đất đai hiện hành không có quy định cụ thể về việc miễn, giảm tiền sử dụng đất khi Nhà nước giao đất tái định cư đối với hộ đồng bào dân tộc thiểu số nên không có cơ sở để thực hiện miễn, giảm. Tuy nhiên, trong công tác tái định cư của dự án Hồ chứa nước Đồng Mít, hộ bị thu hồi đất không được bồi thường đất bằng tiền mà chỉ thực hiện cấp đổi đất; đối tượng được giao đất là hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn (xã An Dũng, huyện An Lão), việc giao đất tái định cư cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số của dự án Hồ chứa nước Đồng Mít được xem như là việc thực hiện chính sách của Nhà nước về đất ở vì hộ bị thu hồi đất nhưng không được bồi thường về đất. Trong trường hợp này, các hộ được giao đất ở có cơ sở để được miễn tiền sử dụng đất vì phù hợp với quy định tại Khoản 1 Điều 11 Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ và Khoản 3 Điều 13 Thông tư số 76/2014/TT-BTC ngày 16/6/2014 của Bộ Tài chính.
Như vậy, việc miễn tiền sử dụng đất khi giao đất ở cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số bị ảnh hưởng bởi dự án Hồ chứa nước Đồng Mít là trường hợp chưa được quy định (trường hợp khác), việc xem xét, miễn tiền sử dụng đất sẽ do Thủ tướng Chính phủ quyết định theo quy định tại Khoản 5 Điều 11 Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ.
Tất cả hộ tái định cư của dự án Hồ chứa nước Đồng Mít bị thu hồi toàn bộ đất ở, không còn thửa đất ở nào khác trên địa bàn xã An Dũng, thuộc diện bị giải tỏa trắng, cho nên dù trước đây, khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu các hộ đã được miễn tiền sử dụng đất theo quy định nhưng thửa đất ở duy nhất của họ nay đã bị thu hồi và không được bồi thường, do đó khi Nhà nước giao đất tái định cư có thể được xem là giao lần đầu, đảm bảo nguyên tắc thực hiện miễn tiền sử dụng đất theo quy định tại Khoản 1 Điều 10 Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ. Mặt khác, theo Luật Đất đai 2024 đã được ban hành và sẽ sớm áp dụng trong thời gian tới thì trách nhiệm của Nhà nước về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số, tại Điểm a, Khoản 3 Điều 16 có quy định: đối với các hộ đồng bào dân tộc thiểu số, thuộc diện hộ nghèo đã được Nhà nước giao đất ở trước đây nhưng nay không còn đất ở thì sẽ được giao tiếp đất ở và được miễn, giảm tiền sử dụng đất, đây cũng là cơ sở để xem xét, thực hiện miễn tiền sử dụng đất ở cho các hộ đồng bào dân tộc thiểu số của xã An Dũng, huyện An Lão thuộc diện tái định cư dự án Hồ chứa nước Đồng Mít.
Với tiêu chí nơi ở mới tốt hơn nơi ở cũ, người bị thu hồi đất được giao lại đất ở tại khu tái định cư có cơ sở hạ tầng được đầu tư đồng bộ; các lô đất ở được quy hoạch có vị trí và diện tích tốt hơn, cao hơn nơi cũ và đặc biệt là được miễn tiền sử dụng đất khi Nhà nước giao đất ở, do vậy chủ trương này nhận được sự đồng thuận rất cao từ ngày đầu triển khai dự án. Vì vậy các hộ dân mới chấp nhận từ bỏ chỗ ở duy nhất để nhường đất thực hiện dự án. Mặt khác, khi thu hồi đất, Nhà nước không thực hiện bồi thường bằng tiền, đối tượng được giao đất lại là hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn (huyện nghèo duy nhất của tỉnh Bình Định) nên các hộ gia đình được giao đất không có tiền để nộp tiền sử dụng đất.
Với những vướng mắc như trên và từ ý kiến tham gia của các ngành, cơ quan chuyên môn của tỉnh, UBND tỉnh Bình Định đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép miễn tiền sử dụng đất cho tất cả các hộ tái định cư dự án Hồ chứa nước Đồng Mít là hộ dân tộc thiểu số thuộc xã An Dũng, huyện An Lão.
