Từ dễ bị tổn thương đến hành động: Châu Á - Thái Bình Dương kêu gọi trách nhiệm toàn cầu

Thủ tướng Vanuatu, Papua New Guinea, Samoa, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, Tuvalu và Tonga đã nhấn mạnh Liên hợp quốc có vai trò thúc đẩy hành động thống nhất, quyết đoán để giảm thiểu mối đe dọa này.

Thật vậy, chủ đề hành động tập thể đã được nhắc đến nhiều trong các bài phát biểu, khi những người phát biểu thống nhất trong thông điệp của mình rằng nếu không có hành động kịp thời, các quốc gia dễ bị tổn thương như quốc gia của họ có nguy cơ chịu thiệt thòi hơn nữa.

Trong bài phát biểu của mình, các nhà lãnh đạo đã nhấn mạnh tầm quan trọng sống còn của khả năng phục hồi khí hậu và phát triển bền vững, kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng cường hỗ trợ tài chính. Họ kêu gọi cộng đồng toàn cầu chú ý đến những cảnh báo của họ và hành động, không chỉ vì lợi ích của quốc gia mà còn vì sức khỏe của toàn bộ hành tinh.

“Không có cơ hội” nếu mọi thứ không thay đổi

Ông Charlot Salwai Tabimasmas, Thủ tướng Vanuatu cho biết, trong khi các nước công nghiệp tiếp tục thúc đẩy nền kinh tế của họ, các quốc đảo nhỏ đang phát triển phải gánh chịu hậu quả nặng nề của biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến sự phát triển của họ. “Nếu quỹ đạo phát thải carbon hiện tại tiếp tục con đường nguy hiểm của nó, Vanuatu sẽ không có cơ hội nào để đạt được vị thế quốc gia đang phát triển”, ông nói.

Đề cập đến báo cáo mới nhất của Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC), Thủ tướng Vanuatu cảnh báo, cơ hội hành động thực sự để phục hồi hành tinh đang nhanh chóng khép lại.

“IPCC cảnh báo, chúng ta có khả năng vượt qua ngưỡng nhiệt độ nguy hiểm trong vòng 10 năm tới. Trong khi đó, sự ứng phó toàn cầu đối với mối đe dọa của biến đổi khí hậu vẫn còn kém, cản trở sự phát triển bền vững và các nỗ lực xóa đói giảm nghèo”, ông Tabimasmas nói thêm.

“Sự sống sót của kẻ mạnh nhất” không bền vững

Thủ tướng Papua New Guinea, ông James Marape cho rằng trong bối cảnh mối đe dọa hiện hữu của biến đổi khí hậu, việc theo đuổi sự phát triển không ngừng và khai thác không bền vững các nguồn tài nguyên của Trái đất đang gây nguy hiểm cho các thế hệ tương lai.

Ông chỉ trích thái độ “sự sống sót của kẻ mạnh nhất”, trong đó các quốc gia và tập đoàn cạnh tranh để khai thác tài nguyên, dẫn đến suy thoái môi trường, nạn phá rừng, đốt nhiên liệu hóa thạch và ô nhiễm, làm trầm trọng thêm tình trạng nghèo đói.

Mặc dù có nhiều thách thức về kinh tế, Papua New Guinea vẫn cam kết bảo vệ cả hệ sinh thái biển và rừng vì lợi ích của các thế hệ tương lai. Tuy nhiên, ông cho rằng việc tiếp cận tài chính khí hậu vẫn là một thách thức đáng kể, đồng thời kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới giải quyết vấn đề này một cách khẩn cấp. Nếu không có sự hỗ trợ, Papua New Guinea có thể buộc phải khai thác tài nguyên rừng và biển để đáp ứng các mục tiêu phát triển và xóa đói giảm nghèo.

Ước tính “đáng lo ngại”

Theo ông Feleti Penitala Teo, Thủ tướng Tuvalu, quốc gia này là một hòn đảo nhỏ, vấn đề về mực nước biển dâng do biến đổi khí hậu vẫn luôn là ưu tiên hàng đầu của đất nước. "Không chỉ là ưu tiên phát triển mà còn là ưu tiên hàng đầu về khả năng sống sót", ông nhấn mạnh, đồng thời cảnh báo: “Thái Bình Dương từng cho rằng nếu mực nước biển dâng không được ngăn chặn và bờ biển Tuvalu không được gia cố, chúng ta sẽ sớm nhấn chìm chúng ta và quyết định sự tồn tại trong tương lai của chúng ta".

Ông nêu ra ước tính mực nước biển dâng đáng lo ngại rằng đến năm 2050, hơn 50% lãnh thổ đất liền của Tuvalu sẽ thường xuyên bị ngập lụt do thủy triều dâng; 50 năm sau đó, vào năm 2100, hơn 90% đất đai sẽ phải chịu chung số phận. Ông cho biết, những dự đoán này không tính đến các điều kiện khí hậu khắc nghiệt như lốc xoáy và bão, những điều kiện sẽ "làm tăng tốc theo cấp số nhân" khả năng đạt đến ngưỡng đó.

