Vạch trần các chiêu thức quảng cáo, tiếp thị thuốc lá mới nhắm tới giới trẻ
(TN&MT) - Các sản phẩm thuốc lá mới bao gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang có xu hướng gia tăng ở thanh thiếu niên trên thế giới và Việt Nam. Ngành công nghiệp thuốc lá trên toàn cầu xác định thanh thiếu niên là chìa khóa của thị trường. Kết quả là trẻ em và thanh thiếu niên là mục tiêu của những quảng cáo và tiếp thị thuốc lá, đặc biệt là các sản phẩm thuốc lá mới.
Vô vàn kỹ xảo và kênh quảng cáo tiếp thị được sử dụng để tiếp cận các sản phẩm thuốc lá mới tới giới trẻ. Những chiến lược này bao gồm thiết kế sản phẩm hấp dẫn với giới trẻ, tiếp thị trên các trang mạng xã hội phổ biến của giới trẻ, sử dụng giới trẻ để quảng cáo, sử dụng người nổi tiếng có sức ảnh hưởng tới giới trẻ để quảng cáo, v.v...
Việc sản xuất các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, được ngành công nghiệp thuốc lá quảng bá là một giải pháp thay thế cho người hút thuốc và không nhằm vào giới trẻ. Tuy nhiên, bằng chứng thực tế cho thấy, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nhắm đến một lượng lớn khách hàng mới (chưa từng hút thuốc) bao gồm phụ nữ và trẻ em.
Nhiều hoạt động quảng cáo thuốc lá mới nhằm vào giới trẻ
Các nhà sản xuất thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã sử dụng nhiều cách thức khác nhau để thu hút thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng thông qua hương vị hấp dẫn, thiết kế sản phẩm bắt mắt, thời trang, theo xu hướng công nghệ, quảng bá trên mạng xã hội của giới trẻ và giữ khách hàng bằng các sản phẩm có hàm lượng nicotine cao.
Ở Việt Nam, một khảo sát nhanh thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh do tổ chức HealthBridge và Hội Y tế công công Việt Nam thực hiện vào tháng 7/2020 cho thấy, hương vị là một trong những yếu tố thúc đẩy thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử.
Một số ý kiến được ghi nhận của thanh thiếu niên bao gồm: “Có hai yếu tố (thúc đẩy sử dụng). Đầu tiên là về mặt hương vị, nó có rất nhiều hương vị. Mình rất là thích…” (Nam, 21 tuổi); “Mình coi các quảng cáo các sản phẩm mới, các thứ về các loại hương vị thì mình cũng thấy tò mò về mua, về dùng thử mình lại thích, sau đấy mình dùng nhiều hơn” (Nam, 22 tuổi); “Vì nó có các vị khác nhau nên là nó có thể thoải mái lựa chọn và có những vị rất quen thuộc như cocacola, 7-up, trà sữa… Thứ hai là nó mang lại cho mình cảm giác kiểu cái hơi lúc tỏa khói ra rất là mát, thơm… đó là những lý do mà em ấn tượng trong lúc em mới biết đến” (Nam, 21 tuổi).
Hơn nữa, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được chế tạo đa dạng từ màu sắc đến hình dạng, thiết kế ấn tượng, kết hợp nhiều tính năng sử dụng tiện lợi để hấp dẫn giới trẻ.
Kết quả khảo sát nhanh ở Việt Nam cho thấy, các bạn trẻ bị hấp dẫn bởi thiết kế, trào lưu sử dụng và tính tiện dụng của các sản phẩm thuốc lá điện tử: “Em thấy thứ nhất là nó tiện hơn thuốc lá, thứ hai là nó có nhiều kiểu dáng, mẫu mã đẹp. Trông nó rất là kiểu ăn chơi” (Nữ, 21 tuổi); “Ấn tượng thì tất nhiên là chắc chắn về mặt hình ảnh rồi. Tại vì thiết kế của sản phẩm rất bắt mắt, nhiều khi mình cũng mua chỉ là để sưu tập các thứ thôi” (Nam, 22 tuổi).
