Đánh thức bản Ven
(TN&MT) - Những ngày đầu năm, trong không khí se lạnh còn phảng phất mùi đất ẩm, tôi đặt chân đến bản Ven
Những ngày đầu năm, trong không khí se lạnh còn phảng phất mùi đất ẩm, tôi đặt chân đến bản Ven - một ngôi làng nhỏ yên bình của người dân tộc Cao Lan, nằm ẩn mình giữa núi rừng Yên Thế, Bắc Giang. Đường vào bản hiện lên như một bức tranh thủy mặc, với những rặng chè xanh mướt, rừng phấn vươn cao, và những mái nhà sàn cổ kính.
1. Bản Ven không chỉ là một địa danh, mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống của người Cao Lan. Nhưng điều làm tôi ấn tượng nhất không chỉ là vẻ đẹp hoang sơ mà còn là sự thay đổi mạnh mẽ trong cách tư duy phát triển kinh tế của người dân nơi đây - sự dung hòa hoàn hảo giữa việc bảo tồn bản sắc văn hóa và phát triển du lịch cộng đồng.
Bản Ven được hình thành từ hơn 300 năm trước, là nơi sinh sống chủ yếu của người dân tộc Cao Lan. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, ngôi làng này vẫn giữ được những nét đặc sắc nguyên bản. Những mái nhà sàn lợp lá cọ, những con đường nhỏ quanh co dẫn đến những cánh đồng ruộng bậc thang hay vườn chè xanh ngút ngàn đều mang lại cảm giác gần gũi và yên bình.
Dẫn tôi đi dạo quanh bản, anh Ngô Cao Kiên - người sáng lập Công ty Cổ phần Du lịch Cộng đồng Bản Ven Xanh chia sẻ với chúng tôi về tâm huyết và tình yêu với quê hương để xây dựng bản Ven thành một điểm đến hấp dẫn không chỉ với du khách trong nước mà cả quốc tế như ngày nay.
“Chúng tôi không muốn chỉ làm du lịch, mà muốn kể câu chuyện của bản Ven thông qua từng chi tiết nhỏ,” anh Kiên cho hay. Từ năm 2016, với sự hỗ trợ của Nhà nước và các chương trình kích cầu, bản Ven đã bắt đầu hành trình thay đổi. Hợp tác xã Thân Trường - tiền thân của công ty du lịch hiện tại - đã biến những mái nhà sàn cũ thành nơi lưu trú đầy đủ tiện nghi nhưng vẫn giữ nguyên nét cổ kính. Cùng với đó, các sản phẩm du lịch như hái chè, nấu chè và thưởng thức món ăn truyền thống giúp du khách hiểu hơn về đời sống của người Cao Lan.
2. Mùa xuân ở bản Ven mang một vẻ đẹp kỳ diệu. Những nương chè bậc thang như khoác lên mình chiếc áo xanh mới, óng ánh dưới ánh nắng ban mai. Những cô gái Cao Lan đeo gùi, thoăn thoắt đôi tay hái từng búp chè non mềm không chỉ là hình ảnh lao động mà còn là biểu tượng của sự cần cù và khéo léo.
“Được trải nghiệm công việc hái chè cùng chị em trong bản, tôi khéo léo lựa từng lá chè xanh để cho vào gùi. Thu hoạch chè bằng tay giúp lá chè giữ được chất lượng tốt nhất, mang đến hương vị tự nhiên và tinh tế,” chị Mai - một người dân bản Ven giải thích.
Khi tôi hỏi về phong tục truyền thống của người Cao Lan, chị Mai mỉm cười, đôi mắt ánh lên niềm tự hào: “Người Cao Lan chúng tôi có nhiều phong tục độc đáo, nhưng đặc biệt nhất có lẽ là điệu hát Sình ca và các nghi lễ trong ngày Tết cổ truyền. Hát Sình ca không chỉ là cách để trai gái tìm hiểu nhau mà còn là cách người dân truyền lại những câu chuyện, bài học về cuộc sống. Trong các dịp lễ, Tết, hay cả khi làm đồng, hát Sình ca luôn vang vọng khắp bản, mang lại niềm vui và gắn kết cộng đồng”.
Tôi tò mò về cách họ đón Tết, và chị Mai tiếp tục kể: “Tết của người Cao Lan là dịp quan trọng nhất trong năm, bắt đầu từ ngày 28 tháng Chạp. Các gia đình sẽ dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, chuẩn bị bánh chưng, bánh dày và các món truyền thống như thịt gác bếp, xôi ngũ sắc. Đêm giao thừa, chúng tôi làm lễ cúng tổ tiên, mời ông bà về ăn Tết cùng con cháu. Đặc biệt, người Cao Lan còn có tục thờ cúng thổ công để cầu mong mùa màng bội thu và bình an cho bản làng”.
