Bảo Yên (Lào Cai): Chữa lành “vết thương” Làng Nủ

Trong hành trình này, phóng viên Báo Tài nguyên và Môi trường đã có dịp trò chuyện với ông Nguyễn Văn Nhất, Phó Chủ tịch huyện Bảo Yên về những tâm huyết, kế hoạch chi tiết liên quan đến công tác đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư và bảo vệ môi trường.

PV: Cơn bão số 3 (Yagi), trận bão mạnh nhất trong vòng 70 năm qua, đã để lại nỗi đau và mất mát không thể nào đo đếm được cho người dân tỉnh Lào Cai, đặc biệt là tại thôn Làng Nủ. Xin ông cho biết, để sẻ chia và giúp đỡ những người dân nơi đây vượt qua khó khăn, chính quyền địa phương đã có những hành động gì để sớm đưa cuộc sống của người dân trở lại bình thường?

Ông Nguyễn Văn Nhất: Bão số 3 là cơn cuồng nộ, tính đến 17h ngày 27/9, huyện Bảo Yên đã ghi nhận 5.430 người dân bị ảnh hưởng nặng nề bởi cơn bão số 3 (Yagi). Trong đó, có 73 người đã thiệt mạng, 31 người bị thương và 9 người vẫn chưa được xác định. Tình hình nhà cửa cũng rất nghiêm trọng, với khoảng 4.830 ngôi nhà bị ảnh hưởng. Đặc biệt, thiệt hại về sản xuất nông lâm nghiệp rất lớn với tổng diện tích bị ảnh hưởng lên tới 2.571 ha. Tổng số công trình bị thiệt hại là 354, ước tính tổng thiệt hại trên toàn huyện lên đến hơn 1.800 tỷ đồng.

Đặc biệt là tại thôn Làng Nủ, 34 hộ gia đình, (168 khẩu) bị ảnh hưởng. Chỉ trong thoáng chốc, lũ quét đã cuốn trôi và hư hỏng 40 ngôi nhà, chôn vùi cuộc sống của 58 con người vô tội, gây thương tích cho 14 người khác và cuốn đi 9 người chưa biết tung tích. Cả một ngôi làng bỗng chốc tan tác, để lại phía sau chỉ là bùn đất, nước mắt và sự mất mát không thể tả thành lời.

Trước tình cảnh ấy, chúng tôi không thể chần chừ. Sự hồi sinh của Làng Nủ đã trở thành trách nhiệm cấp bách. Cả tỉnh Lào Cai và huyện Bảo Yên đều chung tay và với sự hỗ trợ từ những tấm lòng vàng như Quỹ Thiện Tâm của Tập đoàn VinGroup và Đài Truyền hình Việt Nam, chúng tôi đã cùng ngồi lại, quyết tâm hành động. Ngay ngày 16/9, chỉ trong vòng hai giờ, chúng tôi đã thống nhất phương án tái thiết. 23 căn nhà tạm được dựng lên như những mái ấm tạm thời, che chở những người dân, để họ có nơi nương náu trong khoảng thời gian chờ đợi khu tái định cư hoàn thiện.

Những căn nhà ấy, tuy chỉ là tạm bợ, nhưng là tia sáng đầu tiên của hy vọng, là bước đi đầu tiên trên con đường hồi sinh Làng Nủ. Được Quỹ Thiện Tâm tài trợ với 2 tỷ đồng, những ngôi nhà tạm đã được hoàn thiện chỉ trong 7 ngày thần tốc. Bà con Làng Nủ, sau chuỗi ngày sống giữa cảnh hoang tàn, cuối cùng cũng đã được chuyển vào sinh sống trong những mái nhà tạm an toàn, thoáng chốc mà lòng dường như ấm áp lại đôi phần.

Không dừng lại ở đó, ngày 21/9, chúng tôi chính thức khởi công xây dựng khu tái định cư, với 40 căn nhà kiên cố và các công trình phụ trợ. Trên diện tích 15,5ha, khu tái định cư này được dựng lên từ lòng hảo tâm của Quỹ Tấm Lòng Vàng của Đài Truyền hình Việt Nam. Đó sẽ không chỉ là những ngôi nhà, mà là tương lai, là nơi những người dân Làng Nủ sẽ bắt đầu lại cuộc đời, từng bước hàn gắn những vết thương của quá khứ. Chúng tôi cam kết hoàn thành trước ngày 31/12/2024.

PV: Giải phóng mặt bằng chỉ trong vòng 2 giờ, xây dựng 23 căn nhà tạm trong 7 ngày. Điều gì đã giúp chính quyền và người dân Làng Nủ cùng nhau tạo nên “phép màu thần tốc” này?

Ông Nguyễn Văn Nhất: Khi lựa chọn địa điểm tái định cư cho người dân Làng Nủ, Lào Cai đã nhờ đến sự tư vấn từ những chuyên gia đầu ngành thuộc Bộ Xây dựng, các trường Đại học Mỏ - Địa chất và Đại học Xây dựng để tiến hành khảo sát, thống nhất phương án quy hoạch, thiết kế công trình. Khu tái định cư này không chỉ là nơi trú ngụ mới, mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết và nghĩa tình đậm sâu của cả dân tộc, giúp người dân Làng Nủ vơi bớt nỗi đau, nhanh chóng ổn định cuộc sống.

