Thời tiết cực đoan đặt thế giới vào tình trạng nguy hiểm
(TN&MT) - Thế giới đang “vật lộn” với thời tiết cực đoan. Trong khi nhiều nơi ở châu Á trải qua những trận bão lũ lớn, những nơi khác trên thế giới lại chật vật hứng chịu nắng nóng thiêu đốt.
Nhiều nơi “oằn mình” ứng phó với bão lũ
Tại châu Á, Philippines là quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất từ cơn bão Gaemi. Mưa to gió lớn khiến cho khu vực thủ đô Manila và các tỉnh phía Bắc nước này gần như tê liệt, ảnh hưởng đến cuộc sống của khoảng 13 triệu người ở 16 tỉnh thành phố.
Truyền thông Philippines và mạng xã hội nước này liên tục đăng tải dày đặc những hình ảnh người dân dùng thuyền, phao di chuyển trên những tuyến phố bị ngập lụt do bão Gaemi ở Manila. Sức gió mạnh nhất gần tâm bão Gaemi 155 km/giờ, giật lên tới 190 km/giờ.
Cũng liên quan đến diễn biến của bão Gaemi, ngày 28/7, Hãng tin Reuters (Anh) đưa tin, lở đất do tàn dư của cơn bão Gaemi khiến 12 người thiệt mạng ở miền Nam Trung Quốc. CCTV cũng đưa tin, tại miền Nam Trung Quốc, một trận lở đất gần thành phố Hoành Dương ở tỉnh Hồ Nam vào sáng 28/6 đã khiến 12 người thiệt mạng, 18 người bị mắc kẹt và 6 người sống sót bị thương đã được giải cứu.
Lốc xoáy từ bão Gaemi đã tan vào ngày 28/7 nhưng nhiều khu vực của Trung Quốc vẫn trong tình trạng báo động về nguy cơ lũ lụt do những trận mưa trước đó gây ra. Các nhà dự báo thời tiết cảnh báo, những đám mây lớn còn sót lại của bão Gaemi vẫn có thể trút mưa xuống các thành phố vốn đã bị ngập lụt.
Gaemi, cơn bão mạnh nhất đổ bộ vào Trung Quốc trong năm nay, đã tấn công các thị trấn ở tỉnh ven biển Phúc Kiến vào ngày 26/7 với những trận mưa lớn và gió mạnh khi nó bắt đầu di chuyển từ bờ biển Đông Nam vào vùng nội địa đông dân cư.
Tỉnh Cát Lâm giáp với Triều Tiên đã nâng mức cảnh báo về mưa lớn và lũ quét vào sáng 28/7 (theo giờ địa phương). Chính quyền thành phố Lâm Giang đã đóng cửa trường học, nhà máy và doanh nghiệp trong ngày 28/7, đồng thời cảnh báo thảm họa lũ lụt lớn có thể xảy ra.
Theo hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã, Gaemi, cơn bão đã khiến hàng chục người tử vong khi quét qua Đài Loan (Trung Quốc) và làm tình hình mưa theo mùa ở Philippines trở nên tồi tệ hơn, đã ảnh hưởng đến gần 630.000 người ở tỉnh Phúc Kiến, với gần 50% trong số họ phải di dời.
Trong khi đó, tại châu Phi, Ethiopia trải qua mưa lớn những ngày qua, đây cũng là nguyên nhân gây ra 2 thảm họa lở đất liên tiếp, khiến 229 người thiệt mạng và hơn 14.000 người khác bị ảnh hưởng.
Ngày 25/7, truyền thông nhà nước Ethiopia cho biết thảm họa xảy ra tại vùng núi Gofa Zone, hầu hết nạn nhân là những nhân viên cứu hộ, đã bị chôn vùi khi đang tìm kiếm những người sống sót sau một trận lở đất khác trước đó một ngày (22/7). Cho đến ngày 25/7, việc đào bới tìm kiếm vẫn tiếp tục. Tại hiện trường, nhiều người dân dùng xẻng đào bới, hy vọng tìm được thi thể và người sống sót.
Ông Moussa Faki Mahamat, Chủ tịch Ủy ban Liên minh châu Phi cho rằng đây là thảm họa lở đất chết chóc nhất từng được ghi nhận tại Ethiopia. Ông Tedros Ghebreyesus, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã cử một nhóm nhân viên đến Ethiopia để hỗ trợ nhu cầu y tế.
Còn tại châu Âu, ngày 27/7, lũ sông băng đã nhấn chìm một tuyến đường vành đai ở miền Nam Iceland, khiến một cây cầu gần đó bị sập một đoạn ở đầu cầu. Cơ quan Khí tượng Iceland cho biết đây là "trận lũ lụt lớn bất thường".
Các cảnh quay trên không của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Iceland được chiếu trên kênh truyền hình RUV cho thấy một vùng rộng lớn bị nhấn chìm trong nước bùn. Một đoạn video khác ghi lại hình ảnh dòng nước lũ chảy xiết dưới chân cây cầu trên đường cao tốc.
Theo Cơ quan Quản lý Đường bộ Iceland, con đường trải dài từ thành phố ven biển Vik, ở phía Nam sông băng Myrdalsjokull, đến thành phố Kirkjubaejarklaustur cách đó khoảng 70 km về phía Đông đã bị đóng cửa do ngập lụt. Trong khi đó, Cơ quan Khí tượng Iceland cho biết vẫn chưa rõ khi nào lũ lụt sẽ đạt đỉnh.
