Quảng Ngãi: Nan giải doanh nghiệp trả lại mỏ trúng đấu giá

Đồng loạt “quay xe”

Quảng Ngãi là một trong những địa phương có trữ lượng cát xây dựng lớn nhất nước. Tuy nhiên, thời điểm hiện nay giá cát luôn ở mức cao. Giá cát tăng cao nhưng nhiều doanh nghiệp ở Quảng Ngãi lại xin trả lại mỏ cát, hủy kết quả trúng thầu và kiến nghị về giá tính thuế tài nguyên năm 2024 của tỉnh Quảng Ngãi.

Chẳng hạn, Công ty TNHH Xây dựng Đồng Khánh có văn bản xin trả lại mỏ cát Trường Xuân - Thọ Lộc (xã Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh) cho tỉnh Quảng Ngãi sau khi trúng đấu giá.

Trong văn bản xin trả lại mỏ cát này, ông Nguyễn Văn Hiền, Giám đốc Công ty Xây dựng Đồng Khánh cho biết, theo Quyết định số 51/2022/QĐ-UBND ngày 20/12/2023 của UBND tỉnh Quảng Ngãi về ban hành Bảng giá tính thuế tài nguyên năm 2023 trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, giá cát tính thuế tài nguyên là 150.000 đồng/m3 và được phê duyệt tiền trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản là 26.177.913.872 đồng.

Tuy nhiên, sau khi hoàn chỉnh thủ tục để nộp hồ sơ cấp phép khai thác, ngày 22/12/2023, UBND tỉnh Quảng Ngãi có Quyết định số 53/2023/QĐ-UBND về ban hành Bảng giá tính thuế tài nguyên năm 2024. Theo đó, giá cát tính thuế tài nguyên tăng lên 230.000 đồng/m3, dẫn đến tiền trúng đấu giá quyền khai thác tăng lên 40.139.467.937 đồng (tăng 13.961.554.065 đồng).

“Theo dự án đầu tư đã lập và được Sở Xây dựng thẩm định, tổng mức đầu tư là hơn 29 tỷ đồng (với giá tính thuế tài nguyên cát là 150.000 đồng/m3), thì Công ty cũng đã khó khăn với giá vật liệu, nhiên liệu tăng nhanh hiện nay. Khi giá cát tính thuế tài nguyên tăng lên 230.000 đồng/m3, thì tổng mức đầu tư Dự án tăng lên trên 40 tỷ đồng, ảnh hưởng đến vốn đầu tư của doanh nghiệp, kế hoạch kinh doanh và hiệu quả kinh tế của Dự án”, ông Hiền nêu lý do trả lại mỏ cát.

Tương tự, Công ty cổ phần Phát triển đầu tư Hợp Nhất xin hủy kết quả trúng đấu giá mỏ cát ở thôn Đông Mỹ (xã Nghĩa Hiệp, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi) với diện tích 3,26 ha. Còn Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Sao Việt xin hủy kết quả trúng đấu giá 2 mỏ cát, gồm mỏ cát 3,58 ha ở thôn Mỹ Hòa (xã Nghĩa Mỹ, huyện Tư Nghĩa) và mỏ cát 5,9 ha tại thôn Thế Bình (xã Nghĩa Hiệp).

Trong khi đó, có trường hợp doanh nghiệp trúng đấu giá và được phân kỳ nộp tiền thuế tài nguyên theo từng năm cũng cho rằng, việc nộp thuế theo quy định mới năm 2024 (230.000 đồng/m3) là quá cao, nên đề nghị xin nộp theo mức giá cũ của năm 2023 (150.000 đồng/m3).

Công ty cổ phần Đầu tư phát triển khoáng sản Quảng Ngãi (chủ mỏ cát Tịnh An - Nghĩa Dũng) cho biết, theo phân kỳ, doanh nghiệp đóng lần đầu (năm 2023) là 50 tỷ đồng; 4 lần còn lại nộp vào các năm tiếp theo, với tiền thuế tài nguyên phải đóng hơn 15,9 tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, với việc áp dụng theo quy định mới năm 2024, số tiền mà doanh nghiệp phải đóng là quá cao, với hơn 24,5 tỷ đồng, tăng hơn 8,5 tỷ đồng.

