Lập bản đồ cảnh báo lũ quét, sạt lở và sụt lún cho xã vùng cao tỉnh Lào Cai

Hoạt động nằm trong khuôn khổ Dự án “Phân vùng rủi ro thiên tai và lập bản đồ cảnh báo lũ quét, sạt lở đất và sụt lún đất do mưa tại khu vực trung du và miền núi”, theo Quyết định số 1740/QĐ- BTNMT ngày 9/9/2021 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Phìn Ngan là một trong những xã trọng điểm được triển khai dự án này. Toàn xã có 10 xóm với hơn 2.000 nhân khẩu. Kết quả điều tra, khảo sát của Dự án đã chỉ ra, trên địa bàn xã Phìn Ngan có 77 vị trí đã xảy ra trượt lở, sạt lở; 8 vị trí đã từng xảy ra lũ quét. Bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai của xã được chia thành 5 cấp độ từ rất thấp đến rất cao và sử dụng màu sắc để thể hiện. Cụ thể: Cấp 1 màu xanh dương nhạt ứng với cấp độ rủi ro rất thấp; Cấp 2 màu vàng nhạt ứng với cấp độ rủi ro thấp; Cấp 3 màu cam ứng với cấp độ rủi ro trung bình; Cấp 4 màu đỏ ứng với cấp độ rủi ro cao; Cấp 5 màu tím ứng với cấp độ rủi ro rất cao.

Qua phân loại và thống kê diện tích dễ tổn thương trước thiên tai do lũ quét, sạt lở đất theo các cấp độ rủi ro, 49,9% diện tích của xã có nguy cơ lũ quét, sạt lở cấp độ 1; cấp độ 2 là 8,6%; cấp độ 3 là 33,9% cấp độ 3; 7,6% cấp độ 4.

Trên thực tế khảo sát bổ sung, xã Phìn Ngan cũng có tới 3 thủy điện nhỏ dọc tuyến suối qua xã và nhiều các thủy điện ở đầu nguồn suối nằm trên địa phận các xã giáp ranh thuộc thị xã Sapa. Thực trạng này khiến Xã Phìn Ngan ở cuối nguồn luôn luôn tiềm ẩn nguy cơ cao về lũ quét trong mùa mưa bão hàng năm.

Tại Hội thảo chuyển giao sản phẩm dự án vừa diễn ra, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia đã lồng ghép hoạt động tập huấn, hướng dẫn sử dụng bộ bản đồ phân vùng rủi ro cho các cán bộ xã, trưởng bản, trưởng thôn của xã Phìn Ngan. Các chuyên gia trong đoàn công tác của Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia - do ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm làm trưởng đoàn - đã trực tiếp trao đổi, hướng dẫn các cán bộ cách khai thác và ứng dụng công năng của các bộ bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai; cách khai thác sử dụng thông tin từ hệ thống lũ quét, sạt lở đất theo thời gian thực.

Theo ông Vàng A Khé, Chủ tịch UBND xã Phìn Ngan: Đây là xã vùng sâu khó khăn của huyện Bát Xát, có nguy cơ lũ quét, sạt lở đất cao nhất huyện. Hiện nay, có 89 hộ gia đình đang nằm trong vùng nguy cơ cao về sạt lở và lũ quét. Riêng cơn bão số 3 vừa qua, đã có 20 hộ nằm trong khu vực nguy cơ cao phải di dời.

“Việc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia cùng các đơn vị của Bộ Tài nguyên và Môi trường triển khai Dự án tại địa bàn trọng điểm này sẽ giúp cho địa phương xác định và làm rõ thêm các khu vực hiện đang có nguy cơ cao về lũ quét, sạt lở đất. Đây là căn cứ bố trí khu vực tái định cư phù hợp. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, nhiều dự án kinh tế xã hội triển khai trên địa bàn xã đang có các thiết kế, quy hoạch xây dựng vào các khu vực nguy cơ cao. Chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ với Trung tâm và các cơ quan liên quan để xem xét điều chỉnh, hạn chế việc xây dựng các công trình trong khu vực tiềm ẩn nhiều nguy cơ” – ông Khé chia sẻ.

Bà Tần Sử Mẩy, Trưởng thôn Sải Duần, xã Phìn Ngan cho biết: Sau cơn bão số 3, trên địa bàn thôn đã phát sinh thêm 3 điểm có nguy cơ sạt lở, và khả năng xảy ra lũ quét do suối bị những tảng đá lớn chặn dòng. Hiện trạng mới phát sinh này cần được theo dõi cập nhật thường xuyên. Sau khi nghe hướng dẫn của các cán bộ Trung tâm Dự báo KTTV, bà Mẩy chia sẻ, bản thân sẽ về phổ biến lại thông tin và cách hiểu các ký hiệu, màu sắc trên bản đồ tới bà con trong xóm.

Đại diện cho Văn phòng Thường trực ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai tỉnh Lào Cai, ông Quảng Văn Việt bày tỏ mong muốn những khu vực có nguy cơ trung bình, cao hoặc rất cao có bản đồ với tỷ lệ rõ hơn, chú thích chi tiết hơn. Sau cơn bão số 3 vừa qua, hiện trạng trên địa bàn đã thay đổi rất nhiều, vì vậy, nhóm chuyên gia cùng các cơ quan chức năng của xã Phìn Ngan có thể rà soát, cập nhật thêm các thông tin, bổ sung dữ liệu về các địa điểm nguy cơ mới phát sinh. Từ đó, hiệu chỉnh bản đồ chi tiết hơn, làm cơ sở cho địa phương triển khai chỉ đạo, phát huy hiệu quả giảm rủi ro thiên tai trong tương lai.

Theo ông Mai Văn Khiêm Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia: Thông tin, dữ liệu khoa học trong bộ bản đồ là kết quả của quá trình điều tra, nghiên cứu nghiêm túc, tỉ mỉ. Các chuyên gia thuộc Viện Khoa học địa chất Khoáng sản, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu đã thu thập từ dữ liệu tự nhiên về địa hình, địa chất, khí tượng thủy văn; dữ liệu mạng lưới dân cư, cơ sở hạ tầng; thông tin hiện trạng sử dụng đất, mật độ rừng và kết hợp với điều tra thực tế do chính các đơn vị tổ chức và người dân trong xã cung cấp.

Việc phát sinh những nguy cơ mới sau bão số 3 vừa qua cho thấy, bản đồ hiện trạng và bản đồ nguy cơ lũ quét, sạt lở luôn có tính biến động theo từng thời điểm. “Chỉ có người dân tại địa bàn mới có thể nắm bắt nhanh nhất các nguy cơ hiện hữu. Vì vậy, chính cơ quan dự báo luôn mong muốn tiếp cận thông tin hiện trạng này để có thể hoàn thiện hơn hệ thống dự báo, cảnh báo lũ quét, sạt lở đất” – ông Khiêm nhấn mạnh. Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia sẽ ghi nhận ý kiến của người dân các thôn bản khu vực nguy cơ cao của xã Phìn Ngan, từ đó, tiếp tục hiệu chỉnh bổ sung và cập nhật bản đồ trong thời gian tới.

Khánh Ly