Nắng nóng thiêu đốt
Trái ngược với mưa, bão và lũ lụt, nắng nóng gay gắt đang càn quét nhiều khu vực khác trên thế giới. Hàng chục triệu người ở Bờ Tây nước Mỹ đã và đang tiếp tục hứng chịu cái nắng như thiêu đốt. Sức nóng kết hợp với không khí khô và gió đã khiến các đám cháy rừng lan rộng. Tổng cộng tại khu vực miền Tây Mỹ, có khoảng 69 đám cháy lớn.
Tại Canada, các đám cháy rừng ở thị trấn Jasper thuộc tỉnh bang Alberta đã buộc hơn 25.000 người sơ tán. Khói bụi từ các đám cháy đã được thổi sang các vùng miền Tây Mỹ khiến chất lượng không khí suy giảm nghiêm trọng.
Tại các nước vùng Vịnh, ngày 25/6 nhiệt độ ngoài trời đã vượt 50 độ C; trong khi tại các vùng ôn đới tại châu Âu nhiệt độ cũng lên tới 40 độ C. Theo Cơ quan theo dõi thời tiết Copernicus (CAMS) của Liên minh châu Âu, tính từ năm 1946, ngày 22/7 là ngày nóng nhất lịch sử. Cơ quan này cho biết, nhiều vụ cháy rừng dữ dội đã xảy ra ở vùng Bắc bán cầu, mang theo lượng khói khổng lồ bay khắp khu vực châu Âu, châu Á và Bắc Mỹ; trong đó nhiều đám cháy bùng cháy ở Canada, Alaska và miền Đông nước Nga.
Lượng khí thải từ các vụ cháy rừng cao hơn so với 2 năm trước đó. Ông Mark Parrington, nhà khoa học cấp cao tại CAMS cho biết, cơ quan này đã theo dõi chặt chẽ các vụ cháy rừng trong nhiều năm, ghi nhận chỉ số phát thải cháy rừng và tác động đến khí quyển đặc biệt nghiêm trọng trong thời gian này, dẫn đến lượng khí thải từ khói ngày càng tăng.
Theo GS Guillermo Rein, nhà khoa học về lửa tại London (Anh), mùa cháy rừng ngày càng mở rộng, bắt đầu sớm hơn và kéo dài hơn, đáng lo ngại là cường độ của nó đang trở nên chưa từng có.
Lo ngại hơn, Tiến sĩ Marina Romanello, nhà nghiên cứu tại Viện Sức khỏe toàn cầu (UCL) cảnh báo, khi cháy rừng ngày càng gia tăng, con người liên tục phải đối mặt với mức độ ô nhiễm không khí cấp tính, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như bệnh tim mạch và ung thư. Tiến sĩ Romanello cho biết, các hạt PM2.5 có thể đi rất sâu vào phổi, vượt qua hàng rào máu phổi và đi vào máu, khiến mức phát thải khói cao này đặc biệt đáng lo ngại.
Những hiện tượng thời tiết cực đoan trên cho thấy, mùa hè năm nay, nhiều nơi trên thế giới đã phải đương đầu với các sự kiện thời tiết khắc nghiệt đang phổ biến hơn. Theo nhà khoa học khí hậu Katharine Hayhoe, mưa lớn và lũ quét; bão nhiệt đới, lốc xoáy; cháy rừng; nhiễu loạn không khí là những hiện tượng đang diễn ra ngày càng dồn dập hơn và đặt thế giới vào tình trạng nguy hiểm.
Ông William Ripple, nhà sinh thái học tại Đại học bang Oregon (Mỹ) cảnh báo: “Sự sống trên hành tinh của chúng ta đang bị đe dọa. Đến năm 2050, có thể 1/3 dân số thế giới, tương đương gần 3 tỷ người có thể bị đẩy ra khỏi "khu vực có thể sống được".
Có thể thấy, ngày càng nhiều kỷ lục về hiện tượng thời tiết cực đoan được ghi nhận ở cấp độ địa phương, cũng như cấp độ quốc gia và cả những bất thường về nhiệt độ trên toàn cầu. Theo các nhà khoa học, tình trạng ấm lên toàn cầu là một trong những yếu tố chính góp phần gây ra các hiện tượng này.
Bên cạnh đó, các hoạt động của con người cũng khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan trên toàn cầu xuất hiện ngày càng nhiều. Công nghiệp hóa quy mô lớn và tiêu thụ quá nhiều tài nguyên thiên nhiên đã dẫn đến việc thải ra một lượng lớn khí nhà kính, làm tăng thêm hiệu ứng nhà kính trên Trái Đất. Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho hay, lượng khí thải carbon dioxide toàn cầu đã tiếp tục tăng trong thập kỷ qua, góp phần gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu và các hiện tượng thời tiết cực đoan.
Trước những thách thức trên, cơ quan thời tiết và khí hậu của Liên hợp quốc kêu gọi các quốc gia cần hành động ngay lập tức để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Trong đó, giảm phát thải khí nhà kính là vấn đề then chốt và các quốc gia phải tăng cường nỗ lực thúc đẩy phát triển bền vững và sử dụng các nguồn năng lượng sạch.