Các phương pháp quảng cáo, tiếp thị thuốc lá truyền thống cũng được áp dụng với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng bao gồm trưng bày điểm bán hấp dẫn, giảm giá sản phẩm, quà tặng hấp dẫn, bán hàng trên các nền tảng mua bán trực tuyến để tăng khả năng tiếp cận và tiếp thị gián tiếp các sản phẩm thuốc lá trong các tác phẩm điện ảnh, chương trình truyền hình.
Trên thực tế, hiện nay, qua báo cáo của các Bộ, ngành và các tỉnh, thành phố cho thấy không còn hiện tượng quảng cáo sản phẩm thuốc lá trên các phương tiện thông tin đại chúng, như: truyền hình, báo chí, đài phát thanh... Tuy nhiên, việc vi phạm quảng cáo, khuyến mãi tại điểm bán còn xảy ra khá phổ biến.
Tình trạng trưng bày quá một bao, một tút cho một sản phẩm thuốc lá tại điểm bán thuốc lá khá phổ biến. Các nghiên cứu về các hình thức vi phạm quy định cấm quảng cáo tại các điểm bán lẻ thuốc lá tại Việt Nam do Trường đại học Y tế Công cộng thưc hiện những năm gần đây cho thấy tỉ lệ vi phạm các quy định cấm quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá tại các điểm bán lẻ thuốc lá trên toàn quốc khá cao.
82,5% điểm bán vi phạm quy định về trưng bày quá một bao/một tút hoặc một hộp của một nhãn hiệu thuốc lá, trong đó cao nhất là các điểm bán lẻ thuốc lá ở TP. HCM và Cần Thơ với hơn 90%.
Cần ngăn chặn kịp thời thuốc lá mới
Theo Ths. Nguyễn Hạnh Nguyên, Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam, sử dụng thuốc lá đã và đang là một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn nhất trên thế giới. Tuy nhiên, ngành công nghiệp thuốc lá tiếp tục chiến lược duy trì nhu cầu cho các sản phẩm của mình trên thị trường bằng cách ra đời các sản phẩm mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và nhắm tới giới trẻ để tạo ra một thế hệ hút thuốc lá mới nhằm mục tiêu duy trì việc sử dụng thuốc lá và gia tăng lợi nhuận.
Các tập đoàn công nghiệp thuốc lá trên thế giới đã không ngừng đầu tư cho việc nghiên cứu kỹ lưỡng, từ việc thiết kế sản phẩm hấp dẫn giới trẻ cho đến các chiến dịch quảng cáo, tiếp thị tinh vi nhắm tới giới trẻ.
Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra khuyến cáo về việc bảo vệ giới trẻ khỏi ảnh hưởng của việc quảng cáo và sử dụng các sản phẩm thuốc lá bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và kêu gọi các quốc gia cần có hành động kịp thời để giúp thế hệ trẻ không bị lừa dối và lôi kéo bởi các chiến lược của ngành công nghiệp thuốc lá, xây dựng một thế hệ trẻ khỏe mạnh.
Ths. Nguyễn Hạnh Nguyên cho biết, trong những năm gần đây, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cũng đã du nhập vào Việt Nam và đang có xu hướng gia tăng sử dụng trong giới trẻ, cùng với sự gia tăng tỷ lệ tiếp cận với quảng cáo, khuyến mại và bán các sản phẩm thuốc lá mới trên internet, đặc biệt là trên các mạng xã hội phổ biến của giới trẻ.
Thuốc lá mới là các sản phẩm có khả năng gây nghiện nhanh, đặc biệt đối tượng học sinh, sinh viên. Nếu không được ngăn chặn kịp thời, các sản phẩm thuốc lá mới sẽ tạo ra một thế hệ nghiện nicotin và gây hậu quả nặng nề cả trước mắt và lâu dài cho xã hội.
Do vậy, trước mắt, Bộ Y tế đang nghiên cứu đề xuất Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc mới mới khác có thể sẽ xuất hiện trong tương lai. Về lâu dài, Bộ Y tế sẽ sửa đổi, bổ sung Luật PCTHTL để bổ sung quy định này vào Luật để bảo đảm tính ổn định trong triển khai thực hiện.