Sửa đổi Luật Tổ chức Chính phủ: Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền

Hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước

Trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, mục tiêu sửa đổi nhằm hoàn thiện quy định về tổ chức và hoạt động của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các thành viên Chính phủ. Đồng thời, dự án Luật tạo cơ sở pháp lý để đổi mới, tinh gọn bộ máy hành chính theo hướng hiệu lực, hiệu quả, thúc đẩy Chính phủ kiến tạo phát triển, phù hợp với yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Theo dự thảo, Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) gồm 5 chương, 35 điều, giảm 2 chương và 15 điều so với luật hiện hành. Nội dung sửa đổi tập trung vào việc hoàn thiện quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ trong mối quan hệ với các cơ quan trung ương và địa phương, cũng như cơ chế phối hợp giữa Chính phủ với Quốc hội, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Liên quan đến cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh sự cần thiết của việc sắp xếp bộ máy hành chính hợp lý, bảo đảm sự ổn định để Chính phủ hoạt động hiệu quả ngay từ đầu nhiệm kỳ. Theo phương án đề xuất, Chính phủ nhiệm kỳ mới dự kiến gồm 14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ.

Đảm bảo đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật Tổ chức Chính phủ, đồng thời đánh giá cao sự chuẩn bị kỹ lưỡng của cơ quan soạn thảo. Tuy nhiên, do dự án Luật có mối liên hệ chặt chẽ với các luật khác như Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân…, ông đề nghị tiếp tục rà soát để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Ủy ban Pháp luật cũng đề xuất làm rõ hơn các quy định về phân cấp, ủy quyền, nguyên tắc phân định thẩm quyền, cũng như trách nhiệm của các cơ quan trong hệ thống hành chính nhằm tránh tình trạng chồng chéo hoặc đùn đẩy trách nhiệm.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền

Tại phiên họp, các ý kiến tán thành sửa đổi toàn diện Luật Tổ chức Chính phủ nhằm thể chế hóa kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng về tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ; thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; tiếp tục thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật....

Đồng thời, các đại biểu tập trung cho ý kiến về một số nội dung trọng tâm liên quan tới quy định về nguyên tắc phân định thẩm quyền; phân cấp, ủy quyền; điều khoản chuyển tiếp, quan hệ của Chính phủ với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội...

Phát biểu chỉ đạo tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, hiện nay dư luận, Nhân dân rất quan tâm tới việc sắp xếp bộ tổ chức bộ máy nhà nước, đảm bảo đúng chủ trương “tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”. Do đó, các nội dung trình Quốc hội liên quan tới sắp xếp tổ chức bộ máy phải phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; quá trình chuẩn bị cần khẩn trương, kỹ lưỡng, đảm bảo chất lượng.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao Chính phủ, cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan chủ trì thẩm tra đã làm việc rất trách nhiệm, tích cực, bảo đảm tiến độ. Tuy nhiên, để hoàn thiện cần tiếp tục rà soát đảm bảo nội dung sửa đổi phải phù hợp và thống nhất trong hệ thống pháp luật nói chung. Đồng thời, lưu ý câu chữ cũng như cách thức thể hiện tuân thủ theo Hiến pháp, đúng quy trình rút gọn;...

Nhấn mạnh trong lần sửa đổi này cần đẩy mạnh phân cấp cho Chính phủ tối đa, để Chính phủ chủ động, tháo gỡ được khó khăn vướng mắc, đưa đất nước phát triển, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu phải đảm bảo tính thống nhất giữa các quy định liên quan tới phân cấp, phân quyền quy định trong luật này với các luật có liên quan như: Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.

Về nguyên tắc phân định thẩm quyền tại Điều 7, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, quy định phải bám sát chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm, đồng thời cần quy định rõ về mối quan hệ giữa Chính phủ và Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các tổ chức chính trị - xã hội,...; phân định rõ thẩm quyền giữa cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp. Rà soát, xử lý các nội dung còn giao thoa về chức năng, nhiệm vụ giữa các cơ quan.

Nhắc lại yêu cầu của Tổng Bí thư Tô Lâm về phân cấp phân quyền “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, tiếp tục nghiên cứu, bổ sung hoàn thiện nội hàm khái niệm về “phân cấp”, “ủy quyền” tại dự thảo Luật để bảo đảm đồng bộ, thống nhất với quy định của dự thảo Luật Tổ chức Chính quyền địa phương (sửa đổi); quy định rõ về các điều kiện phân cấp như tài chính, nguồn nhân lực, thủ tục hành chính;... Ngoài ra, làm rõ hơn về điều kiện, người được phân cấp, tránh trường hợp đùn đẩy trách nhiệm; cơ quan được phân cấp phải chủ động, không nên quy định về việc phân cấp tiếp.

Liên quan điều khoản chuyển tiếp, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần xác định rõ các điều, khoản, điểm của luật, pháp lệnh đã được điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ.

Thống nhất sửa đổi toàn diện Luật Tổ chức Chính phủ

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định khẳng định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất cao về sự cần thiết sửa đổi Luật Tổ chức Chính phủ và ban hành hai dự thảo Nghị quyết liên quan. Các nội dung sửa đổi đã bám sát chủ trương đổi mới bộ máy hành chính theo hướng “tinh, gọn, mạnh”, đồng thời bảo đảm tính thống nhất giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng yêu cầu tiếp tục rà soát, hoàn thiện các nội dung về phân cấp, phân quyền, nhiệm vụ và quyền hạn của Chính phủ để bảo đảm tính khả thi và hiệu quả trong quá trình thực thi. Đối với hai dự thảo Nghị quyết về cơ cấu tổ chức và số lượng thành viên Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, cơ quan thẩm tra cơ bản tán thành phương án của Chính phủ, đồng thời đề nghị tiếp thu ý kiến của các đại biểu để hoàn thiện trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Khương Trung