Giấc mơ sen

Ở đâu đến giữa mùa đông thế này? Cô bé đi cùng đoàn thốt lên như thế, tròn mắt hít hà, nâng niu từng đóa từng đóa, phớt hồng, trắng muốt run run trong gió đông trên Chiến khu Vần bát ngát. Chợt nghĩ, hình như hương xưa gọi chúng tôi về.

“Em học ngành dược nhưng lại gắn bó với nghề trồng sen. Cơ duyên đầu tiên là vì yêu, vì thế mà em hay sang Vân Hội mua sen rồi gặp Huân. Lúc đó em chưa hề biết “tác giả” Dự án đưa sen về trồng ở Vân Hội để phát triển kinh tế và ước mơ trồng sen trẻ giữa mùa đông là của anh Thư. Sau đó thì em biết. Từ 5 sào trước đó trồng do yêu thích, em đã mở rộng diện tích và đăng ký, được tham gia dự án trồng sen của huyện Trấn Yên”.

Giữa cánh đồng thun thút gió đông, chủ đầm sen Phạm Thị Anh Tươi hồn nhiên vừa nói vừa dạy cánh phóng viên nữ đi ngang (kiểu đi cua bò) trên bờ ruộng. “Đi cẩn thận, hay vịn tay em cho khỏi ngã nhé”. “Thôi bà chủ, tôi vịn vào sen là được rồi”

Ô hay, vịn vào sen. Nghe như một nhà thơ nào đó đã từng viết câu “vịn câu thơ đứng dậy” mà cho đến giờ chẳng biết tác giả là ai. Nhưng cái này thì tôi biết: Vịn vào sen là cách Chủ tịch UBND huyện Trấn Yên Trần Ngọc Thư đưa cây sen về trồng giữa mùa đông trên đất Vân Hội, thúc kinh tế của vùng Vân Hội đi lên. Ông đã giúp người Vân Hội vịn vào cây sen để đứng lên, làm kinh tế.

Quả thế. Mấy ai hình dung ở cái vòng cung hang Dơi núi Nả phía Nam huyện Trấn Yên lại có một cánh đồng sen bao la bát ngát và người dân thì “sống khỏe với sen”. Còn cô chủ Anh Tươi của Chiến khu Vần thì đinh ninh: “Em có duyên với sen nhưng Chủ tịch Thư thì ngoài cái duyên còn là khát vọng chinh phục thiên nhiên để đưa đời sống người dân đi lên. Là duyên và trách nhiệm”.

Đây. Nếu lấy hàng cây huyết dụ làm mốc thì bên này là 5 sào sen em trồng trước khi tham gia dự án. Còn bên này là hơn 1ha mở rộng sau khi em được duyệt tham gia dự án trồng sen. Theo như em nói thì em không chỉ được một mà được hai được ba, vừa thỏa mãn giấc mơ yêu hoa, vừa phát triển kinh tế, vừa trở thành người đồng hành thực hiện ý tưởng “điên rồ” kéo dài tuổi trẻ của sen, càng dài càng tốt, hết mùa đông, lý tưởng hơn nữa là đến mùa xuân, sen xuân.

Trở lại cách đây mươi lăm năm khi cây lúa vẫn là cây chủ đạo ở đây, không riêng gì Việt Hồng mà Vân Hội cũng chung tình trạng mất mùa liên miên do khí hậu khắc nghiệt, thiên tai bất thường, đời sống người dân vùng chiến khu rất chật vật. Với khát vọng phát triển Yên Bái xanh hài hòa, bản sắc và hạnh phúc, Nghị quyết của các cấp ủy Đảng và khoa học đã phủ rộng, bao trùm và len đến mọi miền, trong đó có Vân Hội, Việt Hồng. Cây lúa đã lui lại, nhường chỗ cho sen trong những tính toán đồng bộ, khoa học, dài hơi với mục tiêu liên kết sản xuất và phát triển liên vùng sản xuất. Đến nay, kết quả đã chứng minh quy hoạch vùng sản xuất, chuyển đổi giống cây trồng là hoàn toàn đúng đắn. Nếu so với trồng lúa thì sen cho thu nhập khoảng gấp 4 lần cây lúa, thúc đẩy sản xuất hàng hóa, phát triển du lịch, đổi thay diện mạo, nâng đời sống vật chất, tinh thần của người dân các xã trồng sen.

Em bảo ngày mùa ở đây ngạt ngào luôn, chỉ nguyên đám này thôi đã mấy trăm bông, nếu tính cả diện tích đầm thì có ngày cắt tới 2.000 bông, cứ khoảng 2 ngày là phải cắt. Nếu triển khai theo dự án thì hoa sẽ được cung cấp cho các thị trường trong huyện, sau đó mới mở rộng ra tỉnh và vùng. Ưu tiên đầu tiên là liên kết với các vùng chè trên đất Trấn Yên để tạo thành các sản phẩm trà sen OCOP. Hiện em đã kết nối với vùng chè Bảo Hưng, mùa tới đây hoa sẽ đưa về Bảo Hưng. Bên cạnh mục tiêu thúc đẩy sản xuất nông nghiệp liên kết vùng thì việc ưu tiên cho các vùng sản xuất trên huyện Trấn Yên cũng là cách rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm lượng các-bon sinh ra từ khí thải giao thông.

