Tai nạn chết người tại mỏ đá Công ty Thông Đạt (Hà Nam): Không thể đổ lỗi cho thiên tai

Năm 2017, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đã từng chỉ ra hàng loạt các vi phạm và cảnh báo mất an toàn lao động tại mỏ khai thác đá của Công ty Thông Đạt.

Tai nạn chết nhiều người: Doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm Luật Bảo hiểm xã hội?

Vụ tại nạn đau lòng xảy ra cuối tháng 3/2020 tại mỏ đá của Công ty CP khai thác chế biến khoáng sản Thông Đạt (Công ty Thông Đạt) thuộc Thung Bầu tại thị trấn Kiện Khê, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam như một sự tất yếu. Bởi trước đó, việc khai thác đá tại Công ty Thông Đạt đã dính nhiều sai phạm và từng bị cơ quan chức năng kiểm tra, cảnh báo.

Nguyên nhân của vụ tai nạn, đá đè chết người không phải đá "ở trên trời" rơi xuống, mà lăn từ trên đỉnh núi của mỏ đá Công ty Thông Đạt xuống là do doanh nghiệp đã nổ mìn, đánh đá để khai thác đá, núi đá bị om, vách đá mất liên kết; đá không có chân để đỡ, đương nhiên đá lở, đá rơi. Như vậy, nguyên nhân chết người là tại con người gây ra. 

Ghi nhận tại mỏ đá cho thấy, Công ty Thông Đạt khai thác có nhiều đá om, đá treo vô cùng nguy hiểm.

Danh tính các nạn nhân được xác định là Lường Văn K. (SN 1982, tại xã Mường Bám, huyện Thuận Châu, Sơn La), thợ khoan; Nguyễn Quý C. (SN 1973, tại xã Thanh Hương, huyện Thanh Liêm, Hà Nam), thợ lái máy xúc. 

Được biết, những người tử nạn không được doanh nghiệp đóng bảo hiểm. Ông Nguyễn Anh Dũng, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội huyện Thanh Liêm (Hà Nam), cho biết: Qua kiểm tra, rà soát tại BHXH huyện Thanh Liêm, đến ngày 31/3/2020 Công ty Thông Đạt có đóng BHXH cho 18 người, nhưng không có tên của 2 lao động tử vong hôm 25/3/2020 tại mỏ đá của Công ty này. 

“Bảo hiểm xã hội chỉ tham gia trên một đầu mối, tức là nếu Công ty Thông Đạt có trên 18 lao động đã được đóng bảo hiểm này thì những người còn lại chưa được đóng BHXH chứ không thể đóng ở đâu được”, ông Dũng nói.

Ông Nguyễn Anh Dũng, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội huyện Thanh Liêm (Hà Nam) cung cấp thông tin cho phóng viên Báo TN&MT về 2 trường hợp tử nạn không được đóng BHXH tại huyện Thanh Liêm; không được nộp tiền bảo hiểm tai nạn lao động, bảo hiểm thất nghiệp theo quy định pháp luật.

Ông Nguyễn Anh Dũng cũng khẳng định: “Chắc chắn là 2 lao động tử vong tại Công ty Thông Đạt hôm 25/3 chưa được đóng BHXH, tức là Công ty trốn đóng bảo hiểm. Đặt ra giả thiết nếu 2 lao động này có đóng BHXH ở bất kì đâu cũng vẫn phải khai báo BH thất nghiệp và BH tai nạn lao động tại bảo hiểm huyện Thanh Liêm. Còn nếu không khai báo thì dù có đóng BHXH ở bất cứ đâu cũng sẽ mất quyền lợi người lao động và doanh nghiệp vi phạm pháp luật”, ông Dũng khẳng định.

Như vậy, Công ty Thông Đạt đã có dấu hiệu vi phạm pháp luật về Luật Bảo hiểm xã hội, làm ảnh hưởng quyền lợi của người lao động.

