Nhiều quy định đổi mới khắc phục bất cập về bồi thường khi thu hồi đất
Cử tri một số địa phương đặt câu hỏi, hiện nay, Luật Đất đai 2024 có những giải pháp nào nhằm bảo đảm việc áp dụng giá bồi thường theo cơ chế thị trường, đảm bảo hài hòa giữa nhà nước và người dân? Chính sách tái định cư để người dân ổn định cuộc sống được quy định cụ thể ra sao?
Liên quan đến vấn đề này, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, về giá đất, Luật Đất đai 2024 và Nghị định số 88/2024/NĐ-CP đã có các quy định đổi mới để khắc phục các bất cập về giá bồi thường như bỏ khung giá đất, giá cụ thể được sử dụng để tính tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất; quy định đổi mới về thông tin đầu vào để định giá đất (khoản 3 Điều 158).
Đồng thời, chỉ sử dụng bảng giá đất để tính thuế thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất đối với hộ gia đình cá nhân để khuyến khích các bên khai giá trị thật trong các hợp đồng chuyển nhượng.
Khoản 3 Điều 158 Luật Đất đai 2024: "Thông tin đầu vào để định giá đất gồm: Giá đất được ghi nhận trong cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, cơ sở dữ liệu quốc gia về giá; Giá đất được ghi trong hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất; giá trúng đấu giá quyền sử dụng đất sau khi hoàn thành nghĩa vụ tài chính; Giá đất thu thập qua điều tra, khảo sát đối với trường hợp chưa có thông tin giá đất; Thông tin về doanh thu, chi phí, thu nhập từ việc sử dụng đất".
Về bồi thường khi thu hồi đất, Luật Đất đai 2024 đã quy định, việc bồi thường về đất được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, trường hợp không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do UBND cấp có thẩm quyền quyết định tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Trường hợp người có đất thu hồi được bồi thường bằng đất, bằng nhà ở mà có nhu cầu được bồi thường bằng tiền thì được bồi thường bằng tiền theo nguyện vọng đã đăng ký khi lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Đối với người có đất thu hồi nếu có nhu cầu và địa phương có điều kiện về quỹ đất, quỹ nhà ở thì được xem xét bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở.
Về chính sách tái định cư, Bộ Tài nguyên và Môi trường khẳng định, hiện nay, Luật Đất đai 2024 đã quy định UBND tỉnh, UBND huyện có trách nhiệm tổ chức lập và thực hiện dự án tái định cư để bảo đảm chủ động trong việc bố trí tái định cư cho người có đất thu hồi. Việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư phải được hoàn thành trước khi có quyết định thu hồi đất và việc tái định cư phải tốt hơn trước.
Cụ thể, khu tái định cư bảo đảm các điều kiện gồm: Hạ tầng kỹ thuật khu tái định cư tối thiểu phải đạt tiêu chuẩn nông thôn mới đối với khu vực nông thôn, đạt tiêu chuẩn đô thị đối với khu vực đô thị, trong đó, đường giao thông bảo đảm kết nối với khu vực lân cận, điện chiếu sáng và điện sinh hoạt, hệ thống cấp, thoát nước, thông tin liên lạc, xử lý môi trường.
Ngoài ra, hạ tầng xã hội khu tái định cư phải bảo đảm khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao, chợ, thương mại, dịch vụ, vui chơi, giải trí, nghĩa trang... phù hợp với điều kiện, phong tục, tập quán của từng vùng, miền.
Địa điểm tái định cư được lựa chọn theo thứ tự ưu tiên như: Tại địa bàn đơn vị hành chính cấp xã nơi có đất bị thu hồi; Tại địa bàn đơn vị hành chính cấp huyện nơi có đất bị thu hồi đối với trường hợp tại địa bàn đơn vị hành chính cấp xã nơi có đất thu hồi không có đất để bố trí tái định cư; Tại địa bàn khác có điều kiện tương đương trong trường hợp tại địa bàn đơn vị hành chính cấp huyện nơi có đất thu hồi không có đất để bố trí tái định cư; Ưu tiên lựa chọn khu đất có vị trí thuận lợi để hình thành khu tái định cư.
"Bảng giá đất được áp dụng cho các trường hợp sau: Tính tiền sử dụng đất khi Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất ở của hộ gia đình, cá nhân; chuyển mục đích sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân; Tính tiền thuê đất khi Nhà nước cho thuê đất thu tiền thuê đất hàng năm; Tính thuế sử dụng đất; Tính thuế thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất đối với hộ gia đình, cá nhân; Tính lệ phí trong quản lý, sử dụng đất đai; Tính tiền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai; Tính tiền bồi thường cho Nhà nước khi gây thiệt hại trong quản lý, sử dụng đất đai…". (Khoản 1 Điều 159 Luật Đất đai 2024).