Quốc hội thảo luận về dự án Luật Công đoàn (sửa đổi)

Đảm bảo điều kiện cho tổ chức công đoàn hoạt động tại doanh nghiệp

Tham gia ý kiến tại phiên họp, các đại biểu Quốc hội cho rằng, sau hơn 10 năm thi hành, Luật Công đoàn hiện hành đã bộc lộ hạn chế, bất cập, một số quy định của luật đã không còn phù hợp với thực tiễn. Mặt khác, việc thực hiện các cam kết quốc tế về lao động trong các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới và các Công ước của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) đòi hỏi Công đoàn Việt Nam phải đổi mới mạnh mẽ, toàn diện để tiếp tục giữ vững và phát huy thành quả truyền thống của tổ chức công đoàn, đồng thời phải khẳng định được vai trò chủ lực, định hướng dẫn dắt phong trào công nhân trong tình hình mới. Do đó, đa số các ý kiến tán thành với sự cần thiết và các quan điểm xây dựng dự án Luật Công đoàn (sửa đổi).

Thảo luận tại phiên họp, đại biểu Trần Khánh Thu - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình bày tỏ quan tâm đến việc đảm bảo điều kiện cho tổ chức công đoàn hoạt động tại các doanh nghiệp và các tổ chức sản xuất. Đại biểu cho biết, trên thực tế, không phải tất cả các doanh nghiệp, tổ chức sản xuất hiện nay đều thành lập công đoàn, và không phải ở đâu có tổ chức công đoàn thì đều được tạo điều kiện hoạt động thuận lợi về thời gian, điều kiện vật chất cũng như ủng hộ tinh thần. Thêm vào đó, tổ chức công đoàn là tổ chức hoạt động đại diện vì người lao động, nhưng có tính chất tự nguyện, không phải là tổ chức nằm trong cơ cấu cấu thành của một tổ chức sản xuất. Do đó, nếu quy định chủ doanh nghiệp phải bố trí phòng làm việc phải tạo điều kiện cho tổ chức công đoàn thì không phù hợp thực tế.

Băn khoăn về việc quy định thời gian lao động của cán bộ công đoàn không chuyên trách mà được hưởng lương, đại biểu cho biết, trên thực tế, chỉ khi chủ doanh nghiệp thấy rằng tổ chức công đoàn có tác dụng hỗ trợ mạnh mẽ, giúp đỡ đắc lực cho doanh nghiệp trong nâng cao năng lực sản xuất, nâng cao hiệu quả... thì chủ doanh nghiệp mới tạo điều kiện cho công đoàn. Trường hợp này còn hiếm hoi, thực tế rất ít chủ doanh nghiệp chấp nhận, chấp hành quy định này. Do vậy, đại biểu cho rằng cần nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo đưa ra những quy định khả thi, phù hợp với thực tiễn, đảm bảo luật được đưa vào cuộc sống sau khi có hiệu lực.

Tham gia đóng góp ý kiến tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Hữu Thông - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận cho biết, tại các công ty, doanh nghiệp, công đoàn là tổ chức bảo vệ quyền lợi của người lao động, tuy nhiên, tiền lương và các chi phí trả cho cán bộ công đoàn ở các công ty, doanh nghiệp lại do chính chủ công ty, doanh nghiệp, tức người sử dụng lao động chi trả. Đại biểu cho rằng, cơ cấu nguồn thu này dẫn đến cán bộ công đoàn ở trong công ty, doanh nghiệp khó có thể thực sự dám lên tiếng bảo vệ người lao động khi quyền lợi của người lao động bị xâm phạm.

Đại biểu cho rằng, các tổ chức công đoàn còn thể hiện vai trò rất hạn chế trong việc đại diện, bảo vệ quyền lợi của người lao động trong các vụ việc khiếu kiện, khiếu nại liên quan đến quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động tại các công ty, doanh nghiệp. Để tổ chức công đoàn cơ sở tại các công ty, doanh nghiệp ngoài nhà nước phát huy được thực sự vai trò, trách nhiệm trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, đại biểu đề nghị tiền lương, tiền thưởng và các khoản phụ cấp khác đối với cán bộ công đoàn chuyên trách ở các công ty, doanh nghiệp nên lấy từ kinh phí từ của công đoàn cấp trên để chi trả. Theo đại biểu, quy định như vậy sẽ giúp cán bộ công đoàn toàn tâm, toàn ý thực hiện nhiệm vụ của mình là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động tại công ty, doanh nghiệp.

Quy định cụ thể điều kiện thành lập, giải thể, tổ chức và hoạt động của công đoàn

Phát biểu thảo luận tại hội trường, có đại biểu Quốc hội cũng dành sự quan tấm đối với quy định về điều kiện, trình tự, thủ tục thành lập, giải thể công đoàn các cấp.

