Xây dựng và cập nhật Kịch bản Biến đổi khí hậu cho Việt Nam vào năm 2025

Hội thảo nằm trong khuôn khổ dự án “Cập nhật kịch bản biến đổi khí hậu (BĐKH) cho Việt Nam” do Bộ TN&MT giao Viện Khoa học Khí tượng Thuỷ văn và Biến đổi khí hậu (KTTV&BĐKH) thực hiện.

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Phạm Thị Thanh Ngà - Viện trưởng Viện Khoa học KTTV&BĐKH cho biết, Kịch bản biến đổi khí hậu (CCS) là nền tảng khoa học then chốt để đánh giá tác động của BĐKH và là đầu vào để định hướng các chiến lược thích ứng nhằm giảm thiểu tác động trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Viện Khoa học KTTV&BĐKH Việt Nam đóng vai trò là đầu mối quốc gia chịu trách nhiệm cập nhật thường xuyên CCS 5 năm một lần theo quy định của Luật Khí tượng và Thủy văn.

Kể từ khi Báo cáo đánh giá đầu tiên của Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) được công bố vào năm 1990, sự phát triển CCS toàn cầu và khu vực đã có những tiến bộ đáng kể. Trong đó, có Báo cáo đánh giá mới nhất (AR6) được công bố vào năm 2021 đã báo cáo xây dựng kịch bản thành công, tiếp theo CCS 2020 và xây dựng dựa trên AR6 của IPCC, phiên bản tiếp theo của CCS dự kiến ​​vào năm 2025, nhằm mục đích cung cấp các dự báo nâng cao cho khí hậu trong tương lai theo các kịch bản phát thải mới SSP, tập trung vào các cực đoan khí hậu, đặc biệt là cực đoan đô thị và mực nước biển dâng với khả năng ngập lụt ở cấp huyện.

Bản cập nhật này sẽ phù hợp với nhu cầu của các bộ ngành, tỉnh và các bên liên quan để hỗ trợ phát triển bền vững và các chiến lược lập kế hoạch hiệu quả. Với vai trò là đầu mối, Viện Khoa học KTTV&BĐKH đã phối hợp với các đối tác quốc tế và quốc gia, đang sử dụng các Mô hình lưu thông chung (GCM) để thu hẹp quy mô thống kê và động lực học bằng các mô hình RCM.

Theo kế hoạch, bản dự thảo đầu tiên của CCS cập nhật sẽ được hoàn thành vào quý I năm 2025 và bản thứ hai, dự kiến vào quý II năm 2025, sẽ sẵn sàng để tham vấn và bản cuối cùng sẽ được trình lên Bộ TN&MT vào cuối năm 2025.

Theo ông Fergus McBean - Bí thư Thứ nhất Khí hậu và Thiên nhiên, Đại sứ quán Anh tại Việt Nam cho rằng, BĐKH đã đặt ra nhiều thách thức đáng kể đối với sự phát triển bền vững của Việt Nam, với mực nước biển dâng cao, cường độ bão tăng và các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt,… khiến Việt Nam trở thành quốc gia dễ bị tổn thương.

Cơn bão Yagi gần đây chính là bằng chứng cho những rủi ro trong tương lai mà không chỉ Việt Nam, mà còn các nước đang đối mặt với tác động từ BĐKH phải đối mặt. Do đó, Hội thảo ngày hôm nay hướng đến mục tiêu hợp tác sâu rộng giữa Anh và Việt Nam về khoa học khí hậu và nâng cao năng lực của Việt Nam trong việc lập dự báo về BĐKH và nước biển dâng.

“Hiểu được rủi ro khí hậu trong tương lai sẽ là nền tảng cho mọi hoạt động nghiên cứu, hỗ trợ về sau như việc: Thích ứng với BĐKH; đầu tư bảo vệ cộng đồng, ngành công nghiệp; định hướng hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” và tham gia phát triển nền Kinh tế tuần hoàn,…

Tại Việt Nam, Vương quốc Anh tự hào là đồng lãnh đạo Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) - một sáng kiến ​​trị giá 15,8 tỷ đô la để đẩy nhanh Chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam. Chúng tôi coi đây là ưu tiên hàng đầu và sẽ tiếp tục hợp tác với Việt Nam để thúc đẩy Biên bản ghi nhớ mà chúng tôi đã ký với Bộ TN&MT vào tháng 10/2024, nhằm hỗ trợ mục tiêu về khí hậu, thiên nhiên và mục tiêu phát thải ròng bằng “0” của Việt Nam vào năm 2050” - ông Fergus McBean nhấn mạnh và đồng thời, mong muốn kết quả từ sự hợp tác này sẽ đóng góp vào NDC của Việt Nam và báo cáo 2045 đang được chuẩn bị trong năm tới.

Nhằm giải quyết những thách thức trong việc phát triển CCS tại Việt Nam, Hội thảo được hỗ trợ bởi Chương trình Dịch vụ thông tin thời tiết và khí hậu (WISER), thông qua Văn phòng Khí tượng Vương quốc Anh, tập hợp các chuyên gia quốc tế và trong nước tìm giải pháp trong việc: Tích hợp các kịch bản SSP - CCS mới sẽ sử dụng các SSP từ AR6, thay thế các RCP được sử dụng trong AR5, điều chỉnh khí hậu của Việt Nam dự báo theo các tiêu chuẩn toàn cầu mới nhất để đánh giá các chính sách khí hậu; Tiến bộ trong mô hình hóa khí hậu - các mô hình CMIP6 sẽ được sử dụng, cung cấp độ phân giải không gian và thời gian được cải thiện theo một quy trình lựa chọn toàn diện, sẽ xác định 35-40 kịch bản mô hình toàn cầu, tăng từ 26 kịch bản trong phiên bản 2020.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng tìm kiếm giải pháp việc mở rộng các yếu tố khí hậu: Dự báo sẽ bao gồm gió, bức xạ, độ ẩm không khí và nhiệt độ bề mặt biển, hỗ trợ dự báo năng lượng tái tạo và đánh giá rủi ro khí hậu; Phân tích các sự kiện cực đoan: CCS sẽ bao gồm các dự báo về các sự kiện khí hậu cực đoan theo các ngưỡng nóng lên toàn cầu khác nhau (1,5 độ C, 2 độ C, 3 độ C và 4 độ C), phù hợp với các vùng khí hậu đa dạng của Việt Nam.

Ngoài ra, Hội thảo hướng đến tìm giải pháp cho Dự báo khí hậu đô thị: CCS sẽ giải quyết các yếu tố khí hậu khắc nghiệt và rủi ro khí hậu đô thị tại TP. Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh, cung cấp cơ sở khoa học cho sự phát triển đô thị trong tương lai; Lập bản đồ thay đổi biển: Dự báo về chiều cao sóng và thay đổi nhiệt độ bề mặt biển ở Biển Đông sẽ được đưa vào…

Hội thảo có sự tham gia của các nhà nghiên cứu, chuyên gia trong và ngoài nước đến từ Cục Biến đổi khí hậu - Bộ TN&MT, Trường Đại học Công nghệ Hà Nội, Trường đại học Kebangsaan - Malaysia, Viện Nghiên cứu khí tượng Nhật Bản, Viện Grantham,… đã tích cực trao đổi và đưa ra những đóng góp trong việc xây dựng Kịch bản BĐKH cho Việt Nam trong thời gian tới.

Hoài Thu