Mở lối cho dòng điện “xanh”

Quy định này được kỳ vọng sẽ tạo cơ chế thông thoáng cho khách hàng có nhu cầu kết nối nhanh chóng với dòng điện “xanh” từ các dự án điện mặt trời mái nhà hay điện rác, sinh khối...

Nhu cầu lớn

Với cơ chế DPPA, những khách hàng sử dụng điện lớn có mức sản lượng tiêu thụ bình quân từ 200.000kWh/tháng mong muốn sử dụng năng lượng tái tạo (NLTT) sẽ được mua điện “trực tiếp” từ các nhà sản xuất năng lượng tái tạo với 2 chính sách qua đường dây kết nối riêng hoặc qua lưới điện quốc gia. Số liệu từ các tổng công ty điện cho thấy, hiện có khoảng hơn 7.700 khách hàng thuộc đối tượng này, chiếm 36,5% tổng điện năng.

Khảo sát của Bộ Công Thương cho thấy, khoảng 20 doanh nghiệp lớn có mong muốn mua điện trực tiếp, tổng nhu cầu gần 1.000MW. Cùng đó, có 24 dự án NLTT với công suất 1.773MW muốn bán điện qua cơ chế DPPA, 17 dự án có công suất 2.836MW cân nhắc tham gia.

Trong 2 chính sách kết nối, trường hợp mua bán điện trực tiếp qua lưới điện quốc gia, đơn vị phát điện NLTT được tham gia cơ chế là đơn vị phát điện từ điện gió hoặc điện mặt trời với công suất từ 10MW trở lên đấu nối vào hệ thống điện quốc gia trực tiếp tham gia thị trường bán buôn điện cạnh tranh. Nghị định cũng quy định rõ việc bán điện của đơn vị phát NLTT qua thị trường điện giao ngay và mua bán qua Tổng công ty Điện lực.

Còn đối với trường hợp mua bán điện trực tiếp qua đường dây riêng sẽ không có giới hạn về công suất và loại hình NLTT (năng lượng mặt trời, gió, thủy điện nhỏ, sinh khối, địa nhiệt, sóng biển, thủy triều, hải lưu, các dạng NLTT khác và hệ thống điện mặt trời mái nhà). Các dự án này phải được cấp giấy phép hoạt động điện lực, hoặc được miễn trừ giấy phép theo quy định. Để mua bán qua đường dây riêng, đơn vị phát NLTT và khách hàng hàng lớn sẽ ký hợp đồng mua bán với điều kiện, mức giá do hai bên thỏa thuận. Với phần điện dư thừa, bên phát điện có thể bán lại cho EVN qua hợp đồng mua bán, quy định về công suất, sản lượng, giá.

Với bên mua điện, ngoài mua trực tiếp từ bên phát NLTT, họ được mua bán điện với Tổng công ty Điện lực, hoặc đơn vị bán lẻ điện không phải Tổng công ty Điện lực. Đáng chú ý, việc mở ra hướng điện mặt trời mái nhà có thể tham gia mua bán điện trực tiếp đã giúp gỡ vướng cho loại hình năng lượng này, bên cạnh chính sách khuyến khích phát triển tự sản, tự tiêu đang được Bộ Công Thương soạn thảo.

Tăng công suất điện từ năng lượng tái tạo

Tại Hội nghị triển khai Nghị định về cơ chế DPPA vừa diễn ra, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, cơ chế DPPA và cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu là hai trong số những chính sách quan trọng để thực hiện thành công Quy hoạch Điện VIII. Mục tiêu tăng tỷ lệ đóng góp của các nguồn năng lượng tái tạo lên mức khoảng 30,9 - 39,2% vào năm 2030 và định hướng lên đến 67,5% - 71,5% vào năm 2050, so với mức 26,4% của cuối năm 2022.

Theo Bộ trưởng, các chính sách sẽ giúp phát triển, hoàn thiện thị trường điện trên cả ba mặt: phát điện cạnh tranh, bán buôn điện cạnh tranh và bán lẻ điện cạnh tranh. Đây là bước đi cần thiết để Việt Nam chuyển mạnh sang nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và trung hòa các-bon.

Cơ chế DPPA được kỳ vọng sẽ đem lại lợi ích cho tất cả các bên tham gia gồm: Bên mua, bên bán và đơn vị truyền tải, mở ra cơ hội phát triển mạnh cho thị trường năng lượng tái tạo, hướng đến thực hiện thành công các mục tiêu của Quy hoạch Điện VIII.

Cụ thể, khách hàng (các tập đoàn, công ty có nhu cầu sử dụng một lượng điện lớn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh) tham gia vào cơ chế DPPA không chỉ được hưởng lợi về uy tín trong các cam kết toàn cầu về sử dụng NLTT và phát triển bền vững; mà họ còn đảm bảo được nguồn cung năng lượng trong dài hạn và giảm thiểu được rủi ro về chi phí sử dụng điện năng trong tương lai. Bởi khách hàng có thể áp dụng được chính sách đàm phán và cố định được giá mua điện thông qua đàm phán trực tiếp với đơn vị phát điện năng lượng tái tạo.

Và ở chiều ngược lại, bên bán (đơn vị phát điện NLTT) tham gia cơ chế DPPA có thể dự báo được doanh thu trong dài hạn nhờ chủ động được thông tin phần lớn hoặc toàn bộ sản lượng điện sản xuất sẽ chắc chắn được mua bởi một khách hàng có uy tín cao với giá bán điện được cố định trong dài hạn. Từ đó giúp nhà đầu tư hoặc các đơn vị phát triển dự án có thể giảm thiểu tối đa về rủi ro tài chính và dễ dàng hơn trong tiếp cấp các dòng tiền có hạn để thực hiện phát triển dự án.

Việc cho phép các doanh nghiệp ở Việt Nam mua điện trực tiếp từ các công ty tư nhân sản xuất NLTT sẽ giúp doanh nghiệp có thể sử dụng 100% NLTT. Doanh nghiệp sản xuất cũng có cơ hội lựa chọn nhà cung cấp điện phù hợp để đạt chứng chỉ sản xuất xanh, đáp ứng yêu cầu phát triển trong tình hình mới.

Theo ông Marc E.Knapper - Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, chính sách mới sẽ giúp Việt Nam thu hút đầu tư khu vực tư nhân vào NLTT, đồng thời đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp đang tìm kiếm giải pháp đưa năng lượng tái tạo vào sử dụng cho hoạt động của doanh nghiệp và đạt được các mục tiêu giảm phát thải của doanh nghiệp. Quá trình này đồng thời giúp Việt Nam đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch và thúc đẩy mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng ‘0’ vào năm 2050.

Khánh Ly