Đại biểu Hà Hồng Hạnh - Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa cho biết, khoản 2 Điều 8 của dự thảo Luật có quy định rằng, điều kiện, trình tự, thủ tục thành lập, giải thể công đoàn các cấp theo quy định của Điều lệ Công đoàn Việt Nam. Tuy nhiên, tại khoản 2 Điều 17 của Bộ luật Lao động năm 2019 quy định việc thành lập, giải thể tổ chức và hoạt động của công đoàn cơ sở được thực hiện theo quy định của Luật Công đoàn. Do đó để đảm bảo sự đồng bộ, tương thích của hệ thống pháp luật, đại biểu đề nghị quy định cụ thể điều kiện thành lập, giải thể, tổ chức và hoạt động của các công đoàn trong dự thảo Luật.

Ngoài ra, tại Điều 26, bảo đảm về tổ chức cán bộ, đại biểu đề nghị xem xét có giải pháp quy định về cơ chế quản lý biên chế một cách phù hợp ở trong Luật Công đoàn để đảm bảo tăng tính chủ động cho tổ chức công đoàn trong bố trí đội ngũ cán bộ. Đại biểu đề xuất có thể giao quyền cho Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam chủ động đề xuất số lượng cán bộ là cán bộ công đoàn, cán bộ, công chức, viên chức trong toàn hệ thống, từ đó tạo ra sự đồng bộ trong biên chế, trong hệ thống công đoàn, giúp giảm thiểu sự khác biệt về số lượng biên chế ở những địa phương có cùng điều kiện kinh tế xã hội.

Về bảo đảm điều kiện hoạt động công đoàn, khoản 2 Điều 27 dự thảo Luật quy định thời giờ làm việc trong một tháng đối với cán bộ công đoàn không chuyên trách để làm công tác công đoàn và được đơn vị sử dụng lao động trả lương. Theo đó, phương án đề xuất là: quy định tổng thời gian làm việc của toàn bộ cán bộ công đoàn không chuyên trách được xác định trên cơ sở tương ứng với số lượng đoàn viên công đoàn.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương cho rằng, Luật hiện hành đã quy định lượng hóa thời giờ hoạt động công đoàn cho cán bộ công đoàn không chuyên trách gắn với từng chức danh của cán bộ công đoàn. Quy định này đã tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ công đoàn hoạt động không chuyên trách thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ được giao, góp phần nâng cao hiệu quả, chất lượng hoạt động của công đoàn trong thời gian qua.

Trong bối cảnh có nhiều tổ chức đại diện cho người lao động tại cơ sở, Bộ luật Lao động 2019 đã có cách tiếp cận mới về bảo đảm thời gian làm việc cho thành viên của các tổ chức đại diện của người lao động tại cơ sở. Do đó, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân nhấn mạnh, việc sửa đổi quy định về thời giờ làm việc trong một tháng đối với cán bộ công đoàn không chuyên trách cần bảo đảm phù hợp với tính chất chức năng, nhiệm vụ đặc thù của Công đoàn Việt Nam được quy định tại Điều 10 Hiến pháp 2013.

Theo đó, Công đoàn Việt Nam đang thực hiện hai chức năng: tổ chức chính trị xã hội đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng và tổ chức đại diện cho người lao động. Với hai chức năng này, ngoài nhiệm vụ cốt lõi là đại diện, chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, Công đoàn sẽ thực hiện các nhiệm vụ quan trọng của tổ chức chính trị xã hội mà tổ chức đại diện cho người lao động tại doanh nghiệp không có như tham gia quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội; tham gia kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước; tuyên truyền, vận động người lao động học tập, nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, chấp hành pháp luật, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc..

"Như vậy, nếu quy định “cào bằng” về thời gian làm việc đối với cán bộ công đoàn như tổ chức đại diện cho người lao động tại doanh nghiệp sẽ gây khó khăn cho cán bộ công đoàn". Nhấn mạnh điều này, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân đồng tình với quy định về thời gian làm việc cho cán bộ công đoàn cơ sở cần bảo đảm phù hợp để cán bộ công đoàn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nêu rõ, với không khí thảo luận sôi nổi, thẳng thắn, ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề, các đại biểu Quốc hội đã cơ bản thống nhất với việc sửa đổi toàn diện Luật Công đoàn với nhiều nội dung mới, đồng thời, đề cập nhiều vấn đề từ thực tiễn phong phú, sinh động từ cơ sở, từ yêu cầu phát triển, kế thừa và phát huy vị trí, vai trò của tổ chức công đoàn, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới theo đúng chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, cơ quan soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra cần tiếp thu đầy đủ, xác đáng, nghiêm túc ý kiến của đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự thảo Luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, ý kiến của các đại biểu Quốc hội sẽ được tổng hợp đầy đủ, ngay sau Kỳ họp này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiêm túc tiếp thu, giải trình đầy đủ, thấu đáo ý kiến phát biểu của đại biểu Quốc hội, tiếp tục lấy ý kiến các chuyên gia, nhà quản lý, đối tượng chịu tác động thông qua các hội nghị, hội thảo, bảo đảm tính minh bạch, dân chủ, khả thi trong từng quy định của dự thảo Luật, kịp thời báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội những vấn đề phát sinh để có hướng giải quyết, nỗ lực hoàn thiện dự thảo Luật để có thể trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 8.

Thanh Tùng