Hẳn ở cạnh sen nên hình như người ta thông minh hơn, vui hơn, xinh hơn, tự tin hơn. Em tỉ mẩn uốn nhẹ từng cánh sen, mê mải nói về đặc tính sinh trưởng của cây, điều kiện sống và chăm sóc. Nói đến sen là nói đến sự sạch, từ môi trường bùn đất đến nước bởi bản thân cây sen rất sạch, nhạỵ cảm cao với không khí và môi trường xung quanh. Sen không chịu “dùng” phân chuồng trực tiếp mà phải được ủ hoai đúng kỹ thuật để triệt tiêu vi khuẩn và nấm. Nếu môi trường bẩn là sen bị nấm ngay nên nước cũng phải chủ động vào ra, lưu động chứ không tù đọng. Nếu chẳng may sen có bị sâu ăn thì phải dùng thuốc bảo vệ thực vật sinh học chứ dùng thuốc hóa học là sen cũng lụi luôn. Đặc biệt, sen lọc nước rất tốt, nếu sen trồng trên môi trường đất thì nó có thể lọc cho nước và đất sạch hơn.

Trong vòng tay núi Nả hang Dơi một buổi chiều mùa đông, một phần của cánh đồng sen đã chìm vào giấc ngủ đông, nhưng nhiều những đám lá xanh vẫn chờn vờn trước gió. Và trong làn nước trong có thể nhìn sâu dưới đáy, những ngó sen non tơ vẫn đội bùn lên.

“Anh xem hiện tại vẫn còn những cái nụ nhỏ thế kia, vẫn còn những cái ngó đang lên. Mà cứ một cái lá đứng lên là đi kèm sẽ có một nụ hoa, có nghĩa là sau những cái lá non mọc lên thì một nụ hoa sẽ mọc. Nếu thời tiết ấm mà mình “co kéo” chăm bẵm được thì biết đâu sau 15 ngày nữa, em sẽ thành công với giấc mơ hoa. Em giờ đã có Quan âm trắng nhưng Quan âm trắng là loài hoa để dâng, không mấy ai cắm chơi nên em vẫn nuôi ước mơ trồng sen chơi Tết”.

Đúng kiểu “truyền nhân” của Chủ tịch Trần Ngọc Thư. Nếu trong đầu người Chủ tịch huyện luôn ấp ủ những dự định táo bạo với sen và nói là làm, đủ điều kiện là làm, làm luôn, thì Phạm Thị Anh Tươi cũng thế. Quả phá cách đầu tiên là trồng chung 15 giống sen trong một vuông đầm nhằm cố tình tạo ra một sự pha trộn giữa các cá thể sen với nhau để cho ra đời những loài sen mới có màu sắc lạ, khỏe hơn với hy vọng, biết đâu trong số đó sẽ tạo thêm những loài sen siêu trẻ, có sức bền vượt qua mùa đông và cho hoa vào dịp xuân.

Trong 15 giống sen ở đầm sen Anh Tươi có Quan âm trắng Juwaba, Ronnasia, Q21 là loài chịu được nhiệt độ mùa đông, đặc biệt là Quan âm trắng mà theo cách gọi của dân sen là dòng sen trẻ lâu nhất. Nhưng như anh Thư nói, “Quan âm trắng đang rất “cô đơn”. Ước mơ của anh Thư và cũng là ước mơ của em là nhân lên những dòng sen trẻ như thế này để xuân về sen đua nở trên đất Trấn Yên, trước là để cắm chơi, sau là kinh doanh hoặc làm du lịch”.

Nghe em nói, tôi hình dung sẽ là những tháng ngày dày công nghiên cứu, lai tạo giống, cải tạo môi trường đất, nước, không khí, thậm chí làm nhà lưới, lắp đèn sưởi ấm không gian… Cùng với đó là xen canh lúa theo quy luật 1-3, 3 năm trồng sen sẽ có 1 năm trồng lúa; thực hiện mô hình sen - cá; hoặc trồng sen chuyên hoa, chuyên lấy hạt, lấy đài, lấy củ, lấy lá làm trà, làm thuốc, làm nguyên liệu trong hội họa, thậm chí lấy tơ sen dệt lụa,… bởi như Chủ tịch UBND huyện Trấn Yên Trần Ngọc Thư từng chia sẻ: “Cuộc đời sen sinh ra như một sự tận hiến của thiên nhiên”.

Bao nhiêu là dự định ước mơ. Mai này biết giấc mơ sen có thành công?! Nhưng trước tiên, muốn thành công thì phải có mơ ước và quyết tâm thực hiện ước mơ!