Độc đáo Lễ hội Gầu Tào của người Mông Trạm Tấu
(TN&MT) - Ngày 18/2, huyện Trạm Tấu, Yên Bái tổ chức Lễ hội Gầu Tào. Lễ hội Gầu Tào là một trong những lễ hội cổ truyền độc đáo của dân tộc H’Mông. Lễ hội ngày nay vẫn giữ được những nét văn hóa từ xa xưa và thu hút đông đảo người dân tham gia.
Lễ hội Gầu Tào (Tiếng Mông: GrâuK Taox) nghĩa là “chơi ngoài trời” hay “hội chơi đồi”, thường được dân tộc H’Mông tổ chức từ mồng 8 đến ngày 15 tháng Giêng.
Theo quan niệm, đây là dịp để đồng bào cầu cảm tạ thần linh, xin trời đất ban cho con cái, sức khỏe, may mắn để làm ăn và cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt...
Lễ hội gồm phần lễ và phần hội. Trong Lễ hội, cây nêu là biểu tượng chính, là "phần hồn" của sinh hoạt tín ngưỡng truyền thống và là nghi lễ đặc sắc được chú ý nhất trong lễ hội. Trước khi chặt cây nêu, nghệ nhân Giàng A Su, 80 tuổi chọn ngày, giờ xong mới tiến hành chặt, không được để cây chạm đất mà phải hạ cây nêu từ từ xuống và phân công người thay nhau khênh, vác đưa về sân vận động để dựng. Năm nay, cây nêu được chọn là cây Tô hạp, cao hơn 16 mét, thân cây và phía ngọn đều được trang trí cẩn thận theo đúng thủ tục phục vụ cho phần lễ đầu tiên dựng cây nêu.
Cây nêu là biểu tượng cho sự trường tồn và mạnh mẽ của người Mông trên mảnh đất cao cằn cỗi. Khi cây nêu đã dựng xong, nghi lễ cúng do nghệ nhân Giàng A Su thực hiện với nội dung: "Tạ ơn thần núi, thần đất, thần trời, thần suối đã cho đồng bào các dân tộc huyện Trạm Tấu một năm có nhiều điều tốt lành, mùa màng bội thu và cầu xin thần linh tiếp tục phù hộ độ trì cho đồng bào các dân tộc huyện Trạm Tấu một năm mới nhiều may mắn...”.
Sau khi nghệ nhân Giàng A Su làm lễ cúng xong, hai thanh niên người Mông cắt tiết gà, dùng giấy cúng chấm vào tiết gà đốt hóa vàng để thần linh nhận lễ vật, thần linh phù hộ cho nhân dân các dân tộc huyện Trạm Tấu…Sau đó, mọi người cùng thụ lộc ngay dưới gốc cây nêu.
Sau phần lễ là phần hội diễn ra sôi nổi với các tiết mục múa hát mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc của đồng bào Mông và các môn thể theo truyền thống như: Kéo co, đẩy gậy, đánh quay, thi giã bánh dày… góp phần tạo sự đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng dân cư. Đây cũng là dịp để mọi người gặp gỡ, giao lưu, vui chơi, hát các điệu hát giao duyên và cùng nhau múa khèn, mời nhau uống chén rượu đầu xuân năm mới.
Kết thúc lễ hội là nghi lễ tạ và hạ cây nêu trên cánh đồng, khe suối. Khi cây nêu được hạ xuống hướng về phía mặt trời lặn, đi ra sông suối, biển cả với quan niệm ngăn chặn những điều không may măn, không tốt với người dân, giúp cho người dân năm mới mưa thuận, gió hòa, sản xuất phát triển, nhân dân có nhiều sức khỏe, cuộc sống ấm no, hạnh phúc và bình an
Ông Vũ Lê Chung Anh – Chủ tịch UBND huyện Trạm Tấu cho biết: Lễ Hội Gầu Tào của đồng bào dân tộc Mông, huyện Trạm Tấu là một trong những lễ hội tiêu biểu thể hiện truyền thống văn hóa của dân tộc có từ rất lâu đời, được đồng bào dân tộc Mông duy trì và gìn giữ, lễ hội thường được diễn ra vào dịp hết năm cũ, sang đầu năm mới với quan niệm của sự sinh sôi, nảy nở.
Việc tổ chức lễ hội Gầu Tào hàng năm với mong muốn duy trì và phát triển giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mông trên địa bàn huyện, tiến tới đề nghị Bộ Văn hóa - Thể Thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Cùng với đó, sẽ từng bước biến di sản thành tài sản để phát triển kinh tế - xã hội.
“Thông qua việc tổ chức lễ hội, người dân có thêm nhận thức đúng đắn về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước đối với đồng bào các dân tộc nói chung và đồng bào dân tộc Mông nói riêng. Đây cũng là dịp nhằm tăng cường tình đoàn kết, tình yêu quê hương, đất nước và lòng tự hào dân tộc; các cấp chính quyền cơ sở, dòng họ, nhân dân bày tỏ tình cảm, giao lưu, học hỏi và cam kết thực hiện những việc tốt, cầu một năm mới an khang, thịnh vượng”, Ông Vũ Lê Chung Anh nói.