Lần đầu tiên trong lịch sử, con người đã làm đảo lộn chu trình tuần hoàn nước tự nhiên

Theo báo cáo vừa được công bố bởi Ủy ban Toàn cầu Kinh tế học về Nước và một nhóm các nhà lãnh đạo cùng chuyên gia quốc tế, nhiều thập kỷ sử dụng đất một cách tàn phá và quản lý nước kém kết hợp với cuộc khủng hoảng khí hậu do con người gây ra đã khiến hệ thống nước toàn cầu gặp phải “áp lực chưa từng có”.

Vòng tuần hoàn nước là một hệ thống phức tạp mà nước di chuyển xung quanh Trái đất. Nước bốc hơi từ mặt đất - bao gồm từ hồ, sông và thực vật - và bốc lên khí quyển, tạo thành những dòng hơi nước lớn có thể di chuyển xa, trước khi nguội đi, ngưng tụ và cuối cùng rơi trở lại mặt đất dưới dạng mưa hoặc tuyết.

Sự gián đoạn trong quy trình tuần hoàn nước có thể gây nguy hại cho cuộc sống con người, khi gần 3 tỷ người phải đối mặt với tình trạng thiếu nước, mùa màng đang héo úa và các thành phố đang chìm xuống khi nước ngầm bên dưới chúng khô cạn.

Hậu quả sẽ còn thảm khốc hơn nữa nếu không có hành động khẩn cấp. Báo cáo cho biết cuộc khủng hoảng nước đe dọa hơn 50% sản lượng lương thực toàn cầu và có nguy cơ làm giảm trung bình 8% GDP của các quốc gia vào năm 2050, với mức thiệt hại cao hơn nhiều, lên tới 15% ở các nước thu nhập thấp.

Ông Johan Rockström, đồng chủ tịch Ủy ban Kinh tế Nước Toàn cầu, tác giả của báo cáo cho biết: "Lần đầu tiên trong lịch sử loài người, chúng ta đang đẩy chu trình nước toàn cầu ra khỏi trạng thái cân bằng. Chúng ta không còn có thể dựa vào lượng mưa là nguồn cung cấp nước ngọt nữa.

Báo cáo phân biệt giữa “nước xanh dương”, nước lỏng trong hồ, sông và tầng ngậm nước, và “nước xanh lục”, nước được lưu trữ trong đất và thực vật.

Mặc dù nguồn cung cấp nước xanh lục từ lâu đã bị bỏ qua, nhưng báo cáo cho biết nó cũng quan trọng không kém đối với chu trình nước vì nước sẽ quay trở lại khí quyển khi thực vật giải phóng hơi nước, tạo ra khoảng một nửa lượng mưa trên đất liền.

Báo cáo cho thấy sự gián đoạn trong quy trình tuần hòa nước “có mối liên hệ sâu sắc” với biến đổi khí hậu.

Nguồn cung cấp nước xanh lá cây ổn định là rất quan trọng để hỗ trợ thảm thực vật có thể lưu trữ carbon làm nóng hành tinh. Nhưng thiệt hại do con người gây ra, bao gồm phá hủy đất ngập nước và chặt phá rừng, đang làm cạn kiệt các bồn chứa carbon này và đẩy nhanh quá trình nóng lên toàn cầu. Đổi lại, sức nóng gia tăng do biến đổi khí hậu đang làm khô cảnh quan, giảm độ ẩm và tăng nguy cơ cháy rừng.

Cuộc khủng hoảng trở nên cấp bách hơn do nhu cầu nước rất lớn. Báo cáo tính toán rằng, trung bình, mọi người cần tối thiểu khoảng 4.000 lít một ngày để có một "cuộc sống ổn định", cao hơn nhiều so với mức 50 đến 100 lít mà Liên Hợp Quốc cho là cần thiết cho các nhu cầu cơ bản, và nhiều hơn mức mà hầu hết các khu vực có thể cung cấp từ các nguồn địa phương.

Ông Richard Allan, Giáo sư khoa học khí hậu tại Đại học Reading, Anh, người không tham gia vào báo cáo cho biết báo cáo này vẽ nên bức tranh ảm đạm về sự gián đoạn do con người gây ra đối với vòng tuần hoàn nước toàn cầu, nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá nhất giúp duy trì sinh kế của con người.

"Các hoạt động của con người "đang làm thay đổi kết cấu đất đai và không khí phía trên, làm khí hậu nóng lên, tăng cường cả hiện tượng cực đoan ẩm ướt và khô hạn, đồng thời làm thay đổi các kiểu gió và lượng mưa", ông Allan cho biết thêm.

Ông nói với CNN rằng cuộc khủng hoảng này chỉ có thể được giải quyết thông qua việc quản lý tốt hơn các nguồn tài nguyên thiên nhiên và cắt giảm đáng kể tình trạng ô nhiễm làm nóng hành tinh.

Các tác giả của báo cáo cho biết các chính phủ trên thế giới phải công nhận vòng tuần hoàn nước là “lợi ích chung” và cùng nhau giải quyết vấn đề. Các quốc gia phụ thuộc vào nhau, không chỉ thông qua các hồ và sông trải dài qua biên giới, mà còn vì nước trong khí quyển. Điều này nghĩa là các quyết định được đưa ra ở một quốc gia có thể làm gián đoạn lượng mưa ở quốc gia khác.

Các tác giả của báo cáo kêu gọi "điều chỉnh cơ bản vị trí của nước trong nền kinh tế", bao gồm cả việc định giá tốt hơn để ngăn chặn lãng phí và xu hướng trồng các loại cây trồng và cơ sở vật chất cần nhiều nước, chẳng hạn như trung tâm dữ liệu ở những khu vực thiếu nước.

"Cuộc khủng hoảng nước toàn cầu là một thảm kịch nhưng cũng là cơ hội để chuyển đổi nền kinh tế của nước", bà Ngozi Okonjo-Iweala, Tổng Giám đốc của Tổ chức Thương mại Thế giới, đồng chủ tịch ủy ban công bố báo cáo cho biết. Bà nói thêm rằng việc đánh giá đúng giá trị của nước là điều cần thiết, để nhận ra sự khan hiếm của nước và nhiều lợi ích mà nó mang lại.

Khánh Linh - Tổng hợp từ CNN