Trái Đất liên tiếp ghi nhận đỉnh nhiệt mới: Thúc đẩy mở rộng hệ thống cảnh báo sức khỏe do nắng nóng

Kỷ lục nhiệt độ liên tục bị phá vỡ

Biến đổi khí hậu do con người gây ra thúc đẩy các hiện tượng thời tiết cực đoan đang tàn phá khắp toàn cầu, với một số ví dụ trong những tuần gần đây. Tại Cape Town, Nam Phi, hàng nghìn người đã phải di dời do mưa xối xả, gió giật mạnh, lũ lụt và nhiều nguyên nhân khác. Một trận lở đất chết người đã tấn công đảo Sulawesi của Indonesia. Beryl đã để lại một con đường hủy diệt lớn khi nó lập kỷ lục về cơn bão cấp 4 sớm nhất. Trong khi đó, chính quyền Nhật Bản cho biết, hơn 120 người đã thiệt mạng trong đợt nắng nóng kỷ lục ở Tokyo.

Tổng thư ký WMO Celeste Saulo cho biết: "Những đợt nắng nóng lan rộng, dữ dội và kéo dài đã tấn công mọi châu lục trong năm qua. Ít nhất 10 quốc gia đã ghi nhận nhiệt độ hàng ngày trên 50 độ C ở nhiều địa điểm".

Theo Cơ quan khí hậu của Liên minh châu Âu Copernicus, vào tháng 7/2024, nhiệt độ trung bình toàn cầu là 16,91 độ C, cao hơn 0,68 độ C so với mức trung bình 30 năm trong tháng đó. Nhiệt độ thấp hơn một chút so với cùng kỳ năm ngoái.

Đây là tháng 7 nóng thứ hai trong bất kỳ tháng nào được ghi nhận trong hồ sơ của cơ quan này, chỉ sau tháng 7/2023. Trái đất cũng có hai ngày nóng nhất được ghi nhận, vào ngày 22 và 23 tháng 7, mỗi ngày trung bình khoảng 17,16 độ C.

Cũng theo Copernicus, trong tháng 7 vừa qua, nhiệt độ thế giới nóng hơn 1,48 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Con số này gần với giới hạn nóng lên mà hầu hết các quốc gia trên thế giới đã đồng ý trong thỏa thuận khí hậu Paris năm 2015 là 1,5 độ C.

Nhiệt độ của tháng 7 ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng đến một số khu vực, bao gồm miền Tây Canada và miền Tây nước Mỹ. Nắng nóng như thiêu đốt, với khoảng 1/3 dân số nước Mỹ được cảnh báo tại một thời điểm về mức nhiệt nguy hiểm và phá kỷ lục.

Ở miền Nam và miền Đông châu Âu, Bộ Y tế Italy đã ban hành cảnh báo nhiệt độ nghiêm trọng nhất đối với một số thành phố ở miền Nam châu Âu và vùng Balkan. Hy Lạp đã buộc phải đóng cửa điểm tham quan văn hóa lớn nhất đất nước, Acropolis, do nhiệt độ quá cao. Phần lớn nước Pháp đã được cảnh báo về nhiệt độ cao khi đất nước này chào đón Thế vận hội vào cuối tháng 7.

Theo Copernicus, hầu hết châu Phi, Trung Đông, châu Á và miền đông Nam Cực cũng bị ảnh hưởng. Các nhà khoa học cho biết nhiệt độ ở Nam Cực cao hơn mức trung bình.

“Mọi thứ sẽ tiếp tục trở nên tồi tệ hơn vì chúng ta vẫn chưa ngừng làm những điều khiến chúng trở nên tồi tệ hơn”, ông Gavin Schmidt, nhà khí hậu học và Giám đốc Viện Nghiên cứu Vũ trụ Goddard của NASA (GISS) ở New York, Mỹ, người không tham gia báo cáo cho biết.

Trong khi đó, theo nhà khoa học khí hậu cấp cao của Copernicus, Julien Nicolas, hiện tượng El Nino đã thúc đẩy 13 tháng nhiệt độ kỷ lục. Kể từ tháng 6/2023 đến tháng 6/2024, đã 13 tháng liên tiếp nhiệt độ trung bình hằng tháng đều được ghi nhận là cao nhất lịch sử.

Kêu gọi hành động về nhiệt độ cực đoan

Nhiệt độ cực đoan đang gây ra hiệu ứng lan tỏa trên toàn xã hội. Nhiệt độ tăng 1 độ C hàng năm dẫn đến tỷ lệ đói nghèo tăng 9,1%. Hơn nữa, 12% tổng lượng thực phẩm được sản xuất bị mất do thiếu hệ thống làm mát và giờ làm việc tương đương với 80 triệu việc làm toàn thời gian cũng có thể mất do căng thẳng bởi nhiệt vào năm 2030.

Hậu quả nghiêm trọng đến mức gây chết người. Gần nửa triệu ca tử vong liên quan đến nhiệt độ xảy ra mỗi năm từ năm 2000 đến năm 2019. Nhìn chung, nhiệt độ cực đoan đang tàn phá nền kinh tế, gia tăng bất bình đẳng và làm chệch hướng tương lai của các Mục tiêu Phát triển Bền vững.

Xu hướng nắng nóng trên và tác động nghiêm trọng của chúng nhấn mạnh tính cấp thiết của Lời kêu gọi hành động của Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres vào tháng 7 vừa qua về hành động toàn cầu để giải quyết tình trạng nắng nóng cực đoan nhằm tăng cường hợp tác quốc tế để giải quyết tình trạng nhiệt độ cực đoan. "Trái đất đang trở nên nóng hơn và nguy hiểm hơn đối với mọi người, ở mọi nơi", Tổng thư ký Liên hợp quốc nhấn mạnh.

Ông Guterres đã đưa ra Lời kêu gọi hành động để giảm thiểu hậu quả khủng khiếp về môi trường và kinh tế xã hội vốn đã rõ ràng. Sáng kiến ​​này nhấn mạnh nhu cầu nỗ lực chung trong 4 lĩnh vực quan trọng: chăm sóc những người dễ bị tổn thương, bảo vệ người lao động, tăng cường khả năng phục hồi của nền kinh tế và xã hội bằng cách sử dụng dữ liệu và khoa học, và hạn chế nhiệt độ tăng lên 1,5 độ C bằng cách loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch và tăng cường đầu tư vào năng lượng tái tạo.

Sáng kiến ​​này tập hợp chuyên môn và quan điểm của 10 tổ chức chuyên ngành của Liên hợp quốc, nhấn mạnh những tác động lớn của tình trạng nắng nóng khắc nghiệt đối với sức khỏe, tính mạng và sinh kế của con người.

Theo Tổng thư ký WMO, các ước tính gần đây chỉ rõ việc mở rộng quy mô toàn cầu các hệ thống cảnh báo sức khỏe do nắng nóng cho riêng 57 quốc gia có khả năng cứu sống khoảng 98.000 người mỗi năm. Do vậy, bà nhấn mạnh: “Cộng đồng WMO cam kết hưởng ứng Lời kêu gọi hành động của Tổng thư ký Liên hợp quốc bằng các cảnh báo sớm và kế hoạch hành động tốt hơn về sức khỏe do nắng nóng".

Mai Đan