Vụ khai thác khoáng sản trái phép tại di tích lịch sử lèn Hai Vai: Đề xuất xử phạt doanh nghiệp 180 triệu đồng
UBND tỉnh Nghệ An mới chỉ đạo sở, ngành liên quan và UBND huyện Diễn Châu xử lý nghiêm hành vi vi phạm tại lèn Hai Vai, đề xuất xử phạt doanh nghiệp số tiền 180 triệu đồng đối vi phạm gây ra. Ngoài ra, các cơ quan chức năng cũng chỉ đạo khẩn trương khoanh vùng, cắm mốc bảo vệ di tích lịch sử quốc gia này.
Theo nguồn tin, UBND huyện Diễn Châu vừa có Tờ trình gửi UBND tỉnh Nghệ An về việc đề nghị ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty TNHH Trung Việt Hưng (trụ sở tại thành phố Vinh). Đây là doanh nghiệp có hành vi xâm phạm Di tích Quốc gia lèn Hai Vai mà dư luận đã phản ánh thời gian gần đây.
Theo văn bản số 63/TTr-UBND, ngày 22/3/2024, huyện Diễn Châu đề xuất UBND tỉnh xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực di sản văn hoá và lĩnh vực khoáng sản đối với công ty này vì đã có hành vi múc đất đá trái phép tại chân lèn Hai Vai; hủy hoại, làm thay đổi yếu tố gốc cấu thành di tích lịch sử văn hoá và danh lam thắng cảnh cấp quốc gia lèn Hai Vai với khối lượng đào múc trên 50m3.
Cụ thể, ngày 28/2, Công ty TNHH Trung Việt Hưng đã đào múc đất đá trái phép tại khu vực chân lèn Hai Vai, vị trí phía Tây lèn để làm vật liệu xây dựng thông thường với khối lượng 380m3.
Đối với hành vi vi phạm Luật Di sản, UBND huyện Diễn Châu đề xuất UBND tỉnh xử phạt doanh nghiệp này 90 triệu đồng. Tương tự, hành vi vi phạm Luật Khoáng sản cũng bị đề xuất mức phạt 90 triệu đồng. Tổng mức phạt là 180 triệu đồng. Ngoài ra, công ty còn phải khắc phục hậu quả bằng việc bồi hoàn, khôi phục hiện trạng ban đầu của di tích.
Trước đó, ngay sau khi báo chí phản ánh, UBND tỉnh Nghệ An đã có văn bản 2104/UBND-VX, ngày 19/3/2024 về việc chấn chỉnh công tác quản lý và phát huy giá trị tại Di tích Quốc gia lèn Hai Vai gửi Sở Văn hóa – Thể thao và UBND huyện Diễn Châu.
Trong văn bản nêu trên, UBND tỉnh còn giao Sở Văn hóa và Thể thao chỉ đạo Thanh tra Sở chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng tham mưu lập hồ sơ xử lý vụ việc vi phạm đảm bảo đúng quy định hiện hành.
Được biết, lèn Hai Vai thuộc xã Minh Châu. Đây là khối đá vôi tự nhiên khổng lồ với cấu trúc có 2 đỉnh gồm: Đỉnh lớn là Lưỡng Kiên Sơn (nghĩa là lèn Hai Vai), ngọn nhỏ gọi là Hổ Lĩnh Sơn (còn gọi là lèn Một Vai). Ngọn lớn nằm cạnh Quốc lộ 7 có chiều dài khoảng 200m, nơi rộng nhất khoảng 120m, nơi cao nhất khoảng 141m. Ngọn này có cấu tạo giữa nhỏ nhô lên cao, 2 bên thấp dần nhưng cân đối như vai người. Vì là ngọn lớn nên người dân thường gọi chung di tích, danh thắng là lèn Hai Vai.
Lèn Hai Vai có nhiều giá trị văn hóa, lịch sử. Đến năm 1994, di tích được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích lịch sử - danh thắng cấp Quốc gia.
Trở lại với vụ việc nêu trên, sau khi báo chí phản ánh, Sở Văn hóa và Thể thao đã lập đoàn kiểm tra, khảo sát tại di tích này. Kết quả kiểm tra cho thấy, xung quanh lèn Hai Vai có dấu đào bới, san lấp mặt bằng, một số nơi đã được trồng cây keo, số còn lại đã đào hố chuẩn bị cho công tác trồng cây; phía Tây Nam và Đông Nam còn có con đường đất do đơn vị thi công tự san lấp mở đường để đưa thiết bị máy móc và vật liệu thi công công trình, phía Bắc đang tập kết nhiều khối đất màu đen, tập kết thành bãi chưa san ủi; phía Đông Bắc giáp đường dân sinh đang bị tập kết rác thải nhiều nơi làm ảnh hưởng đến cảnh quan di tích, mất vệ sinh, ô nhiễm môi trường. Tại bãi tập kết vật liệu của đơn vị thi công, số đất, đá bị đào sâu vào chân núi để san lấp và vận chuyển làm đường ra chân công trình với khối lượng khá lớn, khoảng trên 300m3.
Theo báo cáo của Chủ tịch UBND xã Minh Châu, ngày 15/2, Công ty TNHH Trung Việt Hưng đã làm việc với UBND xã về việc san, sửa làm đường giao thông dưới chân lèn để vận chuyển vật liệu, máy móc thực hiện dự án thi công đường dây điện. UBND xã Minh Châu sau đó đã đồng ý bằng văn bản cho đơn vị này tự mở đường quanh lèn theo lối đi dân sinh với cam kết không được lấy đất, đá dưới chân lèn làm ảnh hưởng đến di tích.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện đơn vị thi công đã lấy đất, đá ở chân núi để phục vụ dự án với khối lượng khoảng trên 300 m3 để đắp đường từ chân núi ra vị trí thi công móng. Xét thấy đơn vị thi công thực hiện không đúng cam kết, UBND xã đã đình chỉ và yêu cầu hoàn trả lại số đất, đá đã lấy trong thời gian ngắn nhất.
Theo Sở Văn hóa và Thể thao, trong Quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã quy định trách nhiệm Ủy ban nhân dân cấp xã là: “Tổ chức quản lý, giữ gìn, bảo vệ và phát huy giá trị di tích trên địa bàn theo sự phân công của Ủy ban nhân dân cấp huyện”.
Vì vậy, việc UBND xã Minh Châu cho phép đơn vị thi công tự đào đất, mở đường, lập bến bãi, tập kết vật liệu để thi công dự án trong khu vực bảo vệ di tích là vi phạm pháp luật về quản lý, bảo vệ di tích, thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý, làm ảnh hưởng nghiêm trọng cảnh quan môi trường, yếu tố nguyên gốc và các giá trị lịch sử - văn hóa của di tích.