Sau khi quyết định khu vực tái định cư, chính quyền huyện Bảo Yên đã lập tức bắt tay vào công tác đền bù, giải phóng mặt bằng trên diện tích 15ha. Ngày 17/9, những tiếng động cơ đầu tiên vang lên tại thôn Làng Nủ, đánh dấu sự khởi đầu cho việc san lấp, làm hạ tầng chuẩn bị cho khu tái định cư. Điều đáng quý là tất cả các hộ dân đều đồng thuận, chính quyền đã nhanh chóng hoàn tất việc thống kê, kiểm đếm và áp giá ngay tại hiện trường, đồng thời chuẩn bị sẵn sàng điện, nước và các nguồn vật liệu để đẩy nhanh tiến độ.

Trong suốt quá trình xây dựng, tổ giúp việc cùng với các cấp ủy chính quyền địa phương đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị tư vấn, nhà thầu, làm việc không ngừng nghỉ ngày đêm. Một kế hoạch chi tiết đã được vạch ra, với nhịp độ thi công 3 ca, 4 kíp, nhằm đảm bảo khu tái định cư hoàn thành đúng tiến độ, chất lượng và sớm đưa người dân trở về với cuộc sống ổn định.

Bên cạnh đó, dự án xây dựng 23 ngôi nhà tạm cư do quỹ Thiện Tâm của Tập đoàn VinGroup chung tay với huyện Bảo Yên thực hiện cũng đã trở thành minh chứng sống động cho tinh thần sẻ chia. Chỉ trong vòng 7 ngày, những ngôi nhà tạm đã mọc lên tại khu vực nhà văn hoá cũ của thôn, nhờ sự góp sức từ nhiều phía.

Đặc biệt, gia đình anh Nguyễn Văn Hượng - một hộ dân đã chịu mất mát lớn với hơn 10 người thân qua đời trong cơn lũ quét đã tự nguyện cho huyện mượn hơn 1.000m² đất trồng cây sát khu nhà văn hoá để dựng nhà tạm, không đòi hỏi bất kỳ quyền lợi nào. Hành động cao cả của anh Hượng đã thể hiện sự kiên cường, lòng nhân ái trong những lúc khó khăn nhất, trở thành ngọn lửa ấm áp lan toả trong cộng đồng Làng Nủ.

PV: Trong bối cảnh thiên nhiên chịu nhiều tổn thất và sự sống bị ảnh hưởng nặng nề sau cơn lũ, nguồn nước, đất đai và môi trường tại khu vực sạt lở đang gặp phải những thách thức gì và địa phương đang thực hiện những nỗ lực nào để hồi phục sự an toàn và ấm no cho người dân?

Ông Nguyễn Văn Nhất: Nguồn nước, đất đai và môi trường tại khu vực sạt lở thôn Làng Nủ đang ở trong tình trạng đáng lo ngại. Dòng nước từ điểm sạt lở chảy xuống 6km đã không còn an toàn cho nhu cầu sinh hoạt. Người dân nơi đây buộc phải tìm đến nước ngầm từ những ngọn núi xa xôi, như những người lữ hành tìm kiếm nguồn sống giữa sa mạc.

Sạt lở đất đã bào mòn và cuốn trôi một phần lớn lớp đất mặt màu mỡ, làm lộ ra những lớp đất sét cứng, nghèo dinh dưỡng và khó phục hồi. Lượng đất đá đổ xuống từ các sườn núi đã chôn vùi nhiều khu vực canh tác nông nghiệp khiến đồng ruộng bị bao phủ bởi lớp bùn dày đặc.

Chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng đã không ngừng nỗ lực khắc phục. Để khắc phục tình trạng ô nhiễm nguồn nước, chính quyền địa phương đã phối hợp cùng các tổ chức cứu trợ khẩn trương cung cấp nước sạch từ các nguồn khác và triển khai các biện pháp xử lý nước tạm thời. Tuy nhiên, để khôi phục lại hệ thống nước sinh hoạt và tưới tiêu bền vững cần nhiều thời gian và nỗ lực hơn, đặc biệt là trong việc cải thiện chất lượng nước ngầm.

Chúng tôi cũng đã phối hợp với một số đơn vị triển khai chiến dịch đánh giá và phun khử khuẩn môi trường quy mô lớn, phủ lên 20ha đất một lớp áo bảo vệ cho khu vực.

Đối với đất đai, mục tiêu trước mắt là khôi phục các diện tích đất ruộng bị ảnh hưởng, bởi đây là nguồn tư liệu sản xuất quan trọng của người dân, không thể để lãng phí tài nguyên này. Chính quyền huyện sẽ xây dựng kế hoạch định hướng cho giai đoạn phục hồi và phát triển tiếp theo nhằm khôi phục toàn diện môi trường sống và điều kiện sản xuất cho người dân nơi đây. Các biện pháp san gạt đất sẽ được tiến hành để đưa những thửa ruộng trở lại phục vụ sản xuất, góp phần ổn định đời sống kinh tế địa phương.