Khi nói về việc giữ gìn bản sắc văn hóa trong bối cảnh hiện đại, chị Mai trầm ngâm: “Cuộc sống hiện nay đã thay đổi nhiều, nhưng chúng tôi luôn cố gắng truyền dạy cho con cháu những giá trị truyền thống. Bản sắc dân tộc không chỉ nằm ở trang phục, phong tục, mà còn ở cách chúng ta sống và trân trọng nguồn cội. May mắn là chính quyền và các tổ chức đã hỗ trợ rất nhiều trong việc quảng bá văn hóa dân tộc Cao Lan, giúp các thế hệ trẻ hiểu và tự hào về nguồn gốc của mình”.
Bên cạnh những nương chè, rừng phấn của bản Ven là một điểm đến không thể bỏ qua. Những cây phấn cao lớn, thân phủ đầy bột trắng, tạo nên một không gian vừa thơ mộng vừa huyền bí. Nằm giữa rừng là các lều và bungalow hiện đại, được thiết kế hài hòa với thiên nhiên.
Bản Ven không chỉ là nơi lưu giữ văn hóa mà còn là hình mẫu tiêu biểu về phát triển du lịch bền vững. Nhờ sự nỗ lực của cộng đồng và sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng, bản Ven đã và đang trở thành một điểm đến yêu thích cho những ai muốn tìm về với thiên nhiên và sự thanh bình. Việc đầu tư mở rộng khu du lịch, xây dựng thêm các công trình như cầu treo, vườn hoa, và trang trại hữu cơ không chỉ tạo việc làm cho người dân mà còn mang lại trải nghiệm đa dạng hơn.
3. Trong chuyến đi lần này, tôi đã có cơ hội trò chuyện với ông Nguyễn Văn Tuyền - Phó Chủ tịch UBND huyện Yên Thế về vai trò và định hướng phát triển của bản Ven trong chiến lược phát triển du lịch của huyện. Ông Tuyền chia sẻ với tôi bằng sự tự hào: “Bản Ven là một trong những điểm sáng về du lịch cộng đồng không chỉ của Yên Thế mà còn của cả tỉnh Bắc Giang. Cái độc đáo của bản Ven chính là khả năng giữ gìn được bản sắc văn hóa truyền thống trong khi vẫn tạo ra những giá trị kinh tế mới từ du lịch. Những nét đẹp cổ xưa như nhà sàn, điệu hát Sình ca, hay cách người dân làm chè thủ công đều là những tài sản quý giá mà chúng tôi muốn bảo tồn và phát huy. Đây không chỉ là lợi thế mà còn là trách nhiệm của chúng tôi trong việc gắn kết giữa phát triển kinh tế và bảo tồn văn hóa dân tộc”.
Khi được hỏi về định hướng phát triển sắp tới, ông Tuyền nhấn mạnh: “Huyện đã và đang tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng để kết nối bản Ven với các điểm đến khác trong vùng, giúp du khách dễ dàng tiếp cận hơn. Bên cạnh đó, chúng tôi khuyến khích các mô hình kinh doanh du lịch bền vững, đặc biệt là các sản phẩm thân thiện với môi trường như chè hữu cơ và các dịch vụ lưu trú xanh. Sự thành công của bản Ven chính là minh chứng cho sự hợp tác chặt chẽ giữa người dân, doanh nghiệp, và chính quyền địa phương. Trong tương lai, chúng tôi kỳ vọng bản Ven sẽ không chỉ là một điểm đến du lịch mà còn là biểu tượng của sự đổi mới trong tư duy phát triển cộng đồng”.
Lời chia sẻ của ông Tuyền không chỉ cho thấy tầm nhìn chiến lược mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của chính quyền địa phương trong việc đưa bản Ven trở thành một điểm đến tiêu biểu của du lịch bền vững.
Rời bản Ven khi ánh hoàng hôn buông xuống, tôi mang theo những ấn tượng sâu sắc về một ngôi làng nhỏ bé nhưng tràn đầy sức sống. Mùa xuân đã mang đến cho bản Ven một sức sống mới - không chỉ trong cảnh sắc mà còn trong tư duy và cách làm kinh tế của người dân. Đây chính là minh chứng sống động cho sự hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, giữa truyền thống và hiện đại.
Mùa xuân trên bản Ven - không chỉ là câu chuyện của thiên nhiên, mà còn là câu chuyện của con người và những giấc mơ.