Công ty Thông Đạt từng dính nhiều vi phạm

Xây dựng cơ bản mỏ không đúng, không đảm bảo tiến độ và khối lượng; Chiều cao khai thác, góc nghiêng sườn tầng khai thác đã vượt quá mức độ so với tính toán; Nhiều vị trí đá treo sau nổ mìn, vị trí dễ trượt lở có nguy cơ mất an toàn; mở vỉa ra ngoài ranh giới được cấp phép; Thông tin, số liệu trên bản đồ, mặt cắt thể hiện chưa đầy đủ; Chưa lập dự án cải tạo, phục hồi môi trường; Chưa thực hiện đúng tần suất quan trắc môi trường… là những vi phạm của Công ty Thông Đạt đã từng được Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam chỉ ra trong Kết luận thanh tra số 3498/KLTTr-ĐCKS hồi tháng 11/2017. 

Công ty Thông Đạt không thực hiện khai thác đá theo phương thức cắt tầng mà thay vào đó khai thác đá theo vách núi dựng đứng.

Cụ thể trong Kết luận thanh tra số 3498/KLTTr-ĐCKS ngày 03/11/2017, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam chỉ rõ: Công ty Thông Đạt xây dựng cơ bản mỏ không đúng và không bảo đảm tiến độ và khối lượng đã xác định trong dự án đầu tư khai thác khoáng sản, thiết kế kỹ thuật thi công đã được phê duyệt; Chiều cao tầng khai thác góc nghiêng sườn tầng khai thác đã vượt mức so với tính toán trong thiết kế kỹ thuật thi công đã phê duyệt. Tại khai trường có một vài vị trí đá treo sau nổ mìn, vị trí dễ trượt lở có nguy cơ mất an toàn; Năm 2016, Công ty làm đường mở vỉa ra ngoài ranh giới được cấp phép khai thác; Lập bản đồ hiện trạng, bản vẽ mặt cắt hiện trạng khu vực được phép khai thác khoáng sản nhưng có một số thông tin, số liệu trên bản đồ, mặt cắt thể hiện chưa đủ theo quy định. Cập nhật bản đồ hiện trạng, bản vẽ mặt cắt hiện trạng khu vực được phép khai thác khoáng sản chưa đúng theo quy định; Chưa hoàn thành việc lập dự án cải tạo phục hồi môi trường theo quy định; Chưa có giấy xác nhận việc đã thực hiện hoàn thành các công trình, biện pháp bảo vệ môi trường; Chưa thực hiện đúng tần suất quan trắc môi trường năm 2015, 2016 theo báo cáo ĐTM; Chưa có báo cáo định kỳ quản lý chất thải nguy hại gửi cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền theo quy định.

Trong kết luận thanh tra cũng nêu rõ trong thời hạn 90 ngày kể từ khi ban hành kết luận thanh tra, Công ty có trách nhiệm khắc phục các tồn tại, vi phạm nêu trên. Thế nhưng cho đến nay đã hơn 2 năm cơ quan thẩm quyền ban hành kết luận, song theo ghi nhận của PV Báo Tài nguyên và Môi trường, tại khu vực mỏ khai thác của Công ty Thông Đạt vẫn được khai thác theo vách dựng đứng, có nhiều đá om và đá treo sau quá trình nổ mìn. Nhiều vị trí có thể đã khai thác vượt so với cao độ quy định trong giấy phép khai thác.

Trước những sai phạm đã và đang diễn ra trong quy cách khai thác tại mỏ đá của Công ty Thông Đạt được cơ quan chức năng có thẩm quyền chỉ ra, cảnh báo trước đây thì tai nạn là biểu hiện rõ nét của sự vi phạm về mất an toàn lao động; không thể đổ lỗi vụ tai nạn xảy ra tại mỏ đá hôm 25/3/2020 khiến ít nhất 2 lao động tử vong là do thiên tai mà chỉ có thể là do “nhân tai” đã làm sai so với các quy định của nhà nước dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, thương tâm.

Đề nghị cơ quan chức năng khẩn trương kết luận thanh tra, xử lý nghiêm những sai phạm, làm bài học cho việc chấp hành pháp luật về an toàn trong khai thác tài nguyên, khoáng sản.

Báo Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục thông tin!

Việt Linh - Xuân Vũ