Bảo đảm an ninh môi trường trong tình hình mới

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Ở nước ta, biến đổi khí hậu, nước biển dâng là một thách thức lớn, đe dọa nghiêm trọng mục tiêu phát triển bền vững và sinh kế của người dân. Quốc tế cảnh báo Việt Nam là một trong 5 quốc gia ở khu vực châu Á phải chịu nhiều hậu quả nhất do biến đổi khí hậu, nước biển dâng. Biến đổi khí hậu đã và tiếp tục tác động mạnh hơn đến cuộc sống và kế sinh nhai của người dân, làm suy giảm tài nguyên thiên nhiên, thay đổi cấu trúc xã hội, kết cấu hạ tầng của nền kinh tế và gây ra những bất ổn chính trị - xã hội. Biến đổi khí hậu và nước biển dâng đang đẩy nhiều người dân vào tình trạng nguy hiểm, mất sinh kế hoặc buộc phải rời bỏ nhà cửa, ruộng vườn đến khu vực khác sinh sống.

Tranh chấp tài nguyên nước trong khu vực tiềm ẩn nhiều nguy cơ xung đột. Trong tương lai gần, nếu các quốc gia có quyền lợi gắn với các dòng sông chung với nước ta cố tình triển khai các dự án phát triển một cách thiếu trách nhiệm với các nước liên quan, tranh chấp tài nguyên nước giữa Việt Nam và các nước trong khu vực càng trở nên gay gắt, nghiêm trọng.

Bên cạnh đó, ở nước ta, các hành vi “xâm lược sinh thái” đang diễn biến rất phức tạp và rất khó kiểm soát. Các tổ chức tội phạm về môi trường trong nước móc nối với một số cán bộ, các ngành chức năng, lợi dụng sơ hở, thiếu sót, bất cập trong hệ thống pháp luật và yếu kém trong quản lý kinh tế, quản lý xã hội, thực hiện nhiều hành vi tiếp tay cho các cuộc “xâm lược sinh thái” của nước ngoài, như nhập khẩu phế liệu công nghiệp, biến nước ta thành bãi rác công nghiệp của thế giới; nhập nông sản có hóa chất độc hại gây hại sức khỏe cộng đồng; du nhập các loài sinh vật lạ làm mất cân bằng sinh thái và hủy hoại môi sinh…

Mặt khác, sự yếu kém về nhận thức và trách nhiệm của mỗi con người, mỗi tổ chức, sự thúc bách về chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế bằng mọi giá, bất chấp hậu quả về môi trường làm cho mâu thuẫn giữa nhu cầu phát triển với mục tiêu bảo vệ môi trường ngày càng trầm trọng chính là mối đe dọa trực tiếp đến an ninh môi trường quốc gia.

Để chủ động làm giảm nhẹ các nguy cơ đe dọa an ninh môi trường, Bộ TN&MT đã đưa Nghiên cứu xác định các chỉ số an ninh môi trường, đề xuất khung chính sách và giải pháp quản lý, ứng phó làm nhiệm vụ trọng tâm. Mục tiêu của nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về vấn đề an ninh môi trường của các nước trên thế giới cũng như Việt Nam.

Đồng thời, xây dựng bộ tiêu chí và xác định được các chỉ số an ninh môi trường phù hợp với điều kiện Việt Nam; từ đó đề xuất khung chính sách, giải pháp và cơ chế ứng phó, đảm bảo an ninh môi trường Việt Nam.

Lan Anh - Khải Minh