Nhiều bất cập trong công tác đấu giá khoáng sản

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ngãi, lý do được các doanh nghiệp trả mỏ đưa ra là tại thời điểm đấu giá thì đơn giá tính thuế tài nguyên đối với cát xây dựng trên địa bàn là 150.000 đồng/m3. Tuy nhiên, cuối năm 2023, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã ban hành Bảng giá tính thuế tài nguyên năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2024) lên 230.000 đồng/m3, tăng 80.000 đồng/m3 so với trước.

Trong khi đó, theo quy định, tiền trúng đấu giá được tính sau khi hoàn chỉnh hồ sơ, thủ tục cấp phép; do vậy, nếu tính theo đơn giá tính thuế tài nguyên mới thì đơn giá của mỗi m3 cát theo kết quả trúng đấu giá sẽ tăng cao, không bảo đảm tính khả thi để tiếp tục triển khai dự án, nên các doanh nghiệp đã trả mỏ.

Sau khi nhận được nhiều kiến nghị của các doanh nghiệp, Sở TN&MT Quảng Ngãi đã tham vấn ý kiến của Bộ TN&MT, phối hợp với các cơ quan, đơn vị rà soát, xác định, thông báo cho các doanh nghiệp thực hiện việc nộp tiền trúng đấu giá theo giá tính thuế tài nguyên hàng năm hiện hành là đúng quy định (bao gồm các trường hợp nộp nhiều lần).

Trước đó, UBND tỉnh Quảng Ngãi giao Sở TN&MT xác định và thông báo cho các doanh nghiệp nghiêm túc chấp hành việc nộp tiền trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo đúng quy định.

Đối với nội dung kiến nghị của các doanh nghiệp về việc hủy kết quả trúng đấu giá quyền khai thác các mỏ cát, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã thống nhất và giao Sở TN&MT chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương rà soát, tham mưu UBND tỉnh xem xét, hủy kết quả trúng đấu giá quyền khai thác các mỏ cát theo nguyện vọng của các doanh nghiệp, đảm bảo đúng quy định.

Đồng thời, nghiên cứu giải pháp hiệu quả khắc phục tình trạng trúng đấu giá nhưng đề nghị hủy kết quả, nguy cơ gây mất cân đối cung cầu, đẩy giá vật liệu cát xây dựng trên địa bàn tỉnh lên cao.

Theo ông Nguyễn Đức Trung – Quyền Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Quảng Ngãi, vừa rồi Quảng Ngãi đấu giá 7 mỏ nhưng có đến 6 chủ mỏ trả kết quả trúng đấu giá. Việc thực hiện đấu giá khoáng sản, đặc biệt là cát lòng sông, còn nhiều bất cập và cần phải có những giải pháp cải thiện. Thứ nhất là, hiện nay trong Luật khoáng sản quy định chúng ta chỉ đấu giá với trữ lượng dự báo chứ không đấu giá khối lượng đơn giá chính thức. Bản thân doanh nghiệp khi tham gia đấu giá cũng không biết cụ thể các loại cát gì trong mỏ, đến khi trúng đấu giá, tiến hành khảo cát cát xây dựng chỉ chiếm 30%, cát san lấp lại chiếm 70% nên họ không thể làm và họ bỏ. Thứ hai, là bất cập chưa quy định rõ thời gian hoàn thành thủ tục cấp phép dẫn đến thực tế nhiều trường hợp không muốn làm nhưng không muốn mất tiền cọc nên cứ treo để đó mà Sở TN&MT không có hướng xử lỷ. Thứ ba là điều kiện tham gia đấu giá theo Luật Khoáng sản hiện nay quá dễ, chỉ cần đứng danh chủ mỏ ai cũng có thể tham gia đấu giá được.

Do đó, cần có quy định cụ thể hơn về phương pháp xác định khối lượng và chất lượng khoáng sản, tránh tình trạng doanh nghiệp không biết rõ tài nguyên mà họ đang đấu giá. Đồng thời, cần có quy định rõ ràng hơn về thời gian thực hiện đấu giá và cấp phép, để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia cũng xây dựng các tiêu chí cụ thể về năng lực, kinh nghiệm của doanh nghiệp tham gia đấu giá, nhằm đảm bảo sự công bằng và minh bạch. Việc cải thiện quy trình đấu giá khoáng sản là rất cần thiết, nhằm tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh, công bằng và minh bạch cho các doanh nghiệp tham gia.

Võ Hà