PV: Với những gia đình đã phải rời xa nơi chốn cũ, công tác tái định cư không chỉ đơn thuần là một sự chuyển dời. Ông có thể chia sẻ về cách mà chính quyền hỗ trợ người dân thích nghi với môi trường mới và tìm lại sự ổn định trong cuộc sống?

Ông Nguyễn Văn Nhất: Ngay sau khi cơn bão ập đến và để lại những thiệt hại nặng nề, chính quyền huyện Bảo Yên đã nhanh chóng triển khai các biện pháp cứu trợ khẩn cấp với phương châm “Bốn tại chỗ.” Các lực lượng đã dốc toàn lực tìm kiếm, cứu nạn, và cứu trợ những người bị thương, đồng thời không ngừng nỗ lực tìm kiếm những người bị vùi lấp dưới đống đổ nát. Với những gia đình có người thiệt mạng, huyện đã kịp thời thăm hỏi, chia sẻ nỗi đau mất mát, đồng thời hỗ trợ mỗi gia đình 25 triệu đồng. Đối với các nạn nhân bị thương, bệnh viện đa khoa huyện đã vào cuộc, điều trị miễn phí cho họ, thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến sức khỏe và sự hồi phục của người dân.

Cả tỉnh Lào Cai và huyện Bảo Yên đều chung tay cùng với sự hỗ trợ từ những tấm lòng vàng như Quỹ Thiện Tâm của Tập đoàn VinGroup và Đài Truyền hình Việt Nam. Trong lúc đó, chính quyền địa phương đã đồng lòng gửi đi lời kêu gọi khẩn thiết đến các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, tổ chức và các nhà hảo tâm trong và ngoài huyện, cùng chung tay giúp đỡ, ủng hộ những gia đình và cá nhân chịu thiệt hại nặng nề từ cơn bão số 3. Đáp lại lời kêu gọi của Ủy ban MTTQVN huyện Bảo Yên, những tấm lòng hảo tâm từ khắp nơi đã nhanh chóng chung tay góp sức, sẻ chia cùng đồng bào vùng bão lũ.

Tính đến ngày 22/9/2024, huyện đã nhận được sự đóng góp từ 341 tổ chức và cá nhân lên đến hơn 23 tỷ đồng tiền mặt, cùng nhiều vật phẩm thiết yếu như: hơn 119 tấn gạo, gần 15.000 thùng mì tôm, hơn 20.000 thùng nước, 11.000 thùng sữa, và vô số nhu yếu phẩm khác như bánh kẹo, lương khô, ủng, găng tay, khăn mặt. Những món quà quý giá ấy đã đến kịp thời, giúp xoa dịu nỗi đau của những gia đình mất mát. Nhiều đơn vị không chỉ dừng lại ở việc quyên góp mà còn trực tiếp đến tận nơi, trao tiền và lời an ủi cho các gia đình có người thiệt mạng.

PV: Việc hoàn thành 40 ngôi nhà kiên cố trước 31/12 có thể coi là một món quà lớn cho các hộ dân trong mùa xuân mới. Khi nhìn lại chặng đường đầy nỗ lực này, ông mong muốn điều gì cho tương lai của Làng Nủ khi những ngôi nhà mới hoàn thiện và người dân dần ổn định lại cuộc sống?

Ông Nguyễn Văn Nhất: Chúng tôi tin tưởng rằng mọi gian nan, mọi mất mát khắc nghiệt rồi cũng sẽ qua đi, nhường chỗ cho một tương lai tươi sáng hơn trên mảnh đất này. Mặc dù hơn 40 gia đình đã chịu những tổn thất không thể nào bù đắp trong quá khứ, nhưng với tình cảm, sự sẻ chia và tình thương vô bờ của đồng bào khắp mọi miền, chúng ta chắc chắn sẽ vươn tới một tương lai tốt đẹp hơn.

Làng Nủ từng bị tàn phá bởi bão lũ và thiên tai sẽ phục hồi, chúng ta sẽ xây dựng lại một Làng Nủ mới đẹp đẽ hơn, an toàn hơn và đầy ắp nghĩa tình.

Hy vọng rằng, trong những lúc khó khăn này, tinh thần đoàn kết và sức mạnh của truyền thống dân tộc sẽ tiếp tục tỏa sáng, cùng với sự phối hợp nhịp nhàng từ các cơ quan chức năng, chúng ta sẽ hiện thực hóa những ước mơ tốt đẹp cho khu tái định cư thôn Làng Nủ mới.

Với sự quyết tâm chính trị vững vàng và sự hỗ trợ kịp thời từ Trung ương, các bộ, ngành cùng với các địa phương trên cả nước, chúng ta sẽ từng bước hồi sinh cho vùng đất này, xoa dịu những đau thương, mất mát do thiên tai.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

Bích Hợp (thực hiện)