Chúng ta phải "lật ngược tình thế"

Bà Fiame Naomi Mata'afa, Thủ tướng Samoa cũng đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về biến đổi khí hậu, kêu gọi tăng cường đầu tư để thích ứng và giảm thiểu tác động của nó. Theo bà, mặc dù chưa hết năm 2024, nhưng chúng ta đã chứng kiến ​​các quốc gia ở khắp mọi nơi trên thế giới phải hứng chịu các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt - từ cháy rừng dữ dội đến lũ lụt tàn phá và nắng nóng thiêu đốt.

Bà nhấn mạnh tình trạng dễ bị tổn thương của các quốc gia đang phát triển ở đảo nhỏ, lưu ý rằng tác động của tình trạng này được cảm nhận rộng rãi hơn do hoàn cảnh đặc biệt của họ và thiếu khả năng ứng phó nhanh chóng và hiệu quả.

Chỉ rõ những tác động của biến đổi khí hậu, có thể biểu hiện ở tình trạng mất an ninh lương thực, thiếu nước hoặc nguồn cung cấp năng lượng, cạnh tranh giành tài nguyên thiên nhiên, mất kế sinh nhai và di cư cưỡng bức, nhà lãnh đạo Samoa kêu gọi đầu tư khẩn cấp và đáng kể để giảm thiểu biến đổi khí hậu, tăng cường thích ứng và xây dựng nền kinh tế phát triển hơn.

"Chúng ta phải làm nhiều hơn nữa để xoay chuyển tình thế, thực hiện các cam kết và nghĩa vụ của mình, đồng thời hành động khẩn cấp và đầy tham vọng ngay bây giờ", bà nhấn mạnh.

Sẵn sàng đóng góp

Ông Sonexay Siphandone, Thủ tướng Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào đã nhắc lại tác động không cân xứng đối với các quốc gia dễ bị tổn thương. Theo ông, mặc dù là một trong những quốc gia ít gây ô nhiễm khí thải nhất thế giới, nhưng Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, giống như nhiều quốc gia khác, đã phải gánh chịu hậu quả nghiêm trọng của biến đổi khí hậu và thiên tai.

Tác động của biến đổi khí hậu, đặc biệt là các thảm họa thường xuyên và tàn khốc hơn cho thấy mối đe dọa thực sự đối với hòa bình và an ninh quốc tế, cũng như căng thẳng địa chính trị, xung đột, khủng hoảng kinh tế và tình trạng nghèo đói gia tăng. Chúng cũng gây nguy hiểm cho việc đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG) và việc thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì Phát triển Bền vững.

“Mặc dù Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào không giáp biển, chúng tôi vẫn sẵn sàng đóng góp vào các nỗ lực quốc tế nhằm bảo vệ môi trường, đồng thời kêu gọi các biện pháp hỗ trợ để tăng cường hơn nữa năng lực thích ứng và khả năng phục hồi để ứng phó với các tác động trong tương lai”, ông Sonexay Siphandone tuyên bố.

“Chúng ta đang đứng bên bờ vực của thảm họa khí hậu”

Ông Siaosi 'Ofakivahafolau Sovaleni, Thủ tướng Tonga cũng nhắc lại tính cấp thiết của việc hành động chống biến đổi khí hậu. Ông cho biết, thập kỷ này qua thập kỷ khác, năm này qua năm khác, Tonga đã đề cập đến mối đe dọa hiện hữu mà biến đổi khí hậu gây ra cho Thái Bình Dương, bao gồm cả Tonga, nhưng năm nay tình hình thậm chí còn tồi tệ hơn. “Không còn nghi ngờ gì nữa, chúng ta đang đứng bên bờ vực của thảm họa khí hậu”, ông tuyên bố.

Nhắc đến báo cáo của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) xác nhận năm 2023 là năm nóng nhất trong lịch sử, Thủ tướng Tonga cho rằng mực nước biển dâng ở Tây Nam Thái Bình Dương đang vượt quá mức trung bình toàn cầu, đạt tới 15 cm ở một số khu vực trong 30 năm qua. Mực nước biển dâng cao đang gây xói mòn bờ biển, “nuốt chửng” toàn bộ các hòn đảo và buộc các gia đình phải rời bỏ quê hương của họ, không chỉ làm mất đất, mà còn mất đi bản sắc, di sản và văn hóa của cả nước.

"Đối với các quốc gia Thái Bình Dương, những thay đổi này không chỉ là vấn đề môi trường, chúng còn là mối đe dọa hiện hữu gây nguy hiểm cho sự tồn tại của các quốc gia Đảo nhỏ Thái Bình Dương, bao gồm cả Tonga", ông khẳng định.

Mai Đan