Hồ đập xuống cấp, Quảng Ngãi gồng mình chống hạn

Hồ chứa hư hỏng, xuống cấp

Đài Khí tượng thủy văn tỉnh Quảng Ngãi dự báo, từ tháng 3 đến tháng 8, lượng mưa trên địa bàn sẽ thấp hơn so với trung bình nhiều năm. Các đợt nắng nóng gay gắt kéo dài chủ yếu tập trung từ tháng 4 đến tháng 6 khiến mực nước trên các sông giảm dần, dẫn đến nguy cơ cao thiếu nước phục vụ dân sinh, sản xuất vụ Hè thu.

Trong khi đó, nhiều hồ, đập trên địa bàn tỉnh đã xây dựng từ lâu, hiện đã xuống cấp nên năng lực tích trữ nước cho sản xuất gặp khó khăn. Theo thống kê của Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ngãi, trong tổng số 807 công trình hồ, đập chứa nước trên địa bàn thì có 196 công trình được xây dựng từ những năm 1989 trở về trước.

Thời gian qua, bằng nhiều nguồn vốn khác nhau, tỉnh đã đầu tư, sửa chữa, nâng cấp khoảng 58 hồ chứa nước, hiện đang triển khai đầu tư, sửa chữa, nâng cấp 11 hồ chứa nước. Mặc dù vậy vẫn còn 21 hồ chứa nước bị hư hỏng, xuống cấp nặng.

Theo kế hoạch, vụ Hè thu năm 2024, tổng diện tích sản xuất nông nghiệp trên địa bàn Quảng Ngãi hơn 49.727 ha, trong đó có hơn 34.754 ha lúa và 14.974 ha cây trồng khác. Dự kiến tổng diện tích sản xuất nông nghiệp có khả năng bị hạn là hơn 3.000 ha, trong đó có khoảng 2.000 ha lúa, còn lại là các cây trồng khác.

Theo Phó Chủ tịch UBND xã Bình An Võ Thanh Quang, trên địa bàn xã có 4 hồ, đập chứa nước gồm: hồ chứa nước Đá Bạc, Hóc Bó, Long Đình, đập Tuyền Tung và một số hồ, đập nhỏ khác. Tuy nhiên, các hồ đập đều được xây dựng từ giai đoạn 1980-1990 nên hiện đã bị xói mòn, sạt lở, khả năng giữ nước kém.

“Địa phương đã chủ động hướng dẫn người dân chuyển sang trồng bắp, đậu phộng, nhưng do nguồn nước hạn hẹp, sản lượng thu hoạch không đạt nên người dân ngại xuống giống”- ông Quang cho hay.

Chủ động chống hạn

Chủ động ứng phó, giảm thiệt hại do hạn hán, xâm nhập mặn trên địa bàn trong mùa khô năm 2024, Công ty TNHH Một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Quảng Ngãi - đơn vị được giao quản lý, vận hành đập ngăn mặn sông Trà Bồng - đã đưa ra phương án phòng chống hạn, xâm nhập mặn, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích của nhân dân và doanh nghiệp. Khi mực nước xuống thấp, đơn vị này sẽ áp dụng bơm nước tưới luân phiên cho các khu vực sản xuất nông nghiệp, điều tiết nước phục vụ công nghiệp một cách hợp lý.

Theo Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ngãi Võ Quốc Hùng, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại xảy ra địa phương sẽ tận dụng tối đa nguồn nước mặt, nước ngầm, nước hồi quy để trữ vào các ao, hồ, kênh chìm, kênh tiêu, phục vụ chống hạn kịp thời, hiệu quả.

Đối với giải pháp phi công trình, các địa phương, đơn vị liên quan cần tập trung rà soát vùng tưới của các hồ chứa hiện có dung tích nước còn lại trong hồ đạt thấp (nhất là các hồ chứa nước lớn ở thị xã Đức Phổ và hồ chứa quy mô nhỏ ở huyện Bình Sơn) để triển khai các biện pháp phòng chống hạn phù hợp với tình hình thực tế.

Những vùng thường xuyên thiếu nước sinh hoạt như huyện đảo Lý Sơn, khu đông huyện Bình Sơn, các xã ven biển huyện Mộ Đức, thị xã Đức Phổ, các địa phương, đơn vị liên quan tiến hành xây dựng kéo dài tuyến ống cấp nước, khoan giếng lấy nước ở tầng sâu, từng bước thay thế nguồn nước từ tầng nông ở những vùng cạn kiệt do hạn hán.

Ở những vùng sản xuất xảy ra hạn hán quy mô lớn, tổ chức lắp đặt các cụm máy bơm dã chiến dọc theo sông để cấp nước chống hạn. Đóng giếng, lắp đặt trạm bơm điện tại khu tưới để chống hạn, duy trì nguồn nước phục vụ sản xuất; nạo vét, sửa chữa kênh mương; đóng kín cửa cống lấy nước và các phai tràn, cống xả cát; không để rò rỉ, thẩm lậu nước, hạn chế xâm nhập mặn.

Địa phương cũng đẩy nhanh tiến độ thi công sửa chữa, khắc phục các công trình thủy lợi để kịp thời đưa vào sử dụng, tải nước phục vụ sản xuất năm 2024 và những năm tiếp theo.

Để ứng phó với tình hình khô hạn, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã có công văn chỉ đạo về việc tăng cường thực hiện các biện pháp phòng, chống nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm mặn. Theo đó, để bảo đảm nguồn nước phục vụ dân sinh và sản xuất nông nghiệp, UBND tỉnh Quảng Ngãi yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Quảng Ngãi triển khai thực hiện nghiêm túc công tác phòng chống hạn hán, thiếu nước.

Khẩn trương tổ chức nạo vét thông thoáng kênh mương, các hồ chứa, đập dâng bị bồi lắng để khôi phục, tăng khả năng trữ nước, kết hợp tận thu vật liệu xây dựng theo quy định pháp luật, bảo đảm kịp thời tải nước phục vụ sản xuất, đảm bảo khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên nước trong mùa khô năm 2024.

Võ Hà